Les 1 - Introductie: wat is ethiek?

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Ethiek

Les 1: introductie

Periode 4

vwo-4

Lesdoel en lesopbouw

Kennen: het begrip 'ethiek', 'dilemma'

Kunnen: meedoen met quiz- en open vragen

1. Voorkennis activeren: woordweb
2. Uitleg: wat is ethiek? 
3. Uitleg: dilemma + voorbeelden
4. Zelfstandige opdracht
5. Reflectie: wat weten we nu?
   

Ethiek

Wat is ethiek?

• Moraal: de waarden en normen die mensen feitelijk hanteren
  
• Waarde: uitgangspunt of principe dat mensen belangrijk vinden in hun leven (eerlijkheid, gezondheid, respect)
  
• Norm: de opvatting hoe je jezelf op grond van die waarde behoort te gedragen (niet liegen op je cv, twee stuks fruit per dag eten, niet brutaal gedragen richting docenten)
  
• Ethiek: het kritisch nadenken over de normen en waarden en hoe we behoren te leven
  

Wat is een dilemma?

• Ethiek: het kritisch nadenken over de normen en waarden en hoe we behoren te leven
  
• Ethiek ging vroeger (tijdens de oude Grieken) over de vraag wat een geslaagd leven was.
  
• Ethiek spitst tegenwoordig meer toe op de vraag of bepaalde handelingen zijn toegestaan (of juist niet).
  
• Soms is er sprake van een dilemma: een lastige keuze uit twee of meer alternatieven die allemaal duidelijke nadelen hebben.

Wat is een dilemma?

Waar kies je voor?

aan elk kind vertellen dat Sinterklaas niet bestaat

altijd in elke schoen in pepernoot

Wat is een dilemma?

Waar kies je voor?

94ste verdieping zonder lift

alle digitale communicatie handgeschreven

Wat is een dilemma?

Waar kies je voor?

basisschool overdoen

tegen iedereen babytaal uitslaan

Wat is een ethisch dilemma?

• Ethisch dilemma: een lastige keuze uit twee of meer alternatieven die allemaal duidelijke nadelen hebben, waarbij ook je geweten een grote rol speelt bij de botsing tussen verschillende plichten.
  
• Geweten: de innerlijke stem die je vertelt wat je behoort te doen in een situatie, wat goed en slecht is
• Voorbeeld: geheimhoudingsplicht advocaten
  
• Advocaten hebben een geheimhoudingsplicht: ze moeten hun cliënten verdedigen/beschermen

Het ethisch dilemma

• Stel je de situatie voor van de video: je bent advocaat en je client vertelt je (in vertrouwen) dat hij/zij een bom heeft verstopt die binnenkort afgaat (met flink wat doden tot gevolg). Je bent als advocaat geheimhouder, maar je bent ook een burger met morele plichten naar zijn medemens.
• Waar kies je voor? Geheim houden? Of niet geheim houden (en naar de politie stappen)? Of toch iets anders? 
• Discussieer in tweetallen. Bedenk meerdere argumenten ter onderbouwing van je keuze. Schrijf deze op in je schrift! Drie minuten de tijd. 

Waar kies je voor?

geheim houden

niet geheim houden (naar politie/justitie stappen)

iets anders..

Reflectie: afsluiting

We weten nu dat.. 

• ethiek gaat het kritisch nadenken over de normen en waarden en hoe we behoren te leven.
• een dilemma een lastige keuze is uit twee of meer alternatieven die allemaal duidelijke nadelen hebben.
• bij een ethisch dilemma ook je geweten een grote rol speelt in de afweging van de situatie.

02:12

Wanneer wordt iets een ethisch dilemma volgens deze mevrouw?