5.5 Soa's 1+2

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Vandaag

• Herhaling 
• Uitleg 5.5 deel 1
• Aan de slag
• Afsluiting

Hoe vermeerderen bacteriën zich?

1. Door sporen
2. Door deling
3. Door toxinen
4. Door geslachtelijke voortplanting

Wat is een ander woord voor inenting?

1. Vaccinatie
2. DKTP
3. Injectie
4. Infuus

Welke bloedcellen zijn belangrijk bij immuniteit?

1. Bloedplasma
2. Bloedplaatjes
3. Rode bloedcellen
4. Witte bloedcellen

Wat wordt er in het lichaam gespoten bij een vaccinatie?

1. ziekteverwekker
2. bacterie
3. verzwakte ziekteverwekker
4. antistof

Wat is een voedselvergiftiging?

1. Een eetstoornis
2. Ziek worden van bedorven eten
3. Een hartziekte

  SOA

seksueel

overdraagbare

aandoening

(geslachtsziekten)

5.5

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat een soa is, hoe je besmet kunt raken met een soa en hoe je soa's kunt voorkomen.
• Je kunt een aantal gevolgen van soa's beschrijven.
• Je kunt uitleggen wat je moet doen als je besmet bent met een soa.
• Je kunt uitleggen waardoor aids een bijzondere soa is.

Soa's

• Wat zijn Soa's?
• Hoe kom je aan een soa?
• Welke soa's zijn er allemaal?
• Wat is er tegen te doen?

Wat zijn soa's?

SOA = Seksueel Overdraagbare Aandoening

Heet ook wel geslachtsziekte

Een soa kan veroorzaakt worden door:

- Bacterie

- Schimmel

- Virus

Van orale of anale seks kun je ook SOA's krijgen

1. Goed
2. Fout

Soa's 

• Seksueel overdraagbare aandoening --> vaak door onveilig vrijen
• Onveilig vrijen: geslachtsgemeenschap(vagina/anus), orale seks(met de mond) zonder condoom.

-  Sperma
- Vocht uit de vagina
- Bloed 
- Contact tussen slijmvliezen (penis, vagina, anus en mond)

- Besmette kleding, lakens en handdoeken (schaamluis/genitale wratten)

Soa's 

• Enkele door bloed zoals HIV (aids), hepatitis B en syfilis 

- Gebruik besmette drugsnaalden of onhygiënische piercing of tatoeage.

- Ook van moeder op kind tijdens zwangerschap, bevalling of door borstvoeding

Fabeltje:

Geen soa's van: wc-bril, glas drinken, deurklink of handen schudden.

Hoe merk je dat je een soa hebt

• Afscheiding uit de penis of vagina
• jeuk of branderig gevoel
• blaasjes, wratten of zweertjes rond en in de penis of vagina

Let op!

Bij sommige soa's merk je niks-> Chlamydia

Hoe kun je een soa krijgen?

1. Van een wc-bril, glas drinken, deurklink of handen schudden
2. Door drugs te gebruiken
3. Door een tatoeage te laten zetten
4. Door onveilig te vrijen

Welke lichaamsvloeistoffen kunnen een soa overdragen?

1. Oorsmeer, traanvocht, speeksel en zweet
2. Zweet, tranen, urine en speeksel
3. Sperma, vocht uit de vagina, bloed en contact tussen slijmvliezen
4. Sperma, zweet, urine en speeksel

Wat is een soa?

1. Een ziekte door virussen
2. Een ziekte door bacteriën
3. Een ziekte door schimmels
4. Een seksueel overdraagbare aandoening

Bij een SOA heb je altijd klachten?

1. Waar
2. Niet waar

Soa's

Soa's

Chlamydia is te genezen door behandeling met antibiotica.

1. juist
2. onjuist

Verschillende soa's

https://www.sense.info/soas/soorten-soas/wat-zijn-soas  

Wat moet je doen?

• Klachten? -> huisarts of soa-centrum GGD

-Klachten gaan niet vanzelf over

• Onveilige seks? -> huisarts of soa-centrum GGD
• Soa-test
• Vertellen aan de gene waar je seks mee hebt gehad

Voorkomen

• Veilig vrijen -> condooms
• Soa-test -> huisarts of soa-centrum GGD

Waar kun je een soa-test laten doen?

1. Bij de drogist
2. Bij de huisarts of soa-centrum GGD
3. Bij de supermarkt
4. Op internet bestellen

Wat moet je doen na een positieve soa-test?

1. De persoon waarmee je seks hebt gehad hierover vertellen
2. Je vrienden om advies vragen
3. Je schamen en het geheim houden
4. Niets doen en afwachten tot het vanzelf over gaat

Hoe kun je soa's voorkomen?

1. Niets doen en hopen dat je geen soa krijgt
2. Een soa-test laten doen
3. Veilig vrijen met condooms
4. Regelmatig van partner wisselen

Waar moet je naartoe als je onveilige seks hebt gehad?

1. Naar de huisarts of soa-centrum GGD
2. Een douche nemen
3. Niets doen en hopen dat het goed gaat
4. Een alternatieve genezer raadplegen

Wat moet je doen bij klachten?

1. Zelf medicijnen kopen
2. Er niets aan doen en afwachten
3. Een vriend om advies vragen
4. Naar de huisarts of soa-centrum GGD gaan

Welke voorbehoedsmiddel beschermt tegen ziekten zoals aids?

1. alleen de pil
2. alleen het condoom
3. zowel de pil als het condoom

Van welke SOA's
kun je onvruchtbaar worden?

1. Aids, Hiv, Chlamydia
2. Chlamydia
3. Aids / Chlamydia
4. Aids / Hiv

Aan de slag

Maken: paragraaf 5.5 opdr. 1 t/m 11 (vanaf blz. 130)

Lezen: paragraaf 5.5 blz. 135 t/m 136

Vandaag

• Herhaling 
• Uitleg 5.5 deel 2
• Aan de slag
• Afsluiting

Wat is een SOA

1. seksueel onzichtbare aandoening
2. seksueel ondraagbare aanpassing
3. seksueel overdraagbare aandoening
4. seksueel ondenkbare aandoening

Bij een SOA heb je altijd klachten?

1. Waar
2. Niet waar

Wat kan een SOA voorkomen?

1. Prikpil
2. Pessarium
3. Condoom
4. Hormoonstaafje

AIDS/HIV

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat een soa is, hoe je besmet kunt raken met een soa en hoe je soa's kunt voorkomen.
• Je kunt een aantal gevolgen van soa's beschrijven.
• Je kunt uitleggen wat je moet doen als je besmet bent met een soa.
• Je kunt uitleggen waardoor aids een bijzondere soa is.

Aidsvirus (HIV)

• Ziekte aids veroorzaakt door aidsvirus (HIV)

- als je drager bent maar nog niet ziek ben je Seropositief 
- incubatietijd kan jaren duren voordat je symptomen krijgt
- je kan wel (ongemerkt) andere besmetten.

Hoe raak je besmet? 

• onveilige seks
• gebruikte naalden
• zwangerschap, bevalling of via borstvoeding
• bloedtransfusie  met besmet bloed

Wat gebeurd er

• Virus gaat in je witte bloedcellen zitten en vermeerdert daar
  
• witte bloedcellen gaan stuk, je afweersysteem werkt niet meer
• Overlijden aan bijv.  griep of longontsteking 

Genezen?

• Er is nog geen medicijn
• Zonder behandeling, seropositief -> ziek
• Seropositief-> Hiv-remmers --> zorgen ervoor dat virus minder snel vermeerdert, stellen de ziekte uit.
• Leven lang elke dag pillen slikken.

Hoe kan je de ziekte aids behandelen?

1. Met antibiotica
2. Door een bloedtransfusie met gezond bloed
3. Met hiv-remmers die ervoor zorgen dat het virus minder snel vermeerdert
4. Met een vaccin dat het virus uitroeit

Wat gebeurt er als het aidsvirus in je witte bloedcellen gaat zitten?

1. De witte bloedcellen vermenigvuldigen zich
2. De witte bloedcellen gaan stuk en je afweersysteem werkt niet meer
3. De witte bloedcellen worden sterker
4. Je immuunsysteem wordt versterkt

Wat betekent het als je seropositief bent?

1. Je hebt de ziekte aids
2. Je bent niet besmettelijk voor anderen
3. Je bent immuun voor het aidsvirus
4. Je bent drager van het aidsvirus maar nog niet ziek

AIDS is te genezen?

1. ja
2. nee

Ben jij al begonnen met leren voor het tentamen?

Ja

Nee

Wat heb je van mij nog nodig om de stof te begrijpen?

Maken:

5.5 opdracht 1 t/m 17

(blz. 130 t/m 138)

Voor de volgende les:

Leren paragraaf 5.1 t/m 5.5

Volgende les:

Oefentoets