21/9: Formuleren - dubbelopfouten en congruentie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

Pak alvast: leesboek, Op niveau, laptop

Laptops blijven nog dicht

Deze les

Lezen

Dubbelopfouten (144) (woordherhaling, pleonasme, tautologie, dubbele ontkenning) en congruentiefout (150)

> uitleg volgen of zelfstandig aan het werk

Lesdoel

• Je kunt een storende woordherhaling, foutieve tautologie, foutief pleonasme, dubbele ontkenning en een congruentiefout herkennen en verbeteren.

Formuleren les 2

• Luister naar de uitleg of lees zelf de theorie door
• Maak minimaal 3 van de opdrachten uit het plan van aanpak
  
• Opdracht 3, 4, 5, 8 en/ of 9
  
• Kijk de opdrachten na (antwoordenboek Classroom)
  
• < 70% goed = meer oefenen 

Waarom aandacht voor formuleren?

• Doel: correct, helder en afwisselend kunnen formuleren
• Reden: stijlfiguren etc. maken teksten aantrekkelijker, maar dan moet het natuurlijk wel kloppen... 

Storende woordherhaling

• Je gebruikt steeds hetzelfde woord. Die herhaling kan onprettig zijn bij het lezen.
• Bijv.: Als je dat vindt, moet je dat zelf maar weten, want dat is je eigen verantwoordelijkheid.

Wat is een pleonasme?

Foutief pleonasme

• Bijv.: Toen hij in zijn vinger sneed, stroomde er direct rood bloed uit. 
• De kleur 'rood' is inherent aan bloed, dus 'rood' is overbodig
  
• Bijv.: Na een lange procedure kreeg het gezin eindelijk toestemming om te mogen blijven. 
• 'kreeg toestemming om te blijven' of 'mocht blijven'
• In een pleonasme wordt een eigenschap dubbel uitgedrukt: een bepaling benoemt een eigenschap die al besloten ligt in het hoofdwoord. 

Wat klopt hier niet?

1. We hebben ongeveer 2 à 3 weken de tijd om te leren voor dat proefwerk.

2. We moeten wel vooraf reserveren!

3. Ik weet niet zeker of ik in staat ben om dit proefwerk voor morgen te kunnen nakijken.

Wat is een tautologie?

Foutieve tautologie

• Je gebruikt twee woorden of woordgroepen die hetzelfde betekenen.

Komt van het Griekse tauto (hetzelfde) + logos (gesproken woord)

• Vast en zeker --> twee verschillende woorden die hetzelfde betekenen
• Bijv.: Bovendien hebben we ook nog een financieel probleem --> 'bovendien' en 'ook' betekenen hetzelfde, dus een van de twee moet je weglaten

Wat klopt hier niet?

1. U kunt ons te allen tijde altijd per e-mail bereiken.

2. Reeds bij het eerste contact had ik al in de gaten dat we een klik hadden.

3. Hij moet onmiddellijk direct bij de directeur komen.

Dubbele ontkenning

• De schrijver zegt het tegenovergestelde van wat hij bedoelt. Soms geeft een werkwoord (voorkomen, verhinderen) al aan dat iets niet gebeurt. Het woordje 'niet' is dan overbodig. 
• (Denk aan wiskunde:  - - = +)
• Zij hebben daar nooit geen zin in.
• Je moet voorkomen dat je niet een onvoldoende haalt.

Congruentiefout

• Congruentie -> congruent = overeenstemmend
• Bij formuleren: overeenstemming tussen OW en PV
• Enkelvoudig ow - enkelvoudige pv (ik loop)
• Meervoudig ow - meervoudige pv (wij lopen)
• De Vikingen was een oorlogszuchtig volkje. (??)

Congruentiefout - oorzaak 1

• Meervoudig onderwerp wordt voor enkelvoudig aangezien
• De media schrijft bijzonder negatief over dit afvalverwerkingsbedrijf.
• De media schrijven ... 
• Drugs veroorzaakt veel overlast in de grensstreek.
• Drugs veroorzaken ...

Congruentiefout - oorzaak 2

• Enkelvoudig onderwerp wordt voor meervoudig aangezien.
• Zowel Karin als Ilona kwamen te laat.
• Zowel Karin als Ilona kwam …
• De Nederlandse jeugd hebben steeds vaker schulden bij de bank.
• De Nederlandse jeugd heeft …

Congruentiefout - oorzaak 3

• In het onderwerp wordt een enkelvoudige kern gevolgd door een meervoudige bijvoeglijke bepaling.
• Meer dan de helft (kern) van de Nederlandse vrouwen (bijv. bep.) hebben een deeltijdbaan.
• Meer dan de helft van de Nederlandse vrouwen heeft …

• Een aantal leerlingen hebben een acht gehaald.
• Een aantal leerlingen heeft ...      enkelvoud indien nadruk op 'de groep' ligt

Congruentiefout - oorzaak 4

• Een meewerkend voorwerp wordt voor onderwerp aangezien.
• Bezoekers van het congres die vragen willen stellen aan de parlementariërs worden verzocht dat van te voren schriftelijk kenbaar te maken.
•   (aan) Bezoekers van het congres die vragen willen stellen aan de parlementariërs wordt verzocht dat van te voren schriftelijk kenbaar te maken.

Verbeter de congruentiefouten

1. De media berichtte over de protesten in Den Haag.
2. De samenwerkingen tussen agenten, brandweerlieden en verpleegkundigen bleek voor verbetering vatbaar.
3. Een aanzienlijk deel van de militairen zijn inmiddels naar Nederland teruggekeerd.
4. De harde werkers worden niks gevraagd!

Verbeter de congruentiefouten

1. De media berichtten over de protesten in Den Haag.
2. De samenwerkingen tussen agenten, brandweerlieden en verpleegkundigen bleken voor verbetering vatbaar.
3. Een aanzienlijk deel van de militairen is inmiddels naar Nederland teruggekeerd.
4. De harde werkers wordt niks gevraagd!
   

Aan de slag!

• Zie de overige theorie voor deze les: 140, 145, 146, 147, 149
• Maak minimaal 3 van de opdrachten uit het plan van aanpak
• Classroom > Spelling & Formuleren
• Opdracht 3, 4, 5, 8 en/ of 9
• Kijk de opdrachten na (antwoordenboek Classroom)
• < 70% goed = meer oefenen

Even checken

Alle docenten worden deze Minkema-pen geschonken.

• Persoonsvorm?
• worden
• Onderwerp?
• deze Minkema-pen

Vooruitblik

• Volgende week: formuleren les 3 en 4
• Daarna door met spelling
• Toetsstof toetsweek (zie studiewijzer Magister):
  - Spelling: 117-134
  - Interpunctie: 136
  - Formuleren: 140, 144-147, 149-151, 153-159