Verzetshelden uit WO II (Willem Arondeus & Frida Belinfante)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2-4

Verzetshelden van de
Tweede Wereldoorlog

                                            

                                              Willem Arondéus & Frieda Belinfante

Vandaag

• Verzet in de Tweede Wereldoorlog
    -> vormen van verzet
• Willem Arondeus
• Frida Belinfante
• Bomaanslag
• Nasleep
• Wat zou jij doen?

Verzet in de Tweede Wereldoorlog

• Verschil verzet en illegaliteit
• Verzet tegen de doelen van nazi-Duitsland:
     - tegen de politieke en economische
       overname van NL
     - tegen arrestaties en
       vervolgingen van Joden &
       andere onderduikers

Studentenverzetsgroep CS-6 hield
zich bezig met sabotage en liquidaties

Amsterdam, 1943: spullen van
gedeporteerde Joden.

Vormen van verzet

• Onderduikadressen bieden: niet alleen Joden en andere
    vluchtelingen maar ook Geallieerde soldaten
   -> Claude Murray / Jan Smit
• Communistische Partij Nederland (CPN): zeer actief in
    het verzet. Partij verboden; De Waarheid (1940).
    Andere kranten volgden, zoals Trouw
• Stakingen: Februaristaking (1941),
  tegen razzia van Joden

De Februaristaking (1941), geïnitieerd door de CPN, was de enige massale en openlijke verzetspoging in Europa tegen de Jodenvervolging. Deze werd hardhandig neergeslagen. 

Vormen van verzet

• Luisteren naar Radio Oranje met codeberichten
    voor het verzet
• Vervalsingen bonkaarten 
    -> Eten moest 'op de bon'
• Vervalsingen persoonsbewijzen
• Liquidaties -> met razzia's en executies
   tot gevolg...
  

Liquidaties waren controversieel binnen het verzet, want de nazi's straften hard...

Standbeeld van Truus van Lier 

aan de Singel in Utrecht

Op 3 september 1943 schoot Truus Van Lier de Utrechtse NSB-hoofdcommissaris van politie Gerardus Johannes Kerlen bij zijn huis aan het Willemsplantsoen dood. Truus werd opgepakt en op 27 oktober gefusilleerd door de nazi's.

  Willem Arondéus

• Geboren in 1894
• Kunstacademie: (muur) schilder en illustrator
• Kwam jong uit voor zijn 
   homoseksualiteit en werd op straat
   gezet.
• Gerrit Jan Tijssen 
• Sluit zich aan bij het verzet en focust
   zich op het vervalsen van 
   persoonsbewijzen.

Frieda Belinfante

• Geboren in 1904
• Begon al jong cello te spelen
• Ook homoseksueel, woonde samen met 
    Henriëtte Bosmans
• Trouwde met Johan Feltkamp...
• Dirigeerde kinder- en vrouwen-
   orkeste - bijzonder voor een vrouw

Frieda en haar partner Henriëtte Bosmans in hun huis in ca. 1927-1929

Frida trouwde met Johan nadat hij gedreigd had zichzelf neer te schieten als ze dit niet deed. Een huwelijk van medelijden, niet van liefde.

Persoonsbewijzen

• Willem en Frieda zaten allebei bij het verzet
• Persoonsbewijzen ingevoerd door nazi's 
• Heel moeilijk te vervalsen: leeuw
• J voor Joodse dragers
• Schaduwarchief met kopieën
  
  Die kopieën moesten 
  vernietigd worden!

Amsterdams Bevolkingsregister

• Na twee mislukte pogingen... 27 maart 1943
• Verkleden als politieagenten,
   Willem neemt de leiding
   -> Frieda mocht als vrouw niet mee...
• Drogeren de bewakers en binden hun vast
• Brandstof over de bewijzen, explosieven
    geplaatst.
• Grote brand breekt uit, maar de 
   brandweer is erg traag...

Het vervolg

• Willem, Frieda en anderen duiken meteen onder op geheime adressen
• De brand is niet heel succesvol; maar 15% wordt
   vernietigd (toch 70.000 bewijzen)
• Maar de opbouw wordt opzettelijk vertraagd 
• Frieda verkleed zich als man 
• Maar vele verzetters worden verraden en opgepakt....

Proces

• Willem wordt gearresteerd, samen
   met vele andere leden. 
• Ze worden slecht behandeld in de
   gevangenis
• De sfeer is goed; ze eten taart
• Laatste woorden tegen vriendin: 
   "Zeg de mensen dat homoseksuelen
   geen zwakkelingen zijn."

Nasleep

• Frida ontkomt en vlucht naar Zwitserland
• Na de oorlog voelt ze zich niet meer thuis
   in Nederland en verhuist ze naar Amerika,
   om daar verder te dirigeren.
• Willems rol komt onder die van
   Gerrit van Veen 
• Later meer erkenning, ook over zijn
   seksualiteit 

Wat zou jij doen? 

Risico's nemen om mensen te helpen?
Proberen zo min mogelijk problemen op te zoeken?