oefenen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

oefenen

Sleep de zinnen in de juiste tijdsvolgorde van vroeger naar later

1

2

3

4

5

Horigen verrichten herendiensten op een domein

Jagers zoeken hun toevlucht in een Spaanse grot 

Romeinse boeren brengen hun oogst naar de markt in de stad

Boeren vestigen zich in Mesopotamië

Utrechtse ambachts-lieden verenigen zich in gilden

Romeinse Rijk	weinig bezit	domein
nomaden	vervolgingen	autarkisch
kruis	herendiensten	kleine groep
horigen	Hemel	geen landbouw

Voorbeeld van een juist antwoord:

Hofstelsel; horigen, autarkisch, domein, herendiensten

ontstaan christendom: Romeinse Rijk, kruis, vervolgingen, Hemel

Prehistorie: nomaden, weinig bezit, kleine groep, geen landbouw

Romeinse Rijk	weinig bezit	domein
nomaden	vervolgingen	autarkisch
Kruis	herendiensten	kleine groep
horigen	Hemel	geen landbouw

Gebruik de bron
Een bewering: ‘In de akte van bron 3 komen zowel feodaliteit als het hofstelsel tot uiting’.
Maak duidelijk in hoeverre de bewering juist is. (4p)

Sommige teksten zijn belangrijk als religieuze bron, terwijl ze als historische bron niet heel betrouwbaar zijn. Dat geldt ook voor de tekst van Ibn Ishaq hiernaast.
Toon dat aan door:
• duidelijk te maken waarom Life of Muhammad voor moslims een belangrijke religieuze bron kan zijn (2p);
• met twee argumenten te verduidelijken waarom Life of Muhammad als
historische bron over het leven van Mohammed weinig betrouwbaar is (2p).

M

A

T

R

D

E

I

C

O

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

democratie

T

E

L

S

S

F

O

H

L

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

hofstelsel

Leg uit waarom:
- we voor informatie over volken uit de prehistorie meestal alleen over materiële bronnen kunnen beschikken
- maar soms wel de naam van hun aanvoerder kennen

H

K

R

I

U

T

A

S

C

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

autarkisch

A

S

T

N

T

S

D

A

E

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

stadstaten

Maak met behulp van bronelementen duidelijk dat het relaas van Caesar past bij twee kenmerkende aspecten
van de Tijd van Grieken en Romeinen.

Gebruik de bron
Het christendom blijkt aantrekkelijk voor slaven.
Ontleen hiervoor een verklaring aan de bron.

Gebruik de bron.
Van keizer Caligula wordt gezegd dat hij een ziekelijke neiging tot sarren en
pesten had. Philo van Alexandrië is één van de bronnen voor deze opvatting. Geef een reden waarom je bij de beoordeling van het karakter van Caligula
voorzichtig moet zijn met het gebruik van deze bron.

Zet de zinnen in de juiste volgorde.

De zinnen hieronder gaan over belangrijke veranderingen in de Middeleeuwen. Zet ze in de goede volgorde. Begin met de gebeurtenis die het eerst plaatsvond.

De bevolking groeit 

Boeren breiden hun landbouwgrond uit door bossen te kappen

Boeren gebruiken betere landbouw -technieken zoals de ploeg

Doordat er meer voedsel is, leven mensen langer

De opbrengst van boerderijen is groter

De handel groeit door landbouwoverschotten

Keizer Lodewijk de Vrome stelde in 817 de Regula Benedicti verplicht voor alle kloosters in het Frankische RIjk Hierin werden afspraken vastgelegd over het kloosterleven, o.a. over gehoorzaamheid, armoede en nederigheid van de kloosterlingen. Met de invoeriing van de Regula Benedicti:
- Hoopte de Keizer de eenheid in zijn rijk te bevorderen
- Deed de keizer iets wat pausen in de late middeleeuwen onaanvaardbaar zouden vinden

Geef voor beide uitspraken de daarvoor passende beredenering

Zet de volgende gebeurtenissen op de juiste volgorde van tijd in de tijdbalk:

1

2

3

4

5

agrarisch-urbane samenleving

landbouwoverschot

toenemende macht kooplieden

agrarisch-autarkische samenleving

ontginningen

Tijdens de late Middeleeuwen kenden koningen privileges toe aan steden.

● Leg uit hoe koningen hiermee hun eigen macht vergrootten en die van de adel verkleinden.
● Leg uit dat de vorsten het geld dat ze ontvingen in ruil voor privileges aan steden konden gebruiken om de macht van de steden te verminderen.

Sleep de zinnen in de juiste tijdsvolgorde van vroeger naar later

Jezus wordt gekruisigd

Hendrik IV strijdt met de paus over het primaat

Willibrord bekeert de Friezen

Keizer Nero laat christenen in Rome kruisigen

Griekse tempel Parthenon wordt gebouwd

T

K

U

I

S

O

C

H

T

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

kruistocht

I

I

J

R

N

N

O

K

K

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

koninkrijk

In de vroege middeleeuwen lagen door het hele Duitse rijk 'paltsen', die bestonden uit woonruimtes en voorraadschuren en waren omringd door landgoederen. Het was gebruikelijk voor de Duitse koning om met zijn hofhouding, die vaak bestond uit honderden personen, rond te reizen van palts naar palts.
Dit gebruik van het rondreizen door de koning was economisch en politiek noodzakelijk in de vroege middeleeuwen.
Geef voor beide een verklaring.

Gebruik de bron.
Tijdens de eerste kruistocht (1096-1099) veroveren kruisvaarders delen van Palestina en stichten het koninkrijk Jeruzalem. Fulcher van Chartres schrijft hierover een kroniek, die verspreid wordt in Europa.
Geef aan welke boodschap de kroniek in Europa moet overbrengen en beredeneer welk probleem in het koninkrijk Jeruzalem daarmee moet worden opgelost.

N

A

B

T

E

A

R

E

N

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

ambtenaren