P1 - Week 6 - Docversie - Hulp bieden bij de opname van voeding en vocht

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Vochtbalans

Lesdoelen

Aan het einde van de les:

• Je kunt uitleggen hoe je de vochtbalans van een zorgvrager berekent om hem in balans te houden en onderneem je acties als de vochthuishouding uit balans dreigt te raken
• kun je 5 maatregelen benoemen om de voeding- en vochtinname te bevorderen
• kun je benoemen wat de risico's zijn als een zorgvrager een gestoorde slikfunctie heeft 

Voorkennis activeren

Ga in groepjes van 4 zetten. Teken een placemat op de flapover 

Vraag: Waar dien je rekening mee te houden wanneer je een zorgvrager hulp biedt bij het eten en/of drinken ?

Elke student schrijft zoveel mogelijk dingen op
in het vak voor hem/haar.
In het middelste vak schrijven jullie wat jullie uiteindelijk
de 3 belangrijkste punten vinden. 

4 studenten per groepje. Eerst schrijft student in 1 vak zoveel mogelijk dingen op. (5 min.) Daarna met elkaar in discussie: wat vindt het groepje uiteindelijk de 3 belangrijkste punten

Denk aan bijv.:

• Sluit aan bij de behoeften van de zv.
• Zorg voor inspraak in de samenstelling van het menu. Laat de zv meedenken.
• Benader de zv rustig en overzichtelijk.
• Bescherm kleding zv; handen wassen, evt. mondverzorging 
• Zorg voor een goede eethouding van de zv.
• Zorg voor een prettige omgeving.
• Zorg ervoor dat het eten smaakvol wordt opgediend: op temperatuur en aantrekkelijk opgemaakt op het bord.
• Pas je tempo aan de zorgvrager aan.
• Moedig zelfzorgactiviteiten aan.
• Geef uitleg over aspecten van eten en drinken, en evt. hulpmiddelen daarbij.
  
• wil de zv bidden voor en na het eten
• Weet wat voor dieet de zv heeft
• Weet of de zv slikproblemen heeft

Zelfzorgtekorten m.b.t. opname voeding en vocht

Wanneer iemand zijn zorg niet meer zelf kan of wilt uitvoeren spreken we van een zelfzorgtekort.

Welke acties kun je ondernemen bij zorgvrager:

• met een vaardigheidstekort ?
  
• met een motivatietekort ?
  
• met kennistekort ?
  

Vaardigheidstekort: 

volledige overname: bijv. de zv eten/drinken geven
gedeeltelijke overname: bijv. door het eten te snijden, gebruik van hulpmiddelen aanleren
Motivatietekort: bijv. door zv te stimuleren/motiveren door o.a. naar zijn wensen en gewoonten te luisteren van voor zijn ziekzijn, samen koken/eten
Kennistekort: voorlichting geven, diëtist inschakelen

Vochtbalans

Normaal gesproken zijn in het menselijk lichaam de opname en uitscheiding van water in balans (= vochtbalans).

Bij sommige zorgvragers is het nodig deze balans bij te houden en te controleren. Bij een vochtbalans vergelijk je het vocht dat wordt opgenomen met het vocht dat wordt uitgescheiden.

Bij welke zorgvrager moet je een vochtbalans bijhouden?

Kort even opfrissen wordt ook behandeld bij verpleegkunde.
Bij dit vak richten op de verpleegkundige zorg

Voor aanvang van je dienst moeten alle medewerkers weten dat je bij zv vochtbalans moet bijhouden!

Vochtbalans bij:

• mensen die uitgedroogd zijn 
• mensen die hierop een verhoogd risico lopen, zoals oudere zorgvragers, pasgeborenen en zorgvragers die geopereerd zijn.
• zorgvragers die oedeem hebben
• ondervoeding

Uitscheiding vocht door:
ademhaling, urine, zweten (ook al zie je het niet), ontlasting, braken

Vochtbalans

24 uur (meestal start en sluit de nachtdienst vochtbalans). Meerdere dagen.

Negatief: vochtopname is minder dan het vochtverlies (dehydratie, verminderde huidturgor)
Positief:  de vochtopname is meer dan het vochtverlies (oedeemvorming).

Verpleegkundige zorg:
ook wegen van zorgvrager bij negatieve / positieve vochtbalans!

dehydratie = uitdroging

huidturgor = elasticiteit van de huid
retentie = vocht vasthouden

Verschijnselen van vochtretentie kunnen zijn:
opgeblazen gevoel

dikke voeten en vingers

opgezette oogleden

's nachts vaak plassen (omdat zv ligt kan het vocht gemakkelijker terugstromen)
kortademig

Oorzaak: nieren, levert of hart werken minder goed of bij gebruik bepaalde medicaties

Check huidturgor: 
Om de elasticiteit van de huid te controleren trek je eraan met je duim en wijsvinger. Als zv goed gehydrateerd bent springt je huid meteen terug als je het loslaat. Als het een halve seconde of langer duurt voordat je huid weer in zijn normale vorm terugtrekt kan zv uitgedroogd zijn. 

Verbrandingsprocessen van koolhydraten, vetten, eiwitten levert vocht

Volwassene: ongeveer 2,5 liter/per dag

Ouderen: ongeveer 1,7 liter/per dag

Ouderen voelen niet goed dat ze dorst hebben. Zeker bij warm weer extra drinken aanbieden!

Negatief op positief?

Reken uit:

kopje = 125 ml 

beker/glas = 150 ml 

schaaltje = 200 ml 

soepkom = 250 ml

Verslikken

Jij als verpleegkundige moet weten of een zv een dieet heeft of als hij/zij slikproblemen heeft. 

Bij slikproblemen kans op verminderde intake, longontsteking, maar ook kans bij ernstige verslikking op verstikken!

Wat te doen bij verslikking?

Kijk bij een verslikking allereerst in de mond of je het probleem weg kunt halen. Als het slachtoffer goed kan hoesten, moedig je enkel het hoesten aan. Kunstgebit verwijderen.
Bij ernstige verslikking geeft het slachtoffer aan benauwd te zijn. Hij grijpt mogelijk naar de keel, is in paniek, kan niet praten of hoorbaar hoesten en probeert wanhopig adem te halen, wat soms een gierend geluid geeft. Handel dan als volgt:

Bel 112 of laat 112 bellen.

Laat het slachtoffer met verslikking vooroverbuigen.

5x rugslagen tussen de schouderbladen  Ondersteun de borstkas hierbij met je andere hand. Helpt dat niet?
Ga achter het slachtoffer staan, plaats een vuist op de bovenkant van de buik en onder het borstbeen. Ondersteun met je andere hand deze vuist.

Trek beide handen met een ruk schuin omhoog naar je toe, doe dit max. 5x.

Wissel deze handelingen af totdat de verslikking is opgeheven of totdat het ambulancepersoneel het overneemt.

Als het slachtoffer het bewustzijn verliest, moet hij gereanimeerd worden. 

Vragen???

Lesdoelen bereikt?

• Je kunt uitleggen hoe je de vochtbalans van een zorgvrager berekent om hem in balans te houden en onderneem je acties als de vochthuishouding uit balans dreigt te raken
  
• kun je 5 maatregelen benoemen om de voeding- en vochtinname te bevorderen
  
• kun je benoemen wat de risico's zijn als een zorgvrager een gestoorde slikfunctie heeft en kun je interventies benoemen die je toepast als een zorgvrager zich verslikt heeft.