4.4 - De kust: zacht waar het kan, hard waar het moet

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

§4.4 De kust

Zacht waar het kan, hard waar het moet

Op sommige plaatsen is de duinenrij weg. Welke soort verdediging is dan nodig?

1. een eilandenrij
2. dynamische kustverdediging
3. zachte kustverdediging
4. harde kustverdediging

Veschillende functies van het duingebied

Vaak botsend!

Zachte kust

Harde kust

Dijken

Dam

Strand

Natuurlijke oorsprong

Door de mens aangelegd. 

Nederlandse kust: Opbouw

Rond het jaar 1000, speelde het Waddengebied een nog veel grotere rol. De strandwallen werden steeds hoger en vormde uiteindelijk duinen.

Door natuurlijke processen werd het water achter de duinen ook steeds zoeter, waardoor veel veenvormig plaatsvond. Het veen werd feitelijk beschermd door de duinen. 

Basiskustlijn: de ligging van gemiddelde kustlijn

De basiskustlijn komt in gevaar door:

- stijgende zeespiegel

- dalende bodem

- klimaatverandering -> krachtigere (herfst)stormen

Relatieve zeespiegelstijging: 

stijging ten opzichte van de bodem

Dynamisch systeem

• Zandverplaatsingen en stromingen maken de kust tot een systeem dat steeds beweegt en verandert: een dynamisch systeem. 
• De kustverplaatsing verloopt vooral in noordoostelijke richting. 
• Tal van kustprocessen zorgen voor opbouw en afbraak van de kust onder invloed van de krachten van wind en water. 

Wind

De wind is een van de voornaamste krachten in het kustproces. De overheersende windrichting is vanuit het zuidwesten. Zandverlies betekent kusterosie.

Vooral bij stormen veel afslag. 

Hersteld natuurlijk bij stabiele kusten

Tenzij: structurele erosie: wind en getij nemen zand mee. 

Golven

De golfsnelheid is in diep water hoger. Daardoor sedimentatie bij de kust. 

Golven schuin op de kust veroorzaken stranddrift. Daarbij wordt zand gemiddeld in noordoostelijke richting verplaatst.

Bolwerkvorming

Kustbebouwing belemmert beweeglijkheid kust: 

Bolwerken zijn belemmering voor dynamisch handhaven

Bolwerkvorming verhoogt overstromingsrisico ➔ 

Bebouwingscontouren moeten de kuststrook veiligstellen

Voorbeeld van bolwerk-vorming

Gevaar: Zee komt “achterlangs” het land binnen

OF “voorlangs” onder de dijk door = verzilting

Hondsbossche Zeewering

Hondsbossche Zeewering

Bij harde waterkeringen ontstaat er bolwerkvorming. Deze waterkeringen zijn niet flexibel en bewegen dus niet mee met de dynamische kustprocessen. Bij de overgangen naar zachte kustverdedigingen ontstaan zwakke punten.

Hier is gekozen voor een hybride waterkering. Het strand is verbreed, voor deze redenen:

- extra recreatiemogelijkheden

- lagere kosten dan dijkverzwaring

- betere overgang tussen hard en zacht

Voor

Na

Bij het Zwin, bij Bergen 

en op Texel krijgt 

de zee de ruimte om 

het land in te stromen. 

Dit heet een slufter

Door regelmatige overstromingen vanuit de zee krijgt het natuurgebied een hoge biodiversiteit

Een voorbeeld van dynamisch kustbeheer is

1. hard waar het kan, zacht waar het moet
2. estuaria
3. dammen aanleggen om stroming te leiden
4. de zandmotor

Overstroom ik?

Het overstromingsbewustzijn van Nederlanders is relatief laag, terwijl een groot deel van Nederland in een potentieel overstromingsgebied ligt.

Op www.overstroomik.nl kun je achterhalen hoe groot de kans is of er op jouw locatie een overstroming plaatsvindt en hoe hoog het water dan staat. Verder kun je op de website zien of het beter is te vluchten bij een overstroming, of dat je beter een plek hogerop kunt zoeken.