Cultuur van het moderne

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H8.1 EXPRESSIE 

Cultuur van het moderne

Deel 1    8.1 Expressie

Expressie Collectief, interdisciplinair, Gesamtkunstwerk

Het Oerparadijs Isadora Duncan, Faun, Oerwoud

Onderhuids Nachtmerrie, egodocument, moord

 

8.1 Expressie

Expressionisme

Van weergeven van de werkelijkheid naar weergeven van het innerlijk (1900). 

Eigenzinnige chaotische stijl. 

8.1 Expressie

Rottluff, Farizeëers, 1912

Jean-Francois Millet. De arenleesters (1857)

Freud

Freud's publicatie  

"de droomduiding" over hoe opvoeding en cultuur je onze directe emoties en driften weg-drukken. 

Inspireert kunstenaars tot expressie van emoties in kunst

 

Af van de heersende regels: Kleurenleer, perspectief, ballet techniek, toonladders.

Realistisch kleurgebruik.                                  Felle, met name primaire kleuren

                                                                                Vervreemde kleuren 

Mary Cassatt - Het boodtochtje (1893-1894)

Franz Marc - Die gelbe Kuh, 1911

Af van de heersende regels: Kleurenleer, perspectief, ballet techniek, toonladders.

George Measom - Gravure van het interieur van Crystal Palace (1851)

Pablo Picasso

Af van de heersende regels: Kleurenleer, perspectief, ballet techniek, toonladders.

Klassieke ballet regels                                                Alledaagse bewegingen zoals                                                                                                         lopen,huppelen.  liggen,   

                                                             

Klassieke noten notatie                                                  12 Toons muziek - dodecafonie

Af van de heersende regels: Kleurenleer, perspectief, ballet techniek, toonladders.

Der Blauwe Reiter

De grove stijl, abstracte vormen en felle/ onnat-uurlijke kleuren die de expressionistische kunstenaar hanteert valt niet bij iedereen in de smaak.

Hierdoor ontstaan kunstenaar collectieven.

Zo ook "Der Blauwe Reiter" 

• Binnen het expressionisme werken veel kunstenaars interdisciplinair. 

• Kunstenaars gaan op zoek naar expressie binnen andere disciplines.   

• Oskar Kokoschka schrijft het eerst interdisciplinaire toneelstuk. 

• Kokoshka is opgeleid als kunstschilder.

Expressie - Interdisciplinair

Het verhaal speelt zich af in de prehistorie. Dit zie je duidelijk terug. De rollen zijn dierlijk.

Expressie - Interdisciplinair

Kokoschka schrijft "Mörder" als Gesamtkunstwerk met instructies voor alle onderdelen van de voorstelling  

 

In een Gesamtkunstwerk draait het om een samenspel van alle kunsten.

Het Gesamtkunstwerk valt

zeer wisselend in de smaak

bij het publiek

Expressie - Gesamtkunstwerk

Op zoek niet alleen naar de donkere kanten van onze psyche maar ook naar de oorsprong. 

 

Isadora Duncan ( 1877 - 1927)

Amerikaanse die met name in Europa werkt.

• Grondlegster moderne dans
  
• Gaat in tegen academische regels
  
• Contact met de grond is een voorwaarde
  
• Dansen op blote voeten, wapperende kleding, los haar
  

 

Matisse Heeft zich inspireren door Isadora Duncan

Expressie - Het oerparadijs - Isadora Duncan

Isadora Duncan ( 1877 - 1927)

• Grondlegster moderne dans
  
• Gaat in tegen academische regels
  
• Contact met de grond is een voorwaarde
  
• Dansen op blote voeten, wapperende kleding, los haar
  

 

Expressie - Het oerparadijs - Isadora Duncan

 

 

 

Les Ballet Russes (belangrijke rol vernieuwing theater dans)

 

• De waardering voor niet-westerse kunst speelt een rol in het succes van het dansgezelschap Les Ballets Russes in Parijs. 
• Er is lang en succesvol samen gewerkt binnen de kunsten
• Leider en inspirator, meer dan twintig jaar lang, was Serge Diaghilev, zelf amateur op elk gebied, maar met een fijne neus voor wat nieuw, modern en (vaak) modieus was.  
• “Verbaas me!” was steeds weer opnieuw zijn opdracht aan de schilders, de schrijvers en de componisten die met hem samenwerkten
  

 

Expressie - Het oerparadijs - Faun

 

 

 

1900

1910

1920

1930

1940

1950

1e helft 

20e eeuw

1914-1918

Eerste wereld oorlog

1939 - 1945

Tweede wereld oorlog

1945

Oprichting VN

1900

Freud publiceert 

"De Droomduiding"

1908

Henry ford introduceert de lopende band

1917

Russiche Revolutie

1919

Begin ontwikkeling 

radio als massamedium

1924

Stalin aan de macht 

in de Sovjet-Unie

1929

Beurskrach 

New York

1929-1939

Economische 

crisis

1933

Hitler aan de 

macht in Duitsland

1937

Wereld tentoonstelling 

Parijs

1905

Oprichting

Die Brücke

1913 

Les Ballets Russes,

Le Sacre du printemps

1915

Kazimir Malevich,

Zwart vierkant

1917

Original Dixieland Jazz Band,

Livery Stable Blues

1917

Oprichting 

De Stijl

1923 Arnold Schönberg,

Twaalftoonssysteem

1924

Surrealitisch manifest

1926 

Martha Graham,

Grahamdans

1927

Eerste geluidsfilm

(talkie)

1927- 1960 

Golden Age

Hollywoodfilms

1937

Opening tentoonstelling

Entartete Kunst

Expressie 

 

 

Les Ballet Russes 

• Voerde geen lange, avondvullende balletten op, maar afwisselende programma's met korte balletten.
  
• Dansers waren zeer goed getraind (aan tsaristische opleidingen) en technisch beter dan de West-Europese dansers.
  
• De balletten waren op oriëntaalse vertellingen gebaseerd (sprookjesachtig uit met fel gekleurde kostuums en weelderige, exotisch ogende decors) 
• Verder was nog vernieuwend: de terugkeer van de mannelijke sterdanser, die in het romantische ballet bijna geheel verdwenen was of een zeer ondergeschikte rol had. 

 

Les Ballets Suédois 

(Zweeds dansgezelschap uit Parijs)

La création du monde (1923)

• Schepping van de wereld in de oerwouden van Afrika
  
• Hier zijn de nog één met de natuur
  
• Decors en kostuums verwijzen naar de Afrikaanse roots
  
• Sierlijkheid is door kostuums onmogelijk.
  
• Invloeden van Jazz zijn terug te horen (componist Darius Milhaud reisde door Amerika)

ERWARTUNG

Sigmund Freud publiceert in 1900 zijn studie Traumdeutung:

Gedrag van de mens wordt gestuurd door zijn onderbewuste. 

Hieronder gaan werkelijke emoties, gevoelens en driften schuil als een ongetemd beest.

Freud probeert een beeld te krijgen wat patiënten verdringen/niet hardop kan worden gezegd, door rationeel denken op te heffen (hypnose, vrij associëren over dromen)

Zijn theorie: we leren ons aan te passen naar wat van ons wordt verlangd. Dierlijke driften en (seksuele) verlangens worden weggestopt, alles lijkt onder controle.

Freud interesseert die momenten waar de controle wegvalt.

Nachtmerrie

Arnold Schönberg is componist, schrijft Erwartung 1909 (zangstuk voor sopraan en orkest) Het libretto (= tekst van een opera) is een soort droom/nachtmerrie.

 De naamloze, wanhopige vrouw van het drama zoekt haar geliefde en treft hem dood in het woud aan.

 Dwaalt ‘s nachts door ondoordringbaar bos, hopend, vrezend wat ze aan zal treffen.

 Alles in het donker jaagt haar schrik aan, ze hallucineert en is bang.

 

Publiek krijgt een kijkje in haar binnenwereld. Schönberg voegt in de tekst aanwijzingen toe voor de zangeres.

Het expressionistische Erwartung is:

•  niet bedoeld om prettig in het gehoor te liggen
  
•  wel bedoeld om zo indringend mogelijk uitdrukking te geven aan gevoelens
  
•  er is meer sprake van spreken dan van zingen