Fabrieken en arbeiders, les 2

• gesch
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 5

Fabrikanten en arbeiders

Wat gaan we deze periode doen?

Fabrikanten en arbeiders

Het SO

• Gaat over par. 5.1 + 5.2 + 5.3 
• Wordt afgenomen in toetsweek

Kenmerkende aspecten

1. De wetenschappelijke revolutie
2. De Industriele Revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor de industriele samenleving
3. Discussies over de 'sociale kwestie'
4. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie
5. De opkomst van politieke-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme

Waardoor leverde de VOC voor 'alle' Nederlanders iets op?

1. Omdat iedereen aandelen kon kopen
2. Omdat de VOC zorgde voor vrede in de Republiek
3. Omdat de VOC veel wetenschappelijke onderzoeken uitvoerde
4. Omdat de VOC zorgde dat arme mensen een baan kregen

Wat was moedernegotie ook alweer?

1. Dat de Republiek onderdeel was van Spanje
2. Alle landen die onderdeel waren van het Heilige Roomse Rijk
3. De eerste internationale handel van de Republiek
4. Met je moeder onderhandelen over je zakgeld

Waarom begon in de Gouden Eeuw de wetenschappelijke revolutie?

1. Het was een idee van de VOC
2. Door tolerantie mocht er meer onderzoek gedaan worden
3. Omdat Lodewijk XIV een moderne economie wilde
4. Omdat er toen eindelijk geld was voor onderzoek

Wat was het gevolg van de Franse Revolutie?

1. In heel Europa waren er geen koningen meer.
2. Veel nieuwe wapens werden uitgevonden
3. Begin van de Trans-Atlantische Slavenhandel
4. Er werd meer nagedacht over zaken als staatsburgerschap

Wat vond Jethro Tull uit?

1. Een oogstmachine
2. Een stroommachine
3. Een zaaimachine
4. Een machine voor zaadselectie

Wat zijn enclosures?

1. Gevangenissen van de Franse koning
2. Grote samengevoegde stukken landbouwgrond
3. Dammen in de rivieren
4. Omheinde gebieden voor het vee

Wat hoort er niet bij de agrarische revolutie?

1. Er kwam meer landbouwgrond beschikbaar
2. Uitvinding van kunstmest
3. Een ingewikkelder vruchtwisselstelsel
4. De kindersterfte nam af

Wat houdt een demografische revolutie in?

1. Meer mensen gaan verhuizen naar de stad
2. Grote bevolkingsgroei
3. Grote hoeveelheid mensen gaat verhuizen
4. Meer mensen doen aan landbouw

Dit hoofdstuk gaat over de industriële revolutie. Waarom moest de agrarische revolutie plaatsvinden, vóórdat de industriële revolutie kon plaatsvinden?

Par. 5.2 De komst van de fabriek

Deelvraag: Door welke uitvindingen vond de overgang plaats van huisnijverheid naar het werken in de fabrieken?

Huisnijverheid

• Huisnijverheid: het (in opdracht van een ondernemer) verwerken van grondstoffen bij de mensen thuis.
• Vanaf de 17e eeuw gingen veel boeren ook thuis grondstoffen verwerken.

Wevers en spinners

• Er waren meer spinners nodig dan wevers
• Door de uitvinding van de schietspoel, ging het weven nog sneller. Er was een oplossing voor het spinnen nodig.
• Dat gebeurde ook: de spinning jenny.
• Zowel de schietspoel als de spinning jenny konden binnen de huisnijverheid worden toegepast.

Van spierkracht naar waterkracht...

• Richard Arkwright bouwde een spinmachine die werd aangedreven door waterkracht.
• Dit was niet toepasbaar in de huisnijverheid.
• De eerste fabriek was geboren.

... naar stoomkracht

Nadelen van waterkracht:

1. goede plekken aan rivieren waren al snel bezet
2. in de zomer stroomde er geen/minder water

Oplossing: de stoommachine

De eerste bedrijven hadden vaak een stoommachine én een waterrad

Wat deed James Watt?

1. Hij vond de stoommachine uit
2. Hij vond de spinning Jenny uit
3. Hij vond de schietspoel uit
4. Geen van bovenstaande antwoorden is goed

Wat was het nadeel van de schietspoel?

1. Je kon het niet gebruiken als er geen water was
2. Je kon er geen gebruik van maken bij huisnijverheid
3. Het weven ging veel sneller dan het spinnen
4. Er waren in het begin nog veel storingen

Wat vond James Hargreaves uit?

1. De schietspoel
2. Spinning jenny
3. Een spinmachine aangedreven door een waterrad
4. Een stoommachine

Beantwoord de deelvraag: door welke uitvindingen vond de overgang plaats van huisnijverheid naar het werken in fabrieken?