les 7: het hofstelsel (steden verdwijnen grotendeels)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Les 7: het hofstelsel (steden verdwijnen grotendeels)

opdracht

(Van een agrarisch-urbane cultuur naar het hofstelsel waar steden grotendeels verdwijnen.)

Wat waren de belangrijkste reden voor de val van het (West)Romeinse Rijk?

leerdoelen en instructie

- informatie ordenen

- oordelen op betrouwbaarheid en bruikbaarheid

- onderscheid maken tussen oorzaak en gevolg

- kennis over de val van het Romeinse Rijk

Ieder duo krijgt een envelop met kaartjes. Op deze kaartjes staan bronnen

                                           m.b.t de val van het (West-) Romeinse Rijk. Deze kaartjes moet je lezen en zo

                                           verdelen dat je de hoofdvraag goed kunt beantwoorden. De hoofdvraag is: Wat was  aanleiding voor de val van het (West-) Romeinse Rijk?

- Ieder groepje krijgt een stapeltje van 20 kaartjes. Al deze kaartjes hebben te maken met de val van het West-Romeinse Rijk aan het einde van de 5e eeuw.

- Lees, sorteer, orden en zoek verbanden.

- Beantwoord (met argumenten) wat de oorzaken en de aanleiding van de Val van het West-Romeinse Rijk aan het einde van de 5e eeuw waren.

- Noteer jullie antwoorden op het antwoordenblad

- Jullie hebben 15 minuten de tijd!

nabespreking

Wat was aanleiding voor de val van het (West-) Romeinse Rijk?

+ argumenten

Sleep de tijdvakken in de juiste volgorde:

1

2

3

4

5

6

Regenten en vorsten

Pruiken en revoluties

Steden en staten

Ontdekkers en hervormers

Burgers en stoommachines

Monniken en ridders

ontstaan van horigheid

(het toebehoren van een boer aan het land van een heer)

door:

- wegvallen centraal bestuur

- wegvallen bescherming (overheid/leger)

- wegvallen steden

- wegvallen handel en nijverheid

-> boeren zoeken bescherming bij een heer

de overheid bood geen bescherming en rondtrekkende bendes hadden vrij spel. Boeren zagen zich gedwongen bescherming te zoeken bij een heer. In ruil daarvoor gingen ze verplichtingen aan.

Veel plichten,

weinig rechten voor horigen en lijfeigenen

• Iedereen op het domein van de heer hoorde bij het domein
• De boeren waren horigen van de heer: ze moesten gehoorzaam zijn
• Om op de grond van de heer te kunnen wonen, moest je pacht betalen.
• De horigen waren ook verplicht om herendiensten, klusjes, te doen.
• Een horige moest overal toestemming voor vragen, ook om te trouwen
• Een gevluchte horige was na een jaar en een dag een vrije boer.

Schema over het hofstelsel

Een donjon, of mottekasteel, was een versterkte wachttoren. Hier woonde de heer als er gevaar was.

Het gebied buiten het domein bestond uit de grond van de vrije boeren en de woeste gronden, onontgonnen gebied en bossen.

De vrije boeren moesten tijdens een oorlog wél meevechten met de heer. De wapenuitrusting moesten ze zelf betalen.

De akkers van de heer werden bewerkt door horigen. Er waren akkers waarbij de volledige opbrengst naar de heer ging, en er waren akkers waarbij een deel van de opbrengst voor de horige boeren was. Overigens moesten ze hun pacht ook weer van deze opbrengst betalen.

Het vroonhof was de boerderij (hoeve) van de heer. Hier woonde de heer als er geen gevaar was. De opbrengsten van zijn akkers werd in schuren opgeslagen. In woningen naast een vroonhof woonden de horige boeren in geval van gevaar, zoals oorlog.

Bij het vroonhof waren stallen voor de dieren en boomgaarden.

Horigen woonden in vredestijd buiten het vroonhof

Met het hofstelsel bedoelen we het hele systeem (stelsel) van heren en horigen, inclusief de pacht en de herendiensten.

schematisch overzicht van een hofstelsel, klik op de oogjes! 

opdracht

Boekje 'Arnhem' blz 26 t/m 31

lees de tekst 

1. verzamel zo veel mogelijk voorbeelden uit Arnhem (en omstreken) die de ka's (hiernaast) laten zien. 

2. Leg uit, van elk voorbeeld, waarom deze bij het ka horen.

3. welk continuïteit kan je benoemen?

4. Welke conclusie kan je trekken mbt Arnhem en 'de tijd van monniken en ridders' ?

Leg deze bewering uit waarbij je je antwoord ondersteunt met een hierbij passende verwijzing naar de anekdote.

examenvraag 2019-2 (2p)