Functies alinea's

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Leesvaardigheid

Trede 27

tekstdoelen

tekststructuren

vaste onderdelen van een tekst

tekstverbanden en signaalwoorden

argumentatiestructuur

functies van alinea's (functiewoorden)

Inleiding

slot

middenstuk

1 à 2 alinea's

1 à 2 alinea's

conclusie

een of meerdere vragen stellen

aanleiding vertellen

onderwerp aankondigen

functie is aandacht treken

functie: opbouw/tekststructuur vertellen

functie: hoofgedachte uitwerken

functie: deelonderwerpen bespreken

samenhang door verbindingsmanieren

samenvatting

meerdere alinea's

functie: tekst afsluiten

oproep doen

aanbeveling maken

In welk deel van de tekst verwacht je onderstaande zinnen?

Inleiding

Middenstuk

Slot

En daarom raad ik iedereen aan om meer televisie te kijken.

Televisie biedt bovendien de broodnodige ontspanning.

Het moge duidelijk zijn: televisiekijken is de beste invulling van je vrije tijd.

Zullen onze kleinkinderen nog weten wat een televisie is?

Voor velen zal het een bekend gevoel zijn: zo veel kanalen en toch zo weinig leuke programma's op tv.

Toch is het misschien te kort door de bocht om te zeggen dat er geen goede televisie meer wordt gemaakt.

     informeren                                                            overtuigen                       

                                                                                                                               

  

Het is de bedoeling dat als lezer iets gaat doen.

Nieuwsbericht in de krant of een tekst in een leerboek.

Dit zie je soms bij een recensie van een boek, maar het kan ook overtuigend zijn!

beschouwen

activeren

Feitelijke informatie en objectief

Voor- en tegenargumenten bij een stelling.

Je herkent vaak een duidelijk standpunt van de schrijver.

column in de krant

reclame

Verbindingsmanieren

• groot - inleiding, kern, slot
• klein - inzoomen op alinea's  en tekstdelen (4 verbindingsmanieren)
• Binnen alinea's kun je aanwijzingen vinden over de samenhang binnen de tekst
• Functiewoorden: letterlijke aankondiging - aanleiding, voorbeeld, argument, gevolg, conclusie.
• Signaalwoorden: geeft het karakter van het verband aan. Helpt je om te begrijpen waar de tekst over gaat en wat er volgt.
  

Ken je de signaalwoorden nog?

Theorie: functies

functies en tekstverbanden herkennen

Check

Je kent de signaalwoorden en tekstverbanden om voor samenhang te zorgen; (herhaling)

Je kent functies van tekstgedeelten;

Je kunt tekstverbanden en functies benoemen.

Sleep de signaalwoorden naar de bijbehorende tekstverbanden.

Let op: leer de tekstverbanden goed 

opsommend

tegenstellend

tijdsvolgorde (temporeel)

oorzaak-gevolg

toelichtend / voorbeeld

redengevend

voorwaardelijk

een andere

hoewel

voordat

hierdoor

bijvoorbeeld

tenzij

namelijk

want

als

toch

daarnaast

zoals bij

zodat

totdat

echter

indien

Functies

Als je weet wat de functie van een tekstgedeelte is, begrijp je de tekst beter.

Ieder tekstgedeelte heeft een eigen functie in de tekst.

Signaalwoorden helpen je om de functie te bepalen.

Vaak hebben teksten een vaste structuur.

0

Functie van alinea's

Zie het document in de portal! 

Leer deze uit je hoofd!

Lezen volgens tekststructuren

Ik weet nog wat tekststructuren zijn

Ja, ik weet ze nog precies

Ik weet ze nog een beetje

Nee, helemaal vergeten wat dat zijn

Probleem-en-oplossingstructuur

een beschrijving van een probleem 

bijv. leerachterstand door Corona

beschrijving van oorzaken, gevolgen en oplossingen van het probleem

een afweging

aanbeveling

de beste oplossing

info

Een tekst met een probleem-en-oplossingstructuur is meestal een betoog. De auteur beschrijft in de inleiding het probleem, in het middenstuk presenteert hij een of meer oplossingen en in het slotgedeelte geeft hij aan op welke manier het probleem het beste kan worden opgelost.

De hoofdvraag is: op welke manier(en) kan het probleem worden opgelost?

Een tekst met een probleem-en-oplossingstructuur is meestal een betoog. De auteur beschrijft in de inleiding het probleem, in het middenstuk presenteert hij een of meer  oplossingen en in het slotgedeelte geeft hij aan op welke manier het probleem het beste  kan worden opgelost. 

De hoofdvraag is: op welke manier(en) kan het probleem worden opgelost?

Als de schrijver alleen mogelijke oplossingen geeft, heb je te maken met een uiteenzetting of een beschouwing.

Geeft de schrijver ook aan wat de beste oplossing is, dan heb je te maken met een betoog.

Verschijnsel-en-verklaringsstructuur

bepaald verschijnsel, b.v. vulkaanuitbarsting

Verschillende verklaringen:

kenmerken, voorbeelden, verklaring(en), oorzaken, reden(en)

samenvatting

aanbeveling

de beste verklaring

Bij de verschijnsel-en-verklaringstructuur bespreekt de schrijver in de inleiding een

bepaald verschijnsel. In het middenstuk somt hij mogelijke verklaringen op. Als het om een negatief verschijnsel gaat, noemt hij ook vaak oplossingen. Het slot bevat een

samenvatting of een aanbeveling.

De hoofdvraag is: welke verklaringen zijn er voor dit verschijnsel te geven?

Als de schrijver alleen verklaringen opsomt, heb je te maken met een uiteenzetting of een beschouwing.

Kiest de schrijver duidelijk voor een verklaring, of geeft hij ook oplossingen, dan heb je te maken met een betoog.

Verschijnsel-en-besprekingstructuur

bepaald verschijnsel, b.v. hongersnood in Afrika

bespreking van verschillende kanten van het verschijnsel. M.a.w.: zowel de positieve als negatieve kanten worden besproken

samenvatting

In een tekst met de verschijnsel-en-besprekingsstructuur noemt de schrijver in de inleiding een verschijnsel. In het middenstuk onderscheidt en beschrijft hij allerlei aspecten van dit verschijnsel. Het slot bevat meestal een samenvatting. 

De hoofdvraag is: welke aspecten kent dit verschijnsel?

Een tekst met een verschijnsel-en-besprekingstructuur is vrijwel altijd een uiteenzetting of een beschouwing.

Een tekst kan altijd maar één tekststructuur hebben.

1. waar
2. niet waar

Als je een tekststructuur in de tekst herkent, weet je ook tot welke tekstsoort deze behoort.

1. Juist
2. Onjuist

Welke tekststructuur past het beste bij het volgende onderwerp?
Het Coronavirus in Nederland

1. probleem-en-oplossingstructuur
2. verschijnsel-en-verklaringstructuur
3. verschijnsel-en-besprekingstructuur

Welke tekststructuur past het beste bij het volgende onderwerp?
Onderwijs op afstand

1. Probleem-en-oplossingstructuur
2. verschijnsel-en-verklaringstructuur
3. verschijnsel-en-besprekingstructuur

Welke tekststructuur hierbij?Contactverbod als maatregel om het Coronavirus de baas te worden

1. probleem-en-oplossingstructuur
2. verschijnsel-en-verklaringstructuur
3. verschijnsel-en-besprekingstructuur

Werkdoelen

Terugblik op vorige week - een tekst begrijpen

Deze week: Delen van de tekst