6.1

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

6.1 Genotype en Fenotype

Vandaag

• Introductie thema 6 erfelijkheid en evolutie
• Absentie en HW controle
• Uitleg BS 1
• Aan de slag
• Evaluatie wat hebt je geleerd

Lesdoel

Je weet na deze les meer over erfelijkheid.

Ik lijk het meeste op ...
want ...

Hoe komen Aukje en Marieke aan hun musikale talenten?

BS1: Genotype en fenotype

Lesprogramma:

• Uitleg: basisstof 1
  
• Opdrachten maken

Aan het einde van de les kunnen jullie: 

• de kenmerken van chromosomen benoemen.
• uitleggen wat een genotype en fenotype is.

Erfelijke eigenschappen:

eigenschappen die je van je ouders hebt geerfd.

OP WIE LIJK JIJ?

Elke lichaamscel heeft een kern

Je ichaam bestaat

  uit

 lichaamscellen

hoeveel? =46

In elke celkern liggen chromosomen

Chromosomen

zijn lange dunne draden 

in elke kern

In deze draden zit de stof

DNA

De stof DNA bevat informatie voor erfelijke eigenschappen

Ieder organisme heeft zijn of haar unieke DNA

Celdeling

Al je lichaamscellen zijn ontstaan uit één enkele, bevruchte eicel. Door celdeling ontstaan nieuwe cellen uit de bevruchte eicel 

 Bij elke celdeling worden de chromosomen gekopieerd. Elke dochtercel krijgt een complete set chromosomen. Daardoor bevat elke celkern van elke lichaamscel dezelfde erfelijke informatie. Deze informatie erf je van je ouders (de helft van je moeder, de helft van je vader).

Geslachtscellen

• Geen paren, enkelvoudig.
  
• 23 chromosomen

• Zaadcel
• Eicel

Genen

Je chromosomen bevatten informatie over duizenden eigenschappen. Voor elke eigenschap zijn een paar stukjes DNA nodig.

 Een gen bestaat uit de stukjes DNA die samen de informatie voor één eigenschap bevatten. 

hiernaast is een gen getekend als een gekleurde kraal. De blauwe lijntjes zijn de chromosomen.

Genotype

Alle erfelijke eigenschappen van een organisme die je hebt gekregen van je biologische ouders (bijv. blauwe ogen)

je kunt ze niet veranderen

Genotype

Je genotype de erfelijke informatie voor alle eigenschappen van het organisme (de mens bijvoorbeeld)

Je kunt ze niet veranderen!

Fenotype

Je fenotype komt tot stand door je genotype en de invloeden vanuit het milieu

- in de zon zitten

- haarverven

- tattoo

- littekens

het zichtbare uiterlijk

Fenotype

Je fenotype komt tot stand door je genotype en de invloeden vanuit het milieu.

• in de zon zitten
• haar verven
• tattoo
• littekens

Het FENOTYPE van een organisme ontstaat dus door

GENOTYPE  en door INVLOEDEN UIT DE OMGEVING

Wat wordt bepaald door genotype of fenotype? Sleep de eigenschappen A t/m H naar genotype of fenotype. 

Genotype

Fenotype

Een wipneus

Stijl haar vanaf de geboorte

Piercings 

Behaarde bladeren

Een litteken

Wibi kan goed piano spelen

Eelt op je handen door hard werken

Blauwe ogen

Hebben alle spiercellen van een man hetzelfde genotype of hebben ze een ander genotype?

1. Hetzelfde genotype
2. Verschillende genotypen

Wat is van invloed op je fenotype

1. genotype
2. genotype + leeftijd
3. invloeden milieu en leeftijd
4. genotype en invloeden uit milieu

Heeft een vlinder hetzelfde fenotype als de rups waaruit hij is ontstaan? En hetzelfde genotype?

1. alleen hetzelfde fenotype
2. alleen hetzelfde genotype
3. zowel hetzelfde fenotype als hetzelfde genotype

Een lichaamscel van een
mens heeft ...

1. 23 chromosomen
2. 46 chromosomen
3. 92 chromosomen
4. verschillend aantal chromosomen

Wat verandert er wel en wat niet?

1. wel: genotype niet: fenotype
2. wel: fenotype wel: genotype
3. wel: fenotype niet: genotype
4. niet: fenotype niet: genotype

Ja of nee:
Kun je oogkleur van je ouders erven?

1. Ja
2. Nee

Aangeboren blindheid

1. Genotype
2. Fenotype

Wat is een voorbeeld van een fenotype

1. Suikerziekte
2. kleding
3. Blauwe ogen
4. Niks van wat hier boven genoemd is.

Wat is genotype

1. Alles wat jou aangeleerd is
2. Alle informatie in je DNA

Wat zijn erfelijke eigenschappen?

1. Alles wat je leert van je ouders
2. Erfenis die jou wordt nagelaten door je ouders
3. Eigenschappen die je hebt geerfd van je ouders

VRAGEN??

Zelf aan de slag

KGT 6.1 opdracht= 1 tm 9 maken (4 overslaan)

BB 6.1 opdracht = 1 tm 8 maken (PRACTICUM OVERSLAAN)