Biotechnologie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Biotechnologie

Biologie gebruiken om producten te maken

Plan voor vandaag

Huiswerk bespreken

Wat is biotechnologie? 

• Je kunt verschillende technieken en toepassingen van biotechnologie beschrijven

Wat denk jij dat biotechnologie is?

1. Aanbrengen van veranderingen in het genotype van organismen
2. Technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten voor de mens te maken
3. Verzamelnaam voor alle technieken waarmee het DNA van van organismen wordt veranderd
4. Het veredelen van landbouwgewassen en fokken van dieren voor gewenste eigenschappen

Biotechnologie 

-> Klassieke biotechnologie

-> Moderne biotechnologie

Biotechnologie

Technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens.

• Gist: wijn, bier, brood
• Chymosine (enzym van kalf): kaas
• Melkzuurbacteriën: zuukool, yoghurt
• Planten veredelen
• Dieren fokken (IVF)
• Planten (weefselkweek): geneesmiddelen, insecticiden, geur en smaakstoffen
• Polyploïdie: opbrengst vergroten van cultuurgewassen

Polyploïdie

Polyploïdie

Gebruik colchicine -> spoelfiguur wordt afgebroken

cel met veelvoud van normale aantal chromosomen

Wat vind je van genetische modificatie?

1. Prima
2. Slecht
3. Niet goed, niet slecht
4. (nog) geen mening

Biotechnologie 

-> Klassieke biotechnologie

-> Moderne biotechnologie

Klonen

Ongeslachtelijke voortplanting, genetisch identiek, gunstige eigenschap(pen)

• Stekken
• Weefselkweek
• Embryosplitsing
• Stamceltherapie
• Celkerntransplantatie

Genetische modificatie

De eigenschappen van organismen wijzigen. 

Transgeen/GGO: organisme waarbij DNA is veranderd

Recombinant-DNA-techniek: DNA inbrengen van ander individu (cisgenese = zelfde soort/transgenese = ander soort)

• Plasmide: uit bacteriën gekweekt
• Restrictie-enzymen: knippen
• DNA-ligase: plakken
• Marker (resistentie tegen bepaald antibioticum): controle of bacterie rec.-DNA heeft opgenomen

Recombinant-DNA-techniek:

• Planten: weestand tegen bepaalde schimmel, tegen vraatinsecten, verhogen duurzaamheid vruchten
• Bacteriën: opruimen radioactief afval (genen zetten kwik om)
• Mensen: insuline, groeihormoon, eiwitten
• Virussen: mRNA -> reverse-transcriptase = mRNA - DNA (es) -> DNA-polymerase = DNA (ds) => complementairDNA/copyDNA/cDNA in plasmide

Binas tabel 71M

Cisgenese: DNA van dezelfde soort

Transgenese: DNA van een andere
                              soort

Wat zijn de voordelen van genetische modificatie?

1. Geeft het gewenste resultaat binnen 1 generatie
2. Eigenschappen kunnen tussen soorten worden uitgewisseld
3. Gewassen kunnen voedzamer worden gemaakt
4. Alle antwoorden zijn juist

Genetische modificatie

"Golden Rice"

Ik weet wat restrictie enzymen zijn

Ja!

Soort van?

Nee...

Recombinant DNA techniek

Restrictie enzymen

Waarom wordt er altijd een gen voor antibioticum resistentie in de plasmide ingebouwd?

1. Anders werkt het plasmide niet goed
2. Anders neemt de bacterie het plasmide niet op
3. Dan kan er getest worden of het plasmide is opgenomen
4. Dit maakt de techniek makkelijker om uit te voeren

antisense-DNA voor geninactivatie

(blz. 127)

knock-outgen om functie gen te onderzoeken

permanent uitschakelen

embryonale stamcellen -> deel van gen vervangen door antibioticum resistentie

cellen met KO construct worden ingebracht in embryo

doorkruisen tot individu dat volledig KO is

Wat vind je van genetische modificatie?

1. Prima
2. Slecht
3. Niet goed, niet slecht
4. (nog) geen mening

To Do

Lees basisstof 7

Maak Opdr 48-56

(selecteer er 3)