2TH Overzicht zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 2

2TH

Overzicht zinsdelen

Overzicht zinsdelen en vragen

pv

wg 
zinsdelen

o
lv
mv
bwb

vraagzin maken / tijd veranderen

Alle werkwoorden in de zin.
Zet zo groot mogelijk voor de pv + kijk naar functie 
wie/wat + gezegde?
wie/wat + gezegde + o?
aan/voor wie + gezegde + o + lv?
Alles wat overblijft.

Persoonsvorm

Kenmerken pv:

- is bijna altijd één woord

- is een vorm van het ww

- staat in enkelvoud of meervoud

- staat in tegenwoordige of verleden tijd

Zet altijd de zin in een andere tijd! Het werkwoord dat verandert, is de pv.

Zinsdelen

Zinsdeel = Een zo groot mogelijk stuk zin dat voor de PV past.

Voor de PV past maar 1 zinsdeel!! 

Elk zinsdeel kan maar 1 naam krijgen. Je moet dus kiezen!

Elk zinsdeel geeft antwoord op een vraag/ handeling. 

Zinsdelen

Stappenplan zinsdelen (zinsdeelproef):

1. Onderstreep de PV.
2. Zet zinsdeelstrepen voor en achter de PV. 
3. Kijk welke woorden je samen voor                                                                                    de PV kunt zetten. 
4. Zet de zinsdeelstrepen op de juiste                                                                      plaats. 
5. Eindig de zin met twee zinsdeelstrepen.

Onderwerp

O + PV horen bij elkaar:

- ze staan meestal naast elkaar

- Als PV enkelvoud is, is O ook enkelvoud

- Als PV meervoud is, is O ook meervoud

Het onderwerp begint NOOIT met een voorzetsel

Onderwerp

Onderwerpproef:

- Verander de PV van getal (van EV naar MV of andersom). Het zinsdeel dat mee moet veranderen is het onderwerp.

vb. De leerling kletst tijdens de uitleg. 

De leerlingen kletsen tijdens de uitleg. 

Dus: De leerling = O 

Onderwerp

Voorbeeld:

Die leuke tante heeft jou voor je verjaardag die oorbellen gegeven.

Wie heeft gegeven? Die leuke tante = O

Onderwerp

Bij gezinnen in de gebiedende wijs is er NOOIT een onderwerp. 

Zit eens stil!

Hou je mond!

Pak je boek!

Ga nu eindelijk eens zitten!

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde (WG) vertelt waar de zin om draait. Het gezegde bestaat uit alle werkwoorden in een zin. 

Vb.

Ik maak elk weekend een appeltaart. 

gezegde = maak

Ik heb dit weekend een appeltaart gebakken. 

gezegde = heb gebakken

Werkwoordelijk gezegde

Het WG = PV + alle andere ww in de zin. Er zijn meer mogelijkheden. 

Zie schema op de volgende dia. 

Werkwoordelijk gezegde

Lijdend voorwerp

- Stel de vraag: WAT (WIE) + WG + O?

Het antwoord is het LV.

VB.| Ik | pluk | de appels.

          o.      wg.         lv

- Niet elke zin heeft een LV.

- LV begint NOOIT met een VZ. 

Lijdend voorwerp

Nog een voorbeeld:

| Uit verveling | zeurde | Jack | de hele avond. ||

                                   wg             o

Wat zeurde Jack? Antwoord = X = geen LV

(uit verveling begint met een VZ/ de hele avond is wanneer) 

Bijwoordelijke bepaling

- Het 'prullenbakzinsdeel';
- Kunnen er meer van in een zin staan;
- Kunnen antwoord geven op 'waar?', 'wanneer?', 'waarvandaan?', 'waarheen?', 'waarom?', 'waardoor?', 'hoe?', enz. 

- Ook de bovengenoemde woorden zijn BWB's. 

- Sommige BWB's geven geen antwoord op vragen, maar blijven over in de zin. 

Meewerkend voorwerp

- Hoeft niet in de zin te staan;

- Aan/voor wie + gezegde + OW + LV? Antwoord = MV;

- Een MV is bijna altijd een mens of een dier;
- Controleer of je aan/voor kunt weglaten of kunt toevoegen.

Ineke heeft het antwoord aan mij gevraagd.
Vraag = Aan/voor wie heeft Ineke het antwoord gevraagd? Antwoord = 'aan mij'. 'Aan' kun je, door te schuiven, weglaten.