Kunstgeschiedenis - Vroeg Christelijk

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Wat weet je nog van de vorige lessen over de Klassieke oudheid?
Denk aan voorstelling, schilderkunst, beeldhouwkunst architectuur, perioden enz.

In welke tijdsperiode
is Jezus Christus geboren?

1. Griekse periode
2. Romeinse periode
3. Vroeg-Christelijke periode
4. Byzantijnse periode

De  middeleeuwen 500-1500 NC

Belangrijke gebeurtenissen voor de start van de periode:

Einde van de vierde eeuw wordt het Christendom staatsgodsdienst.

De christelijke keizers maakten  een einde aan Olympische Spelen.

De christelijke keizers maakten  een einde aan Gladiatorenspelen.

Het Romeinse Rijk valt uiteen in Oost en West

Het west Romeinse rijk wordt al gauw binnengevallen door o.a. Germanen.

De Kerk wordt oppermachtig

Er ontstaat een feodaal stelsel (leenheren, horigheid)

Vroeg Christelijk

• Geboorte Jezus begin jaartelling.
• Christendom basis Westerse beschaving.
• Monotheïsme: één god
• Romeinen verbieden Christendom, maar in    geheim vele gelovigen.  
• Geheime symbolen: Latijns kruis, vis,           lammeren, herder. 
• 313: officiële godsdienst  Romeinse Rijk (bekering Constantijn).

Ca. 50 - 500

Hemel en hel

Catacomben

• Geheime onderaardse begraafplaatsen.
• Wegens wederopstanding begraven i.p.v.     gecremeerd zoals bij de Romeinen. 
• Schuilplaats voor gelovigen.
• Gebruikt voor godsdienstige   samenkomsten.  

Welke gebouwen van de Romeinen gebruikten de Christenen als kerk?

1. Tempels
2. Thermen
3. Arena's
4. Basilica's

Bouwkunst

•  Basiliek (basilica).
  
•  Binnenkant sterk versierd.
•  Middenschip, zijbeuken,      arcaden, apsis.
• Casetteplafond

Santa Sabrina op de Aventijn

VROEG CHRISTELIJKE KUNST 

VROEG CHRISTELIJKE KUNST 

Oude St. Pieterbasiliek, 4de eeuw n.C.

Schilderkunst

• Verhalend (ongeletterdheid)
• Symbolisch 
• Romeinse kleding, ook stilistische overeenkomsten (maar eenvoudiger). 
• Anoniem, kunst als ambacht. 

Beeldhouwkunst

• Geen grote beeltenissen     uit angst voor afgoden-verering.
• Reliëfs
• Romeinse kenmerken
• Christelijke onderwerpen 

Junius Bassus sarcofaag

Jezus tussen Petrus en Paulus

De Goede Herder, ca. 300

92 cm hoog

BYZANTIJNSE KUNST

SCHILDERKUNST

BEELDHOUWKUNST

ARCHITECTUUR

Byzantijnse kunst

• 500 - 1453 
• Byzantium => Constantinopel => Istanbul
• 330:  Byzantium hoofdstad Romeinse Rijk.   Keizer Constantijn => Constantinopel.   
  
• 394: Christendom staatsgodsdienst. 
• Ravenna ook belangrijk centrum.
  
• Keizers afgevaardigden van God. 
  
• 1453 verovering door Turken, Byzantijnse     kunst alleen nog in Rusland. 

Byzantijnse kunst 500-1453

Byzantium, 

keizer Constantijn vernoemd de stad naar zichzelf : Constantinopel, (huidige Istanboel)

Aureool geeft aan dat het om een bovenaards persoons

gaat of een heilige.

goud = hemelse licht 

Schilderkunst en mozaïeken

• (Orthodox) Christelijk
• Verhalend vanwege ongeletterdheid. 
• Klassieke normen gelden niet meer, geen 'heidense schoonheden’. 
• Stilering geeft aan dat het niet om aardse   beelden gaat.
• Weinig plasticiteit, statische composities.
• Symbolisch kleurgebruik (purper duurste). 
• Belangrijkste personen groter.
• Zwarte contourlijnen bij mozaïeken.  

Mozaïek van keizerin Theodora (vrouw Justinianus)

6e eeuw, San Vitale, Ravenna

Christus Pantocrator

• Christus als "heerser van alles"
• Vaste regels: rechterhand 2 vingers (God-mens) + 3 vingers (drie-eenheid)  
• IC XC = Jezus Christus.
• Symbolisch kleurgebruik: purperrood, blauw en goud. 
• Aureool

Byzantijnse kunst 

MERCHANDISING

Icoon

• Houten paneel
• Ter aanbidding
• Magische functie
• Langgerekte vingers en     gezicht, smalle neus, kleine   mond.

Bouwkunst

•  Centraalbouw
  
•  Binnenkant sterk versierd.
•  Koepels.
•  Pendentieven = leiden het gewicht van de  koepel af naar de vier pijlers,     overgang  van vierkant naar cirkel.

Interieur San Vitale, Ravenna

Waar zie je centraalbouw?

1. 
2. 
3. 
4. 

Opbouw voorstellingen

• Koepel: hemelse taferelen 
• Pendentieven: leven  van Christus
• Muren: heiligen 

Interieur San Marco, Venetië 

Wat is de oorspronkelijke naam van het huidige Istanbul?

1. Byzantion
2. Byzantium
3. Constantinopel
4. Alle drie de antwoorden zijn juist.

Centraalbouw

• Symmetrie.
• Cirkels, vierkanten.
• Grieks kruis of     regelmatige veelhoek

Plattegrond Hagia Sophia (532-537)

San Vitale, Ravenna

Hagia Sophia, 532-537

• ‘Heilige wijsheid’
• 6e eeuw (later moskee). 
• Gebouwd door wiskundigen. 
• Grootste, overdadigste en kostbaarste gebouw tot dan toe. 
• Grootste koepel (55 meter hoog), stortte in. 
• Goddelijk licht door 40 ramen in koepel en goudmozaïek.