4.5 Ontstaan van soorten en 4.6 Onderzoek evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Evolutie - ontstaan nieuwe soorten

4.5 Ontstaan van soorten

Lesdoel:

•  Je kunt manieren van reproductieve isolatie uitleggen.

Belangrijke begrippen:

Reproductieve isolatie 

Allopatrische soortvorming

Eilandtheorie

Sympatrische soortvorming

Planning

• Herhalen belangrijke termen BS4
• Startopdracht reproductieve isolatie
• Keuze: interactieve uitleg verder volgen
  of zelfstandig werken
• Afsluitende (quiz)vragen

Soort

Gene flow

Micro-evolutie

Macro-evolutie

Genenpool

Organismen die onderling kunnen voortplanten en vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen

Tussen twee populaties van dezelfde soort vindt uitwisseling van genen plaats

Verzameling van alle genen in een populatie

Verandering van allelfrequenties in een populatie 

Het ontstaan van nieuwe soorten

Het ontstaan van soorten

Wat denk je dat
reproductieve
isolatie inhoudt?

Leesopdracht - 5 min

Zoek de antwoorden op deze vragen:

1. Wat wordt bedoeld met reproductieve isolatie?

2. Op welke 2 manieren kan reproductieve isolatie optreden in een populatie? Welke theorie wordt bij 

Vul je antwoorden straks in op de volgende dia.

1. Wat wordt bedoeld met reproductieve isolatie?
2. Op welke 2 manieren kan reproductieve isolatie
optreden in populaties? Welke theorie wordt bij
1 van de 2 uitgebreid beschreven?

Keuzemoment

Kies uit:

• Interactieve uitleg verder volgen
• Zelfstandig werken aan de opdrachten (zie studiewijzer)

Sluit de lessonUp nog niet af, 

straks afsluitende (quiz)vragen!

Keuzemoment, ik ga:

De uitleg verder volgen

Zelfstandig werken

Allopatrische soortvorming

Sympatrische soortvorming

• Ander baltsgedrag                           Ander paringsseizoen       

Sympatrisch of allopatrisch?

Zelfstandig werken

Maken: basisstof 5, opdr 67-80

Vind je dit makkelijk?
Maak alleen 71, en 75 t/m 80

Vind je dit moeilijk? 

Maak eerst de kennisvragen 67 t/m 74, kijk deze na en ga dan verder. Vraag om hulp als je er niet uit komt.

Het ontstaan van nieuwe soorten door een barrière is

1. Sympatrische soortvorming
2. Parametrische soortvorming
3. Geometrische soortvorming
4. Allopatrische soortvorming

In de theorie van Darwin is evolutie de verklaring voor het ontstaan van soorten en daarmee is dat voor hem het uitgangspunt ter verklaring van de grote soortendiversiteit op aarde. Waardoor treedt volgens Darwin evolutie op?

Evolutie treedt volgens Darwin op doordat ….

1. .. in een populatie individuen zich voortdurend aanpassen aan veranderende milieuomstandigheden en vooral nieuwe kenmerken doorgeven aan hun nakomelingen.
2. .. verandering in het milieu de individuen in een populatie aanzet tot mutaties om te overleven; die mutaties worden dan doorgegeven aan hun nakomelingen.
3. .. in een populatie alléén sterke individuen overleven en deze dus ook gemiddeld sterke individuen zullen voortbrengen.
4. .. in een populatie vooral de best aan het milieu aangepaste individuen zich zullen voortplanten en deze gunstige eigenschappen steeds meer voorkomen in de volgende generaties

Twee uitspraken over het ontstaan van nieuwe soorten:

Katrien zegt: Er is sprake van twee nieuwe soorten als twee groepen organismen niet meer in staat zijn onderling voort te planten
Marion zegt: Bij het ontstaan van nieuwe soorten is het belangrijk dat een groep organismen geïsoleerd raakt van een andere groep soortgenoten
Wie heeft gelijk?

1. Beide hebben gelijk
2. Geen van beide heeft gelijk
3. Alleen Katrien heeft gelijk
4. Alleen Marion heeft gelijk

Ik kan manieren van reproductieve isolatie uitleggen en voorbeelden geven van allopatrische en sympatrische soortvorming.

010

Wat is op jou van toepassing?

uitleg gevolgd en het lesdoel behaald

zelfstandig gewerkt en het lesdoel behaald

uitleg gevolgd maar lesdoel nog niet behaald

zelfstandig gewerkt maar lesdoel nog niet behaald

Planning

• Nog een keer! Herhalen belangrijke termen BS4
• Interactieve uitleg eilandtheorie
• Binas zoekopdracht
• Korte uitleg basisstof 6
• Zelfstandig werken

Soort

Gene flow

Micro-evolutie

Macro-evolutie

Genenpool

Organismen die onderling kunnen voortplanten en vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen

Tussen twee populaties van dezelfde soort vindt uitwisseling van genen plaats

Verzameling van alle genen in een populatie

Verandering van allelfrequenties in een populatie 

Het ontstaan van nieuwe soorten

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Allopatrische soortvormen: Darwinvinken

Eilandtheorie

Voorbeeld van allopatrische soortvorming 

Verschillende vinkensoorten op verschillende eilanden

De grootte van het eiland en de afstand tot het vaste land bepaalt de hoeveel soorten op een eiland

Hoe groter het eiland hoe:

1. meer verschillende soorten
2. minder verschillende soorten

Hoe dichterbij het eiland
bij het vaste land hoe:

1. meer verschillende soorten
2. minder verschillende soorten

Eilandtheorie

Hoe groter het eiland, hoe meer verschillenden soorten

(biodiversiteit)

Hoe verder het eiland van het veste land, hoe minder verschillende soorten

Eilandtheorie

1965 Door Mac Arthur en Wilson verfijnd/uitgebreid:

Aantal soorten op een eiland (biodiversiteit)
wordt ook bepaald door

1. immigratie

2. extinctie (uitsterven)

Hoe dichterbij het eiland
bij het vaste land hoe:

1. meer immigratie
2. minder immigratie

Hoe groter het eiland hoe:

1. meer extinctie
2. minder extinctie

Eilandtheorie

Hoe kleiner het eiland, hoe minder immigratie en hoe groter kans op extinctie

Hoe kleiner de afstand tot vaste land, hoe meer immigratie en minder extinctie

Eilandtheorie

1965 Door Mac Arthur en Wilson verfijnd:

Aantal soorten op een eiland (biodiversiteit) wordt ook bepaald door

1. immigratie

2. extinctie (uitsterven)

Eilandtheorie > model

De eilandtheorie wordt gebruikt als model om te voorspellen wat de grootte is van de biodiversiteit van geïsoleerde gebieden,
zoals eilanden, bergtoppen, meren en bossen.

Zoek op in je Binas:
1) Waar staat de Wet van Hardy-Weinberg?
2) Waar vind je de eilandtheorie? Wat geeft de rode lijn DS weer?
3) Waar staat de geologische tijdrekening?
4) Waar staat de endosymbiosetheorie?

BINAS 93C

§4.6 Onderzoek naar evolutie

• Welke dieren zijn met elkaar verwant en hoe herken je dat? 
• Waarom lijken sommige dieren enigszins op elkaar, maar zijn ze helemaal niet verwant? 
• Hoe maak je een stamboom en afstammingsdiagram (cladogram)? 
• Welk onderzoek doet men naar verwantschap?

Uit je hoofd. Wie weet het nog?
Wat is het verschil tussen analoge en homologe organen?

Homologe (=zelfde oorsprong) organen,
ontstaan uit dezelfde grondvorm

Analoge (=andere oorsprong) organen, kunnen dezelfde functie hebben, maar zijn niet ontstaan uit dezelfde grondvorm

Rudimentaire organen

Gewervelde embryonale ontwikkeling

https://microbenotes.com/evolutionary-embryology/

Welke rudimentaire organen
heeft de mens?

Palmaris
longus

Bij 10% van de mensen niet aanwezig

Zelfstandig werken

• Maak basisstof 5 af
• Maak van basisstof 6 opd. 85 t/m 94
  
  
• Volgende week:
  stamboom/cladogram beter bekijken/herhalen
   en herhalen alle andere stof