REIS MEE MET MONDRIAAN

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

Slide 1: Introductie

Informatie docent: Tijdens het programma 'Reis mee met Mondriaan' brengen de leerlingen een bezoek aan het Mondriaanhuis in Amersfoort, de plek waar kunstenaar Piet Mondriaan op 7 maart 1872 geboren werd. Dit lesmateriaal dient ter voorbereiding op het programma. In deze voorbereidende les:

 - maken de leerlingen kennis met Mondriaan en zijn kunst

- weten de leerlingen in welke periode Mondriaan leefde

-krijg je aan de hand van zijn laatste kunstwerk een inkijkje in het bruisende New York rond 1940 

-kan je eventueel een bijpassende bewegingsopdracht doen

De les heeft de volgende doelen:

Leerlingen

- weten wie Piet Mondriaan is.

- maken kennis met zijn werk.

- staan stil bij de bijzonderheden van de periode waarin Mondriaan leefde.

- weten dat ze het geboortehuis van Mondriaan gaan bezoeken.

Gebruik deze les ter voorbereiding van het bezoek met de klas óf gebruik hem los van een bezoek.

Deze les is bedoeld voor 7 & 8 van het basisonderwijs, maar in aangepaste vorm ook te geven aan groep 5 & 6. De les is zowel met als zonder device uitvoerbaar. Het grootste gedeelte van de les behandel je klassikaal op een centraal scherm.

Vertel: 

Wij gaan binnenkort op bezoek bij het Mondriaanhuis in Amersfoort, dat is het huis waar Piet Mondriaan in 1872 geboren is. In deze les zullen wij kennismaken met Piet en zijn kunst, maar zullen we vooral met hem mee op reis gaan. Van Amersfoort tot aan New York.

Slide 2: Piet Mondriaan

Informatie docent: Bij deze slide maken de leerlingen kennis met Piet Mondriaan en zijn kunst.

Vertel: Voordat we mee op reis gaan met Mondriaan, zullen we hem eerst iets beter leren kennen. Wie kent Mondriaan eigenlijk al? Dit is Piet Mondriaan (wijs naar zijn foto). Piet heeft heel veel verschillende kunstwerken gemaakt, maar met dit kunstwerk en met deze stijl is hij wereldberoemd geworden (klik op de cirkel met het oog). Waar kun je deze stijl aan herkennen? (Lijnen, hoekige vlakken, primaire kleuren; rood, geel en blauw. Leg uit dat dit abstracte kunst heet.) Piet leerde al op jonge leeftijd tekenen. Dat talent heeft hij niet van een vreemde, zijn vader was namelijk tekenleraar. We bekijken nu een video om zijn andere kunstwerken te ontdekken. (Laat de leerlingen roepen wat ze zien tijdens de video. Zo zullen ze ontdekken dat zijn stijl door de jaren heen veranderde van figuratief (herkenbare voorwerpen/dingen/mensen) naar abstract (onherkenbare vormen).

Tip: Abstracte kunst is misschien een lastig begrip. De leerlingen zullen hier meer over leren tijdens hun bezoek in het museum. Mocht je toch van te voren meer de diepte in willen gaan dan kun je de les ‘’Abstraheren kun je leren’’ op LessonUp volgen! 

Slide 3: Het Mondriaanhuis in Amersfoort

Informatie docent: Introduceer het Mondriaanhuis en herhaal dat de leerlingen een bezoek gaan brengen aan dit museum.

Vertel: Dit is het Mondriaanhuis in Amersfoort waar jullie binnenkort op bezoek gaan. Is iemand hier al een keer geweest? Dit is het huis waar Mondriaan in 1872 is geboren. Voordat het een museum was, was het dus gewoon een woonhuis. Omdat Mondriaan zo beroemd is geworden is er van zijn huis een museum gemaakt, waar iedereen op bezoek kan komen. In het museum kunnen jullie Mondriaans kunst bekijken, gaan jullie op bezoek in een van zijn ateliers, reizen jullie met hem mee naar New York en gaan jullie ook zelf creatief aan de slag.

1

2

3

Slide 4: Reis mee met Mondriaan...

Informatie docent: Bij deze slide neem je de leerlingen verhalenderwijs mee door het leven van Mondriaan. Dit doe je aan de hand van drie plekken in de wereld. Deze plekken zijn gekoppeld aan gebeurtenissen in Mondriaans leven en aan historische ontwikkelingen in de wereld.

Leerlingen kunnen hun kennis testen in de tijdlijnopdracht hierna. Klik op de nummers voor een visuele ondersteuning bij je verhaal.

Optioneel: Om de aandacht te vragen van de leerlingen kun je er een soort ''Bingo'' van maken. Benadruk wanneer er een jaartal in je verhaal verteld wordt en laat de leerlingen weten dat ze bijvoorbeeld aantekeningen kunnen maken, om zo de tijdlijnopdracht zo goed mogelijk uit te kunnen voeren. 

Vertel: Mondriaan heeft op veel verschillende plekken in de wereld gewoond. Ik neem jullie mee naar drie van deze plekken en wat er op dat moment in de wereld gebeurde. Let goed op, want hierna mogen jullie hierover een tijdlijnopdracht maken!

1. We starten onze reis in Nederland. In 1892, toen hij 20 jaar was besloot Mondriaan naar de kunstacademie te gaan in Amsterdam. In die periode kwam ook de industrie op en waren de Nederlandse Spoorwegen erg verbeterd. Er reisde steeds meer mensen met de trein en dat was in die tijd een bijzondere ontwikkeling. Mondriaan reisde ook veel met de trein om bijvoorbeeld op bezoek te gaan bij zijn familie. De treinen zagen er in die tijd alleen nog wel iets anders uit (verwijs naar de foto van de stoomlocomotief). Wie reist er ook wel eens met de trein?

2. Parijs, de hoofdstad van Frankrijk. Mondriaan vertrok naar deze plek, omdat dit toen het centrum was van de beeldende kunst. Veel bekende kunstenaars waren in die tijd in Parijs te vinden (denk maar aan Pablo Picasso). Mondriaan had er een eigen atelier (verwijs naar de foto) en besloot in 1914 om op familiebezoek te gaan in Nederland.

Wie weet wat er ook in 1914 in de wereld gebeurde? De Eerste Wereldoorlog brak uit en dat betekende dat Mondriaan niet terug kon keren naar Parijs en een aantal jaar in Nederland woonde .Uiteindelijk is Mondriaan na de oorlog terug gegaan naar Parijs en heeft hij daar zijn abstracte kunst bedacht! 

3. We maken nu even een grote sprong in de tijd. We reizen namelijk naar Amerika, naar New York om precies te zijn. Toen in 1940 de Tweede Wereldoorlog uitbrak voelde Mondriaan zich niet veilig in Europa. Adolf Hitler had namelijk besloten dat het verboden was om Moderne kunst te maken. Daarom besloot Mondriaan eerst naar London te vluchten en daarna met de boot naar Amerika te reizen. Hoeveel dagen duurde die bootreis denk je? De bootreis duurde wel 10 dagen lang.

Slide 5: Victory Boogie Woogie

Informatie docent: Neem de leerlingen mee in de sfeer van de stad New York in de jaren 40. Dit is de plek waar Mondriaan is overleden en waar hij zijn laatste kunstwerk maakte. Bekijk de authentieke beelden van de stad, beluister de muziek waar Mondriaan gek op was en ontdek dat Mondriaan ook groot fan was van Disney en de animatie van Sneeuwwitje.

Vertel: We eindige onze reis in New York, de plek waar Mondriaan in overleden en waar hij zijn laatste kunstwerk maakte.

In 1944, in de tijd van de Boogie Woogie in Amerika is Mondriaan op 72 jarige leeftijd overleden en heeft hij het kunstwerk nooit af kunnen maken. Na zijn overlijden werd Mondriaan nog bekender. Zijn kunst werd door veel mensen over de hele wereld gebruikt ter inspiratie. Bijvoorbeeld in 1965 door de Franse modeontwerper Yves Saint Laurent die een jurk ontwierp geïnspireerd op Mondriaans kunst.

Wat zien jullie als jullie naar dit kunstwerk kijken? (laat de leerlingen vrij associëren). Het kunstwerk heet Victory Boogie Woogie en is geïnspireerd op de stad New York. Mondriaan was gek op muziek en dans en dit was een grote inspiratiebron voor hem. In de jaren 40 was de muziekstijl 'Boogie Woogie' ontzettend populair (klik op de cirkel met het oog om de authentieke beelden van de stad te zien en klik op de muzieknoot om de leerlingen mee in de sfeer van die tijd te nemen).

Mondriaan had nog een andere inspiratiebron (klik op het vraagteken). Wisten jullie dat hij ook groot fan was van sneeuwwitje...? Het maken van animatiefilms was iets nieuws in zijn tijd en Mondriaan was onder de indruk van hoe Disney stilstaande beelden tot leven bracht. Ook vond hij de muziek van Disney prachtig.

Differentiëren: mocht je merken dat je groep nog dieper op het kunstwerk in wilt gaan kun je de volgende vraag stellen: Hoe kun je zien dat dit kunstwerk is geïnspireerd op de drukke stad New York en de tijd van de Boogie Woogie?

1892

1914

1940

1944

1965

Slide 6: Tijdlijn sleepopdracht

Informatie docent: Laat de leerlingen de tijdlijn opdracht uitvoeren. Dit kan zowel individueel op een eigen device of klassikaal op een centraal scherm. Bespreek kort de antwoorden. Voornamelijk het jaartal 1965 is relevant om toe te lichten.

Vertel: Nu is het tijd om jullie kennis te testen met een tijdlijnopdracht. Plaats de juiste gebeurtenis bij het juiste jaartal. Hebben jullie goed opgelet?

Achtergrond informatie:

1892: De Nederlandse Spoorwegen waren verbeterd. Mondriaan reisde sinds hij in Amsterdam studeerde veel van Amsterdam naar het platteland om zijn familie te bezoeken en om daar kunst te maken.

1914: De Eerste Wereldoorlog breekt uit. Het is een onrustige tijd. Mondriaan is op dat moment in Nederland bij zijn familie en het is te gevaarlijk om terug te keren naar Parijs. Hij verblijft de oorlogsjaren in Nederland.

1940: De Tweede Wereldoorlog breekt uit. Mondriaan voelt zich niet meer vrij om zijn kunst te maken en voelt zich onveilig.

1944: Mondriaan is naar het bruisende New York afgereisd en kwam daar in de wereld van de Boogie Woogie terecht, een periode van dans en muziek. In 1944 overleed hij (longontsteking) en liet zijn laatste kunstwerk achter; Victory Boogie Woogie.

1965: Na zijn overlijden leefde Mondriaans kunst voort. Zijn kunst was een inspiratiebron voor velen. In 1965 ontwierp de Franse modeontwerper Yves Saint Laurent een kledinglijn gebaseerd op de composities van Mondriaan.

Slide 7: Mondriaan in de tijd van nu

Informatie docent: In deze slide bouw je voort op de jurken van Yves Saint Laurent die de leerlingen in de tijdlijnopdracht hebben gezien. Je laat zien dat Mondriaan in de wereld van nu nog veel invloed heeft. Je kunt drie voorbeelden verdeeld over de wereld aanstippen om dit duidelijk te maken (klik op de pinnetjes voor visuele ondersteuning). Voel zelf aan hoeveel je er kunt bespreken.

Vertel: We hebben net gezien dat Mondriaan na zijn overlijden toch nog een belangrijke rol speelt. Een modeontwerper ontwierp bijvoorbeeld een jurk geïnspireerd op zijn kunst. Wisten jullie dat Mondriaan nog veel meer invloed heeft op de wereld van nu. Laten we eens naar een paar voorbeelden kijken.

Achtergrond informatie:

Amerika: Je ziet de videoclip van de Amerikaanse pop artiest Katy Perry. Zie je hoe ze in decor en outfit geïnspireerd is geraakt door Mondriaan?

Nederland: Er rijden in Nederland treinen rond die geïnspireerd zijn op Mondriaan. Heb jij er al eens ingezeten?

China: Chinees hedendaags kunstenaar Liu Ye (Beijing) maakt kunst die geïnspireerd is op de kunst van Mondriaan. Waaraan kun je dat zien?

Slide 8: Swingen maar

Informatie docent: Hebben jullie nog tijd en energie over? Dan kun je aansluitend deze creatieve bijpassende bewegingsactiviteit doen met elkaar. Jullie hebben geleerd dat Mondriaan gek was op dansen. Dans met de leerlingen de Charleston, de lievelingsdans van Mondriaan.

Vertel: Jullie weten nu dat Mondriaan gek was op dansen. We gaan even lekker opstaan, de tafels en stoelen aan de kant schuiven, want het is tijd om te swingen! We gaan de Charleston dansen, de lievelingsdans van Mondriaan. Daar hoort natuurlijk speciale muziek bij (klik op de muzieknoot om het muziekfragment te horen en verwijs naar de authentieke dansbeelden uit New York (jaren 50).

Slide 9: Dans de Charleston

Informatie docent: Bekijk de video. Zorg dat de leerlingen genoeg ruimte hebben en direct al mee kunnen doen tijdens de uitleg. De video is in het Engels, dus mocht je merken dat leerlingen het niet kunnen volgen, dan kun je hier en daar wat vertalen of de stapjes zelf voordoen. Heb vooral veel dansplezier samen!

Optioneel: Na de tutorial kunnen jullie één van de muziekfragmenten nog eens aan zetten en lekker los gaan met elkaar, een optreden geven voor de andere klassen, een dance battle doen of zelfs een Boogie Woogie Dans Flashmob organiseren voor in de gangen of op het schoolplein om je collega’s en de andere leerlingen te verrassen!

00:25

Slide 11: Afsluiting

Informatie docent: Vat kort samen waar jullie het over hebben gehad tijdens de voorbereidende les en bespreek tot slot de museumregels die belangrijk zijn tijdens het bezoek.

Vertel: We hebben geleerd wie Piet Mondriaan is en hebben zijn kunst bekeken. We zijn met hem meegereisd door belangrijke momenten in zijn leven en hebben die momenten gekoppeld aan belangrijke ontwikkelingen uit de geschiedenis. We hebben een inkijkje gekregen in de jaren 40 in New York en hebben lekker geswingd!

Wij zijn helemaal klaar om op avontuur te gaan in het museum! 

Als we op bezoek zijn bij het Mondriaanhuis zijn er een paar belangrijke regels waar we ons aan moeten houden.

De belangrijkste zijn:

- Blijf bij je groepje

- Kijken met je ogen

- Wil je wat zeggen? Steek je hand omhoog!

Optioneel: Laat de leerlingen zelf de inhoud van de les samenvatten. Wat hebben zij geleerd?