Afl. 7: Eindstrijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Introductie

Held, dader of slachtoffer. Wat waren de politionele acties en hoe was de internationale reactie op het geweld tijdens de acties. N.a.v. de NTR de serie Indonesia Roept! waarin presentator Hans Goedkoop het spoor van zijn grootvader. Rein van Langen volgt, ging een aantal docenten aan de slag met deze serie om er heldere lessen met fragmenten bij te maken. Aflevering 7:Eindstrijd

Indonesia Roept!

Aflevering 7: Eindstrijd

Bart-Jan van Kleef

In deze les komen 4 onderwerpen aan de orde. Je kan als docent ervoor kiezen om 1 of meerdere van deze onderwerpen te behandelen. (Zie notities voor gespreksvragen)

Introductie

Politionele acties (term)	Dia 2 - 7
Internationale reactie	Dia 8 - 15
Geweld tijdens de acties	Dia 16 - 22
Held, dader of slachtoffer?	Dia 23 - 27

• kun je de discussie rond de term ‘politionele acties’ van twee kanten toelichten.
  
• kun je je verplaatsen in opvattingen, waarden en motieven van anderen.
  
• kun je een vergelijking maken van opvattingen, waarden en motieven van anderen met die van jezelf.

Aan het einde van de les ...

Deze les gaat over de politionele acties

Bekijk dit fragment  uit Indonesia Roept! om meer te weten te komen over ...

• de politionele acties

Je ziet in deze twee fragmenten 3 veteranen die aan het woord komen en iets vertellen over de politionele acties.

Noteer voor elke veteraan hoe deze verteld over de acties.

- Wat vind jij van de term 'politionele acties'? 

(tweede) Politionele actie

Hoe beschrijven de drie veteranen de politionele acties?

Klassikaal: waarom zijn er verschillen tussen de herinneringen aan de politionele acties? 

- Kan je dit verklaren?

- Hoe kijk je zelf naar dergelijke acties?

Uit de antwoorden moet duidelijk worden dat de eerste 2 veteranen overwegend positieve herinneringen delen en de laatste veteraan negatieve herinneringen deelt. 

Lees onderstaande tekst:

Op 9 december 1947 overvielen Nederlandse militairen de West-Javaanse kampong Rawagede, het huidige Balongsari. Een groot deel van de mannelijke bevolking van Rawagede is daarbij zonder vorm van proces om het leven gebracht. In Nederland was er tot in de jaren ’90 nauwelijks aandacht voor de massamoord. Waar zulke gewelddadigheden door de Nederlandse overheid decennialang werden afgedaan als ‘excessen’, weten we tegenwoordig dat ze passen binnen een patroon van veelvuldig en structureel extreem geweld van de Nederlandse krijgsmacht tijdens de onafhankelijkheidsoorlog.

Verandering en continuïteit verklaren:

- Waarom is men over de politionele acties anders gaan denken?

De term politionele actie

Verandering en continuïteit verklaren:

- Waarom is men over de politionele acties anders gaan denken?

Je bent aan het einde van de les. Lukt het je om de volgende lesdoelen te beantwoorden?

Je kunt:

1. de discussie rond de term ‘politionele acties’ van twee kanten toelichten.

2. je verplaatsen in opvattingen, waarden en motieven van anderen.

3. je een vergelijking maken van opvattingen, waarden en motieven van anderen met die van jezelf.

Terugblik lesdoelen

• kun je de nationale en internationale reactie op de arrestatie van Soekarno verklaren.
• kun je een onderbouwde mening geven over de (inter)nationale reactie. 
• kun je uitleggen wat de taak is van de internationale gemeenschap.

Aan het einde van de les ...

Deze les gaat over de internationale reactie op de politionele acties.

Pas in augustus 1945 capituleert Japan en stopt de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. Nog in diezelfde maand roept Indonesië echter de onafhankelijkheid uit. Na de daarop volgende gewelddadige ‘Bersiap’-periode slaan Nederlandse troepen hard terug in ‘politionele acties’. Onder internationale druk trekken de Nederlandse troepen zich eind 1949 terug uit deze dekolonisatieoorlog. Veel inwoners van Nederlands-Indië trekken naar Nederland. Vandaag de dag kent Nederland dan ook een nog zeer actieve Indische gemeenschap.

Bron: tweedewereldoorlog.nl

Introductie

Wat weet je over Soekarno?

Welke misconcepties zijn er? 

Weet je al waarom Soekarno een onafhankelijk Indonesië wilde?

De Tweede Politionele Actie is een succes. De hoofdstad van Indonesië is ingenomen en Soekarno is gevangengenomen. Toch zal Nederland korte tijd later bijdraaien en Soekarno weer vrijlaten.

Bekijk dit fragment uit Indonesia Roept! om meer te weten te komen over ...

• de (inter)nationale reactie op de arrestatie van Soekarno

A. Noteer een bedoeld gevolg van de Tweede Politionele Actie

B. Noteer twee onbedoelde gevolgen van de Tweede Politionele Actie

Arrestatie Soekarno

A. Noteer een bedoeld gevolg van de Tweede Politionele Actie

B. Noteer twee onbedoelde gevolgen van de Tweede Politionele Actie

Keuze docent

Eventueel doorspreken over het idee van onbedoelde gevolgen. In verband brengen met complottheorieën. 

Internationale gemeenschap

Lees dit artikel over de internationale reactie op de inval van Rusland in Oekraïne. (bron: Nu.nl / 24-2-2022)

• Noteer een korte omschrijving van de internationale reactie.
• Welke overeenkomsten en verschillen zie je tussen de reactie in 1949 en 2022?
• Zoek op internet antwoord op de volgende vraag: Wat is de taak van de internationale gemeenschap?

Keuze docent

Laat leerlingen een Venn-diagram tekenen in hun schift om overeenkomsten en verschillen eenvoudig te analyseren.  

Antwoord:

- De aanval wordt veroordeeld: "een illegale daad van agressie met ernstige gevolgen". Er wordt gedreigd met verschillende soorten sancties.

- Verschillende antwoorden zijn mogelijk. Duidelijk verschil is dat Nederland bij Indonesië gehoorzaamde aan de internationale orde. Rusland doet dit niet. Overeenkomst is dat beidde acties van Nederland en Rusland internationaal veroordeeld worden.

- Eigen antwoord

Je bent aan het einde van de les. Lukt het je om de volgende lesdoelen te beantwoorden?

Je kunt:

1. de nationale en internationale reactie op de arrestatie van Soekarno verklaren.

2. een onderbouwde mening geven over de (inter)nationale reactie.

3. uitleggen wat de taak is van de internationale gemeenschap.

Terugblik lesdoelen

We zien Hans Goedkoop naar een begraafplaats lopen voor Indonesische slachtoffers. Deze slachtoffers zijn omgekomen door wreed geweld, uitgevoerd door de Tijgerbrigade. Deze brigade viel onder het commando van de opa van Hans Goedkoop.

Introductie

Deze les gaat over het geweld tijdens de politionele acties

• kun je uitleggen hoe iemand (mogelijk) tot het begaan van veel geweld kan komen.

Aan het einde van de les ...

Het geweld neemt meer en meer toe. De Nederlanders reageren bruut wanneer zij iemand niet kunnen vinden en doden vele Indonesiërs. 

Bekijk dit fragment uit Indonesia Roept! om meer te weten te komen over ...

• het Nederlandse handelen tijdens de politionele acties
• de reactie van Hans Goedkoop wanneer hij ziet wat de gevolgen zijn van het optreden van de Tijgerbrigade (die onder bevel stond van zijn opa). 

Opdracht: volgende dia

Het geweld neemt toe

Om mensen uit het verleden te begrijpen is het van belang dat je je als onderzoeker goed kan inleveren.

a. Leg uit wat er door je heen gaat wanneer je dit fragment ziet.

b. Wat zouden de soldaten van de Tijgerbrigade tijdens deze acties hebben gedacht of gezegd? Waarom denk je dat?

c. Wat zouden de slachtoffers hebben gezegd of gedacht?

d. Wat zou jij tegen Hans willen zeggen wanneer je de kans kreeg om hem hierover te spreken?

Privé vraag: zijn er dingen in jouw familie die jou ook zo enorm kunnen raken? Waar vind jij je troost/kracht?

Inlevingsopdracht

Maak een keuze

A. Schrijf een dagboekfragment van een soldaat uit de Tijgerbrigade na één van hun acties. Probeer zijn gevoelens en gedachten zo goed mogelijk te verwoorden.

B. Schrijf een dagboekfragment van een Indonesische ooggetuige die is ontsnapt aan de Tijgerbrigade. Probeer haar gevoelens en gedachten zo goed mogelijk te verwoorden.

Extra: maak eventueel een bijpassende tekening.

Verdieping

Keuze docent:

Eventueel uitwisselen of laten uitbreiden met foto's en tekeningen.

Wellicht persoonlijke details toe laten voegen etc. 

Je bent aan het einde van de les. Lukt het je om de volgende lesdoelen te beantwoorden?

Je kunt:

1. uitleggen hoe iemand (mogelijk) tot het begaan van veel geweld kan komen.

Terugblik lesdoelen

De strijd wordt steeds heviger en er vallen aan beide zijden vele slachtoffers. Tijdens een hinderlaag sterven meerdere Nederlandse mannen. 

Wie is er nu eigenlijk een oorlogsheld? Nederlanders en Indonesiërs kijken hier verschillend naar.

Kan iemand een dader en slachtoffer tegelijk zijn?

Introductie

Deze les gaat over de vraag of iemand dader en slachtoffer tegelijkertijd kan zijn.

• kun je vanuit twee perspectieven uitleggen dat over het begrip ‘oorlogsheld’ verschillend gedacht kan worden. 

Aan het einde van de les ...

Zoek op internet een hedendaagse 'oorlogsheld'.

Noteer kort waarom hij of zij oorlogsheld wordt genoemd.

Instap

Keuze docent:

Bespreken of dit vooral offensieve of defensieve voorbeelden zijn.

Een Nederlands konvooi wordt tegengehouden door een bomaanslag. Hierbij komen Nederlandse soldaten om het leven. Degene die de bom tot ontploffing bracht wordt in Indonesië beschouwd als held. De Nederlandse slachtoffers worden ook gezien als helden...

Bekijk dit fragment uit Indonesia Roept! om meer te weten te komen over ...

• de uitvoer van een 'aanslag'.
• een gevolg van oorlogvoering

Opdracht: volgende dia

Een aanslag..

a. Leg uit: welke redenen zouden Indonesiërs kunnen hebben voor het oprichten van een standbeeld voor degene die aan het koord van de trekbom trok?

b. Leg uit: welke redenen zouden Nederlanders kunnen hebben voor het oprichten van een standbeeld voor de omgekomen Nederlandse soldaten?

c, Welk verschil is er tussen de argumenten (vraag a en b) die jij nu bedenkt, en de argumenten die een Indonesiër of Nederlander 60 jaar terug zou bedenken?

Heb je hier een verklaring voor?

Opdracht

Keuze docent:

Eventueel nabespreken: wat voor gevoel gaat er door je heen wanneer je dit fragment kijkt?

Wat is jouw opvatting over oorlogshelden? 

(is dit overwegend offensief of defensief?)

Je bent aan het einde van de les. Lukt het je om de volgende lesdoelen te beantwoorden?

Je kunt:

1. vanuit twee perspectieven uitleggen dat over het begrip ‘oorlogsheld’ verschillend gedacht kan worden. 

Terugblik lesdoelen

Kijktips

Schooltv Indonesia Roept! in de klas

Aflevering 1: De kolonie Nederlands-Indië (9.57 min)

Aflevering 2: De onafhankelijkheidsoorlog van Indonesië (9.56 min)

Aflevering 3: Indonesië Onafhankelijk (9.56 min)

https://www.beeldengeluidopschool.nl/#/home