Fansi's Stilte - Tessa Leuwsha

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo
• Leerjaar 1-3

Introductie

Fansi's stilte vertelt de familiegeschiedenis van Tessa Leuwsha. Zij verhuisde in 1996 van Nederland naar Suriname, aangetrokken door de liefde en het avontuur van een land in opbouw. Zo’n vijfentwintig jaar eerder deed haar Surinaamse oma Fansi het omgekeerde. Wie was die vreemde tropenvrouw die opeens bij haar vernederlandste kinderen en kleinkinderen op de stoep stond?

Instructies

Deze beelden kunnen je leerlingen helpen een beeld te vormen van het boek. Ze zien Suriname en Nederland in de tijd dat Fansi naar Nederland kwam, de jaren 70. Ook een kort interview met Tessa Leuwsha over het boek. En een beeld bij de gruwelheden van de slavernij. Slavernij komt niet rechtstreeks in het boek voor, maar sijpelt wel door het verhaal heen. Het heeft de levens van de hoofdpersonen zeker beïnvloed.

Beeld bij je boek

Fansi's stilte - Tessa Leuwsha

Voor het eerst bij Beeld en Geluid op school? Kijk hier voor een korte instructie.

Aanbevolen door

• Tessa Leuwsha

Beeld en Geluid op school vroeg schrijvers hun favoriete top 5 samen te stellen. Welke boeken móeten gelezen worden, zijn urgent? Wij zoeken er beelden bij zodat je al vooraf kunt zien waarom dit boek écht enorm de moeite waard is. Zie hier de top 5 van Tessa Leuwsha.

• 
  
• Wij slaven van Suriname - Anton de Kom (bekijk deze hier)
• Plantage Wildlust - Tessa Leuwsha
• Wide Sargasso Sea - Jean Rhys
• Girl, Woman, Other - Bernadine Evaristo
• Fansi's stilte - Tessa Leuwsha - Genomineerd voor de INKTAAP 2017

 Tessa Leuwsha's top 5

 Wie is ...?

Tessa Leuwsha verhuisde in 1996 van Nederland naar Suriname, aangetrokken door de liefde en het avontuur van een land in opbouw. Zo’n vijfentwintig jaar eerder deed haar Surinaamse oma Fansi het omgekeerde. Wie was die vreemde tropenvrouw die opeens bij haar vernederlandste kinderen en kleinkinderen op de stoep stond? 

Bekijk hier het fragment van Tessa Leuwsha die op bezoek is bij Wim Brands in VPRO boeken en vertelt hoe het idee voor haar boek is ontstaan. Het hele gesprek vind je aan het einde van deze les.

Motivatie van de schrijver

In deze persoonlijke familiegeschiedenis ga ik op zoek naar hoe de koloniale geschiedenis doorspeelde in het leven van mijn Surinaamse grootmoeder Fansi en in dat van haar kinderen, onder wie mijn vader. In Paramaribo, Nickerie, Eindhoven, Amsterdam, Den Haag en de Achterhoek spreek ik mijn ooms en tantes over hun moeder. Mijn oma bleek een dochter te zijn van een witte Engelse zendelinge en een zwarte man en ze werd na geboorte afgestaan aan een vrouw die nog in de slaventijd had geleefd. In sfeertekeningen en karakterbeschrijvingen houd ik mijn eigen leven tegen dat van mijn grootmoeder en haar kinderen en tegen de ontwikkelingen van Suriname naar een zelfstandige staat.

- Tessa Leuwsha -

Fansi wordt afgestaan door haar echte moeder en opgevoed door haar pleegmoeder. Deze vrouw is nog een slavin. Officieel is de slavernij in 1863 afgeschaft maar nog lang werkten veel Surinamers als slaaf voor de blanken... Slaven werden heel lang niet als 'mens' beschouwd werden. Maar ze vonden wel zelf een manier om te overleven.

Slavernij

Bron: DE SLAVERNIJ JUNIOR Suiker - 25-09-2011 - NPS/NTR

Bekijk hier het fragment

Toen Fansi haar eigen gezin had, was er veel armoede in Suriname. De mensen waren geen slaaf meer, maar er was ook geen plan bedacht hoe de mensen voor zichzelf moesten zorgen. Suriname heeft daardoor vele periodes van grote armoede gekend.

Leven in armoede

In het volgende fragment zie je een vrouw die in exact dezelfde situatie zit als Fansi, alleen dan in de jaren 70. Maar met dezelfde problemen, dezelfde aandoening en ook evenveel monden om te voeden.

Bron: Achter het nieuws -  Vara - 1973.

Bekijk hier het fragment  (6:19)

Veel Surinamers - net als Fansi - trekken in de jaren '70 naar Nederland. Was dat om Nederland te leren kennen of om Suriname te ontvluchten? En wat deed Nederland met alle migranten? 

Bekijk hier het fragment

 Naar Nederland - ontvangst in Nederland

Bron: SURINAME - OPNIEUW BEGINNEN, Vara 1975

Er was veel armoede in Suriname. In verschillende golven was er armoede - begin vorige eeuw, in de jaren '70, in de jaren '90.  Nederland voelde zich verplicht om de (oud) kolonie te helpen.... 

Bekijk hier het fragment 

Armoede in Suriname - Nederland helpt

Bron: Televisier -  1994 - Avro

Je gaat nu kijken naar de twee fragmenten van het onderwijs in Nederland en Suriname. Hoewel het fragment uit Nederland uit 1975 komt, kun je wel wat zeggen over hoe er over Suriname gesproken wordt. Wat zou je kunnen zeggen van de toon van de voice over?

Het fragment met het onderwijs in Suriname stamt uit 2013. Toch kun je elementen zien die stammen uit de Nederlandse koloniale tijd. Wat merk je op? 

Opdracht onderwijs

Bron: SURINAME - OPNIEUW BEGINNEN, Vara 1975

(bron: DE WERELD IN VOGELVLUCHT Bart in Paramaribo 2013 - TELEAC)

        Bekijk het fragment

Bekijk het fragment

1a) Wij zullen de Surinamers wel even helpen met onze Nederlandse boeken.

1b) Voice over: 'je hebt vast nog nooit zo'n docent gezien' - neerbuigend op de situatie.

2) Er wordt Nederlands gesproken en onderwezen terwijl het grootste gedeelte van de mensen in Suriname Sranan Tongo spreken.

Verschillende Surinamers vertellen over het onderwijs in Suriname. Bekijk het fragment en denk na - schrijf op - wat je hiervan vindt.

Fragment Surinamers vertellen over het onderwijs in Suriname

Bron: Andere Tijden 2013 - NTR

Opdracht onderwijs

Hier wordt heel duidelijk vanuit welk perspectief de Nederlanders de Surinamers wilde helpen.

De kinderen zingen zelfs Sinterklaasliedjes. Sinterklaas bestaat wel in Suriname, maar niet het geloof in Sinterklaas. Wat vinden de leerlingen hiervan.

In het grote interview met schrijfster Tessa Leuwsha vertelt zie hierover (aan het einde).

De schrijfster Tessa Leuwsha is geboren en getogen in Nederland. Haar moeder is Nederlands, haar vader is Surinaams. Toch weet ze niet zoveel over haar achtergrond. Pas als haar oma uit Suriname overkomt, borrelen de vragen bij Tessa naar boven.

Probeer naar overeenkomsten te zoeken tussen Tessa en haar oma

Probeer het boek naar deze tijd te tillen (denk aan BLM)

Probeer de titel te verklaren ... om welke stilte gaat het eigenlijk?

Denk na over verschillende perspectieven waarmee je naar de houding van Nederland t.o.v. Suriname kan kijken en wellicht ook andersom.

Zoek meer achtergrondinformatie over de onafhankelijkheid van Suriname op, dat geeft het boek een nog sterker kader.

Tips om het boek te lezen

Meer fragmenten?

Kijk op beeldengeluidopschool.nl

https://www.beeldengeluidopschool.nl/#/home

Bekijk hier het hele interview van Wim Brands met Tessa Leuwsha.
Bekijk de twee NTR-afleveringen ANDERE TIJDEN Leven in koloniaal Suriname
Deel 1
Deel 2
Bekijk alle fragmenten bij elkaar