Jaguarman - Raoul de Jong: mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden
1 / 26
Lesduur is: 100 minIntroductie
Jaguarman - Raoul de Jong
Instructies
De leerlingen hebben de roman 'Jaguarman' (Raoul de Jong) gelezen en verwerken de inhoud en context in twee- of drietallen. In deze les werken de leerlingen aan drie doelen:
- een verdieping van de inhoud van de roman;
- een beredeneerd persoonlijk oordeel over de roman;
- een verdieping van hun kennis over de zoektocht naar identiteit en afkomst.
In de bijlage is een docentenhandleiding inclusief voorbeeldantwoorden opgenomen.
Instructies
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 3 - Tekstslide
Bij deze les wordt uitgegaan van het gegeven dat de leerlingen de roman hebben gelezen. De les is dan ook bedoeld als verdiepingsopdracht.
Slide 4 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 5 - Tekstslide
De leerling wordt gewezen op de indeling van de les: voorkennis activeren, inhoud analyseren en evalueren. Deze werkwijze kan de leerling ook toepassen bij het lezen en verwerken van andere romans. De voorkennis is nadrukkelijk benoemd om de leerling bewust te maken van de invloed van het persoonlijke referentiekader.
Het geniet de voorkeur om de opdrachten in groepjes van twee of drie leerlingen te laten maken om zo de dialoog over literatuur op gang te brengen. De relatief ruime opzet van de verschillende onderdelen is dan ook afgestemd op een verwerking door meerdere leerlingen
Slide 6 - Tekstslide
De docent kan ter introductie verwijzen naar de manier waarop de lezer een boek leest: de eigen ervaring, het persoonlijke referentiekader speelt altijd een rol bij de interpretatie.
Slide 7 - Tekstslide
De leerlingen zoeken naar verschillen en overeenkomsten met hun ouders. Interessant om na te gaan of hierin een algemene trend te ontdekken valt.
Eigen inzicht.
Slide 8 - Tekstslide
De leerlingen gaan op zoek naar de symbolische betekenis van de ‘jaguar’.
In de roman (en daarbuiten) vind je vele omschrijvingen: koning van het regenwoud, het sterkste en wreedste dier van het Zuid-Amerikaanse regenwoud, de koning van de Amazone. Maar ook een solitair dier dat gesteld is op zijn vrijheid (vergelijk vaderfiguur).
Slide 9 - Tekstslide
De leerlingen leggen uit wat de winti godsdienst inhoudt.
Winti is de Surinaamse variant op voodoo en wordt gebruikt om de traditionele godsdienst aan te duiden. Hierin worden allerlei bovennatuurlijke wezens benoemd: goede en kwade, hoger en lager in hiërarchie. De wezens kunnen de mens zowel beschermen als belagen. De goden zijn vanuit Afrika meegereisd naar Suriname.
Slide 10 - Tekstslide
Een vraag naar stereotyperingen: is de Nederlander inderdaad ‘vrijpostig’ van aard?
Vrijpostig (brutaal) betekent in de Surinaamse context dat je jezelf in een verkeerde situatie manoeuvreert. Je kunt maar beter uitkijken dat je gedrag geen onaangename gevolgen krijgt.
Slide 11 - Tekstslide
Het is de bedoeling dat de leerlingen enig inzicht krijgen in de enorme omvang van het regenwoud en het grote belang van zo’n indrukwekkende natuur.
Het regenwoud strekt zich uit over grote delen van Brazilië, Bolivia, Peru, Ecuador, Colombia, Venezuela, Guyana en Suriname.
Slide 12 - Tekstslide
De leerlingen verzamelen enige informatie over de auteur.
Enkele werken:
Boto Banja (boekenweekessay) Jaguarman, De grootsheid van het Al, Miracolosom It’s amaazing!, Stinknegers, Het leven is verschrikkulluk
Artistiek vlak:
Schrijver, regisseur, columnist, danser
Waardering:
Enkele literaire prijzen: Dick Scherpenzeelprijs, Beste Rotterdamse boek, nominatie Libris Literatuurprijs de European Union Prize for Literature, de Boekenbon Literatuurprijs, de Boon en de E. du Perronprijs. In 2022 ontving hij de Anna Blaman Prijs voor zijn hele oeuvre. In 2023 wordt hij gevraagd voor het schrijven van het Boekenweekessay.
Slide 13 - Tekstslide
In dit gedeelte wordt de verdieping gezocht, waarin de inhoud van de roman vaak wordt gekoppeld aan de eigen mening/ het eigen inzicht van de leerling.
Slide 14 - Tekstslide
De leerlingen gaan op zoek naar eventuele raakvlakken tussen de thema’s van de genoemde romans en het thema uit Jaguarman.
Thema Jaguarman: een zoektocht naar identiteit.
Thema Het Gym: discriminatie en het zoeken naar een plaats binnen twee culturen.
De stille plantage: slavernij (maar ook de kracht van de natuur ten opzichte van de mens).
Fansi’s stilte: een zoektocht naar identiteit (en afkomst).
Slide 15 - Tekstslide
Het reinigingsritueel is een terugkerend motief in de roman. De leerlingen noemen ten minste drie van deze rituele handelingen.
het dragen van witte kleding
- zich wassen met een teil water met pimba, melasse, takjes van een tropische plant
- geen zout, geen seks, geen vlees, geen alcohol.
Slide 16 - Tekstslide
Deze uitspraak kan verschillend worden geïnterpreteerd: het kan zijn dat Raoul zich een eenling voelde in Nederland. Wellicht dat hij zich alleen anders voelde, of dat hij zijn werkelijke thuis niet in het witte Nederland kon vinden.
Slide 17 - Tekstslide
In de wintireligie worden goede en kwade wezens opgevoerd. De Pairadaoendepo is duidelijk een verbeelding van het kwade. de leerlingen zien zo de wisselwerking tussen religie en realiteit.
De Pairadaoendepo was een menseneter, die moordend en rovend langs de Surinaamse kust trok. Het wezen is meedogenloos ten opzichte van de inheemse bevolking (zie p. 102). Dit laat zien hoe negatief de Surinamers de kolonisten beschouwden.
Slide 18 - Tekstslide
Deze vraag gaat in op de periode na de officiële en praktische afschaffing van de slavernij. Was er werkelijk iets veranderd?
In 1863 werd de slavernij formeel afgeschaft, de arbeiders werden echter verplicht om nog tien jaar door te werken op de plantages, ‘tegen een billijk loon’. Na 1873 werden contractarbeiders geïmporteerd: Chinezen, Hindoestanen en Javanen. Deze arbeiders werden verleid met mooie beloftes, maar kregen in werkelijkheid een zeer geringe beloning en werkten onder zware omstandigheden. Raoul voegt hieraan toe: ‘Net als tijdens de slavernij werden contractarbeiders mishandeld en uitgehongerd door hun meesters. deze bleven hun zakken vullen ten koste van de arbeiders op de plantages.
Slide 19 - Tekstslide
In de zoektocht naar zijn identiteit levert de hoofdpersoon kritiek, die de kern van de slavernij raakt. De geciteerde tekst laat deze kern zien.
Een van de achterliggende gedachten die slavernij rechtvaardigden was het idee dat de witte mens superieur is aan alle andere mensen. Immers, God is/was wit en heeft de ideale mens naar zijn evenbeeld geschapen.
Slide 20 - Tekstslide
Een boeiend gegeven: de mens die door de omstandigheden is gaan geloven in zijn eigen vervloeking. Hoe werkt dat proces en is het onomkeerbaar?
Eigen inzicht, al wordt soms verondersteld dat het geloof in zo’n vloek een overlevingsstrategie is, een manier is om ellendige omstandigheden te kunnen hanteren. Het geloof in de vloek is daarmee een zekere berusting. De vloek zou doorbroken kunnen worden als mensen zich bewust worden van deze manier van (doem)denken (zie ook p. 205: ‘De vloek ging: Ploef! En weg was-ie.’).
Slide 21 - Tekstslide
Wie is de Jaguarman nu precies?
De tekst verraadt de identiteit doordat Jaguarman met een hoofdletter aan het einde van de roman wordt vervangen door jaguarman met een kleine letter. De jaguarman zit in Raoul zelf en al degenen die hij in zijn zoektocht heeft leren kennen.
Slide 22 - Tekstslide
In dit lesgedeelte wordt ingegaan op enkele evaluatieve vragen die te maken hebben met herkenning en beleving, de context en een totaaloordeel over de roman en een terugblik op enkele leermomenten.
Slide 23 - Tekstslide
Bij deze vraag denken de leerlingen na over de verantwoordelijkheid van het heden voor daden in het verleden.
Eigen mening.
Slide 24 - Tekstslide
De leerlingen geven een waardering voor de roman. Deze waardering wordt stevig onderbouwd met argumenten en voorbeelden uit de tekst.
Eigen invulling/mening.
Schrijf drie dingen op die je in deze les hebt geleerd.
Slide 25 - Open vraag
De leerlingen beschouwen de les en noemen daarbij drie leerpunten. Die punten zijn individueel bepaald, maar kunnen ook per groepje worden geformuleerd.
Eigen invulling/mening.
Slide 26 - Tekstslide
Voor wie meer wil weten over teksten, auteurs en fragmenten: zie de transkoloniale kijklijst.