Les-4: Hoe wordt Desinformatie verspreid?
1 / 22
Lesduur is: 60 minIntroductie
In de vierde les wordt uitgelegd welke strategieën worden toegepast om desinformatie te verspreiden én hoe je deze kan herkennen.
Instructies
Download de docentenhandleiding die handig is om te gebruiken tijdens het lesgeven. Deze informatie staat ook op de geeltjes aan de achterkant van de les.
In de docentenhandleiding staan suggesties voor het overslaan van bepaalde onderdelen uit de les, aanvullende voorbeelden om met leerlingen te bespreken en verdere achtergrondinformatie.
Deze les is onderdeel van een lessenreeks bestaande uit 4 lessen. We raden aan om alle lessen chronologisch te volgen, maar het is ook mogelijk de lessen individueel te geven.
Ter voorbereiding van de les, zie bijlagen:
- Een doorloop van de les met daarin instructies en informatie voor elke slide.
- De werkbladen voor het maken van een eigen desinformatie campagne (printen)
Instructies
Werkbladen
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
- Welkom bij de vierde les over desinformatie van Beeld & Geluid.
- Vandaag leren we welke strategieën worden toegepast om desinformatie te verspreiden en hoe je deze kan herkennen.
Slide 2 - Tekstslide
Leerlingen kunnen aan het einde van de les antwoord geven op de volgende vraag:
Welke strategieën zijn van belang bij het verspreiden van desinformatie?
Wat weet je nog van
desinformatie?
desinformatie?
Slide 3 - Woordweb
Desinformatie verwijst naar onjuiste informatie die met kwade bedoelingen wordt verspreid. Er zijn drie belangrijke redenen waarom mensen desinformatie verspreiden: om geld te verdienen, om de publieke opinie te beïnvloeden en om polarisatie te bevorderen.
Slide 4 - Tekstslide
'Welke manipulatietechnieken worden bij desinformatie gebruikt?': Desinformatie maakt gebruik van verschillende manipulatieve technieken, waaronder het bespelen van emoties, het creëren van polarisatie, het bevorderen van complottheorieën en het in diskrediet brengen van anderen, om zo mensen te beïnvloeden. Deze misleidende informatie kan zich in diverse vormen manifesteren op onze schermen, zoals in tweets, memes, gemanipuleerde beelden en nepnieuwsberichten.
Slide 5 - Tekstslide
Speel de game!
De setting van de game is het idyllische Harmony Square, een kleine wijk die licht geobsedeerd is door het onderwerp democratie.Als speler word je ingehuurd als Chief Disinformation Officer. In de loop van 4 korte niveaus is het jouw taak om de rust en stilte op het plein te verstoren door interne verdeeldheid aan te wakkeren en de bewoners tegen elkaar op te zetten.
Zie de docentenhandleiding voor meer uitleg.
Slide 6 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 7 - Tekstslide
We weten hoe een trollenfabriek stap voor stap en doelbewust desinformatie verspreid vanwege het onderzoek journalist Ljumila Savchuk die maanden in deze trollenfabriek heeft gewerkt. Ze was getuige van welke nepprofielen werden aangemaakt, welke orders werden gegeven en hoe gestructureerd de misleiding was.
In Den Haag gaf ze een workshop over hoe nepnieuwsverspreiders te werk gaan. Het belang van nepprofielen wordt wordt benoemd.
Slide 8 - Tekstslide
- Als verspreider van desinformatie begint het met het aanmaken van een sociaal media-profiel. Je overweegt zorgvuldig hoe je jezelf presenteert en je wilt dat je account er geloofwaardig uitziet.
- Stel de vraag: ‘Wat valt jou op aan dit profiel?’.
- Antwoord: Als je beter kijkt, heeft ze niet zoveel vrienden en slechts twee foto's. Door Google Image Search te gebruiken, bleek dat haar profielfoto was gestolen van een Britse beautyvlogger genaamd Alix. Een vlogger is handig, omdat hij/zij meerdere afbeeldingen online heeft om te gebruiken voor een geloofwaardig nepaccount.
Welke foto zou jij kiezen als profielfoto?
A
AI Gegenereerde foto
B
Foto van een bekendheid
C
Foto van een familielid
D
Fictief personage, zoals uit een tekenfilm
Slide 9 - Quizvraag
- Juiste antwoord: (A) AI gegenereerde foto
- Zoals te zien was bij het profiel van Femke de Bruin, kunnen profielfoto's uit verschillende bronnen worden gehaald. Dit brengt echter het risico met zich mee snel ontdekt te worden. Het gebruik van een foto van een bekend persoon komt namelijk niet erg geloofwaardig over, en via Google Image Search kunnen foto's van bijvoorbeeld bekenden snel worden achterhaald. Daarom worden vaak door AI gegenereerde beelden gebruikt voor nep-profielen.
Slide 10 - Tekstslide
- Vaak maken profielen die desinformatie verspreiden gebruik van AI gegenereerde foto's die zijn gemaakt door een algoritme. Deze algoritmen leren van data en kunnen realistisch ogende afbeeldingen produceren.
- "This Person Does Not Exist" is een website die gebruikmaakt van zo'n algoritme, gebaseerd op grote datasets van echte gezichten. Elke keer dat je de pagina vernieuwt, toont de website een foto van een persoon die niet echt bestaat.
- Stel de vraag: ‘Weet jij hoe je dit kan herkennen?’. De volgende slide geeft antwoord op deze vraag.
Slide 11 - Tekstslide
Als je nauwlettend kijkt, zul je merken dat de ogen allemaal op gelijke hoogte staan. Soms kunnen ook kleine foutjes in het beeld worden opgemerkt, zoals bij brillen, sieraden en achtergronden.
Je hebt materiaal en een account.
Hoe begin je met het verspreiden?
Hoe begin je met het verspreiden?
A
Je post gelijk emotionele en misleidende posts op sociale media
B
Je deelt eerst leuke berichten over jouw kat om vertrouwen te winnen van je volgers
C
Nep-accounts maken op sociale media
D
Proberen journalisten over nepverhalen te laten schrijven
Slide 12 - Quizvraag
- Zowel antwoord B als antwoord C zijn correct. Als verspreider van desinformatie is het essentieel om meerdere accounts aan te maken om je berichten te verspreiden. Het is cruciaal om vertrouwen op te bouwen, dus begin met het delen van berichten die het vertrouwen van je volgers kunnen winnen, zoals kattenfilmpjes en vakantiefoto’s.
- Bekijk samen de video op de volgende slide waarin dit nader wordt toegelicht.
Slide 13 - Video
Toelichting na video:
- Dus niet alleen de technieken, maar ook de manier waarop boodschappen worden verspreid, zijn cruciaal voor het succes van een desinformatie campagne.
- Dit noemen we strategie. Strategie is het belangrijkste onderdeel van een bekroonde desinformatie campagne. Als je jouw content gewoon meteen plaatst, zal niemand het zien. Daarom is het belangrijk om je content van tevoren te plannen, volgers aan te trekken en je accounts geloofwaardig te maken.
Slide 14 - Tekstslide
- Nauwgezette verspreiders van desinformatie, denken goed na over de manier waarop ze hun berichten de wereld in brengen. Dit gebeurt aan de hand van een strategie, zoals je ook ziet in dit voorbeeld van het Digitale Leger.
Uitleg voorbeeld ‘Het Digitale Leger’:
- Een voorbeeld hiervan is een Nederlandse groep corona sceptische actievoerders die onjuiste en misleidende informatie over covid-19 heeft verspreid. Deze groep spoorde via de berichtendienst Telegram medestanders aan om nepaccounts op sociale media aan te maken.
- Vervolgens hebben zij deze medestanders voorzien van desinformatie over het coronavaccin.
- Naast de Telegramgroep werd er in een chatgroep aangespoord om digitaal en ‘offline’ actie te voeren. Enkele leden maken plannen om personen ‘offline’ te intimideren..
- Dit is een voorbeeld van een desinformatie campagne Uiteraard zijn er meerdere manieren! Hiermee gaan jullie aan de slag.
Zie de handleiding voor meer uitleg over het voorbeeld.
Slide 15 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 16 - Tekstslide
- Voordat je de strategie gaat uitwerken, maak je twee nepprofielen. Per profiel vul je een biografie, naam, aantal volgers, aantal volgende accounts, aantal likes en profielfoto in.
- Een werkblad met een leeg profiel
- Een werkblad met profielfoto’s
Slide 17 - Tekstslide
Om jouw strategie uit te stippelen, gebruik je de tijdlijn. Je hebt zes maanden tot het referendum, gebruik de tijd goed. Natuurlijk moet je eerst de twee accounts aanmaken en daarna beslissen welke content je gaat plaatsen. Begin je met toegankelijke, grappige posts? Of begin je direct met de serieuzere inhoud?
Je krijgt hiervoor 3 werkbladen voor het uitwerken van de strategie:
- Een introductiewerkblad met uitleg
- Een werkblad met lege tijdlijn
- Een werkblad met extra opties
Slide 18 - Tekstslide
Voordat leerlingen aan de opdracht beginnen, vraag hen de volgende twee vragen mee te nemen in het maken van hun strategie:
- Hoe krijg je volgers met jouw nepaccounts?
- Welke rol hebben de 2 nepaccounts in jouw campagne?
Slide 19 - Tekstslide
Instructie slide:
Het belangrijkste is de vraag: waarom heb je gekozen voor wat je hebt gekozen voor jouw tijdlijn? Er is niet slechts één goed antwoord, het gaat allemaal om de beslissingen die je neemt.
Zie de handleiding voor een uitgebreide uitleg van dit voorbeeld.
Slide 20 - Tekstslide
Zijn er nog vragen?
Slide 21 - Tekstslide
Interesse in meer van ons educatieve aanbod?
Kijk op: beeldengeluidopschool.nl/onderwijs
Slide 22 - Tekstslide
Deze les was initieel ontwikkeld in het Europese samenwerkingsproject SMILES, gefinancierd door Erasmus+ Programme. De drie lessen die in dat project waren ontwikkeld zijn uitgebreid met een introducerende les over journalistiek, de lessen zijn toegankelijk gemaakt op het docentenplatform LessonUp en inhoudelijk geüpdate en verrijkt door BENEDMO.