IDFA filmles: pesten en opgroeien (PO 6-8, VO 1)

• Mens & Maatschappij
• Burgerschapskunde
• +2
• Middelbare school
• Basisschool
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Groep 6-8
• Leerjaar 1,2

Introductie

Deze les duurt een uur en is geschikt voor leerjaar 1 en 2 van het voortgezet onderwijs. Aan de hand van vragen en stellingen ga je met je leerlingen in gesprek over de korte documentaire 'Hoe Nikita een paard kreeg'. Thema’s: vriendschap, relatie tussen mens en dier, opgroeien, familie en pesten

Instructies

Docenten worden geadviseerd voorafgaand aan het kijken van de film met hun leerlingen de synopsis te lezen (slide 3) en wat voorbereidende vragen te behandelen. Op slide 6 starten de verwerkingsvragen voor na de film. De vragen in deze digitale les zijn ook in een PDF samengebracht; klik hier om deze te openen.

Vakken en kerndoelen 

Dit materiaal sluit aan bij de volgende vakken en kerndoelen voor het voortgezet onderwijs - Nederlands: 1, 4, 5, 6, Mens en Maatschappij: 36, 37, 38, 43, Kunst en Cultuur: 50, 52 en Burgerschap. Daarnaast wordt aanspraak gedaan op de vijf kernvaardigheden uit de doorlopende leerlijn Film: beleven, verwoorden, onderzoeken, reflecteren en creëren.

IDFA's scholierenprogramma wordt mede mogelijk gemaakt door inVision Ondertiteling, Fonds 21, Deloitte Impact Foundation, IDFA Dikke Vrienden en Dikke Vrienden+.

Hoe Nikita een 

Anneke de Lind van Wijngaarden, Nederland, 2006

paard kreeg

Welkom! Deze les is onderdeel van het IDFA scholierenprogramma.

Vraag

Kijken

Opdracht

Tekst

Als er een icoon in beeld staat kun je erop klikken. Er zijn vragen en (kijk)opdrachten.

De dertienjarige Nikita uit Amsterdam lijkt op het eerste gezicht een heel gewoon meisje. Ze verzorgt haar vogeltje Tweetie en speelt met haar hond Dewi in de sneeuw. Maar op de basisschool werd ze erg gepest. Op een dag ging het goed mis en belandde ze in het ziekenhuis. Daar beloofde haar moeder een paard voor Nikita te kopen... En vanaf dat moment werd alles anders.

Lees de synopsis

Waar gaat de film over?

• Lees samen de synopsis van de film.
  De dertienjarige Nikita uit Amsterdam lijkt op het eerste gezicht een heel gewoon meisje. Ze verzorgt haar vogeltje Tweetie en speelt met haar hond Dewi in de sneeuw. Maar op de basisschool werd ze erg gepest. Op een dag ging het goed mis en belandde ze in het ziekenhuis. Daar beloofde haar moeder een paard voor Nikita te kopen... En vanaf dat moment werd alles anders.

Stelling: eens of oneens?

'Mensen moeten zich maar gewoon een beetje aanpassen om niet raar gevonden en gepest te worden.'

Stelling: eens of oneens?

'Een vriendschap tussen mens en dier is vaak eenzijdig, meer betekenisvol voor het mens dan voor het dier.'

Stellingen om het gesprek mee te openen

• 'Mensen moeten zich maar gewoon een beetje aanpassen om niet raar gevonden en gepest te worden.'
• 'Een vriendschap tussen mens en dier is vaak eenzijdig, meer betekenisvol voor het mens dan voor het dier.'

Peil de voorkennis van de leerlingen middels een onderwijsleergesprek. Stel gestructureerde en open vragen  die opbouwend zijn en de leerlingen zelf doen laten nadenken over de thema’s: pesten en (vriendschap) tussen mens en dier. Probeer zoveel mogelijk door te vragen om diepere gesprekken te creëren. 

Klik hier om de film te bekijken!

Bekijk Hoe Nikita een paard kreeg (Anneke de Lind van Wijngaarden, 2006) door op de onderstreepte tekst te klikken.

https://www.2doc.nl/speel~WO_VPRO_035831~hoe-nikita-een-paard-kreeg-zappdoc~.html

Meer documentaires bekijken in de klas? Ga naar idfa.nl/docschoolonline en meld je aan!

Wat vond je van de film?

Welk stukje uit de documentaire is jou het meest bijgebleven? Waarom?

Welke emoties voelde je tijdens het kijken?

Vragen over de filmervaring

• Wat vond je van de film?
  Eigen antwoorden
  
  
• Welke emoties voelde je tijdens het kijken?
  Eigen antwoorden
  
  
• Welk stukje uit de documentaire is jou het meest bijgebleven? Waarom?
  Eigen antwoorden

Waaraan merk je dat Hoe Nikita een paard kreeg een documentaire is? 

Stelling: eens of oneens?

'Alles in een documentaire is echt.'

Speelfilms (met acteurs) zijn fictieverhalen. Documentaires worden 'non-fictie' genoemd. 

Vragen over het genre

• Waaraan merk je dat Hoe Nikita een paard kreeg een documentaire is? 
  Bijvoorbeeld: de mensen in beeld spreken recht tegen de camera. Soms hoor je de filmmaakster vragen stellen. Nikita is echt Nikita, ze is geen actrice.
  
  
• Stelling: eens of oneens? 'Alles in een documentaire is echt.'
  Dat is bijna onmogelijk. In een documentaire worden ook vaak dingen in scène gezet of op een bepaalde manier gemonteerd. Daarnaast beïnvloedt de aanwezigheid van een camera vaak het gedrag van mensen.
  
  
• Speelfilms (met acteurs) zijn fictieverhalen. Documentaires worden 'non-fictie' genoemd. 

Aan het begin van de documentaire gebeurde er iets vreemds. Wat gebeurde er?

Het is een stukje behind-the-scenes: een kijkje achter de schermen. Er zijn dingen in beeld die eigenlijk niet bedoeld zijn voor de film.

Waarom denk je dat de regisseur deze stukjes toch laat zien?

Vragen over de vorm

• Aan het begin van de documentaire gebeurde er iets vreemds. Wat gebeurde er?
  De filmopname werd onderbroken door Nikita's vader.
  
  
• Het is een stukje behind-the-scenes: een kijkje achter de schermen. Er zijn dingen in beeld die eigenlijk niet bedoeld zijn voor de film.
  
  
• Waarom denk je dat de regisseur deze stukjes toch laat zien?
  De kijker leert Nikita beter kennen door haar ook te zien in een situatie die niet voor de film bedoeld is. De kijker leert ook Nikita's omgeving en familie beter kennen. En het benadrukt dat dit een documentaire is, die zich afspeelt in de echte wereld, met echte mensen.

Regisseur Anneke: "Ik houd van scènes die toevalligerwijs ontstaan, die je als maker van tevoren niet had kunnen bedenken.'' 

Wat zijn mogelijke voor- en nadelen hiervan?

Wat vind je hiervan?

Vragen over onvoorspelbaarheid

• Regisseur Anneke: "Ik houd van scènes die toevalligerwijs ontstaan, die je als maker van tevoren niet had kunnen bedenken.'' 
  
  
• Wat vind je hiervan?
  Eigen antwoorden
  
  
• Wat zijn mogelijke voor- en nadelen hiervan?
  Veel aan het toeval overlaten brengt verrassende beelden die je niet had kunnen bedenken. Je krijgt waarschijnlijk spontane reacties en emoties te zien. Een nadeel is dat opnames kunnen mislukken, omdat je bijvoorbeeld de camera niet goed hebt afgesteld of er teveel achtergrondgeluid is. En wanneer je afwijkt van je plan, moet je later keuzes kiezen op welke manier je je plan gaat bijstellen. Ga je bijvoorbeeld andere scènes, die je wel had gepland, niet in de film gebruiken? 

Wat kun je als filmmaker doen om het vertrouwen van je hoofdpersoon te krijgen? Verzin minstens drie dingen en licht je antwoord toe.

Regisseur Anneke: "Het persoonlijke verhaal over het paard kwam pas later in het filmproces naar boven."

Vragen over vertrouwen

• Regisseur Anneke: "Het persoonlijke verhaal over het paard kwam pas later in het filmproces naar boven."
  
  
• Wat kun je als filmmaker doen om het vertrouwen van je hoofdpersoon te krijgen?
  Verzin minstens drie dingen en licht je antwoord toe.
  Mogelijke antwoorden: elkaar goed leren kennen, ook zonder camera's met elkaar afspreken, de hoofdpersonen laten meekijken naar het opgenomen materiaal, in gesprek gaan over wat de hoofdpersonen zelf willen bereiken met de documentaire, een kleinere camera gebruiken, niet met een enorm grote crew komen.

Wat viel je nog meer op aan de manier waarop deze documentaire is gefilmd?

De regisseur heeft ervoor gekozen om met een kleine handcamera te filmen.

Waarom denk jij dat de maakster voor deze werkwijze heeft gekozen?

Vragen over cinematografie

• De regisseur heeft ervoor gekozen om met een kleine handcamera te filmen.
  
  
• Waarom denk jij dat de maakster voor deze werkwijze heeft gekozen?
  De hoofdpersoon is minder geïntimideerd en nerveus dan wanneer hij/zij een enorme camera tegenover zich heeft. Daarnaast kun je makkelijker bewegen en je verplaatsen (grotere camera's zijn hiervoor te zwaar en staan bijvoorbeeld vast op een statief).
  
  
• Wat viel je nog meer op aan de manier waarop deze documentaire is gefilmd?
  Eigen antwoorden

De regisseur maakt ook veel gebruik van close-ups. In een close-up is iets heel gedetailleerd en van dichtbij te zien.

Wat is het effect van een close-up? Wat doet het met je?

Vragen over cinematografie

• De regisseur maakt ook veel gebruik van close-ups. In een close-up is iets heel gedetailleerd en van dichtbij te zien.
  
  
• Wat is het effect van een close-up? Wat doet het met je?
  Close-ups creëren een gevoel van intimiteit; je bent dichtbij de hoofdpersoon. Je hebt het gevoel alsof je hem/haar kent, een speciale band met elkaar hebt.

Wat vind je van de titel van de documentaire? Past het bij de inhoud?

Waarom denk je dat regisseur Anneke het woord 'pesten' niet in de titel heeft verwerkt?

Bedenk zelf een andere pakkende titel voor deze documentaire.

Wanneer is een titel goed? Waar moet hij aan voldoen?

Vragen over de titel

• Wat vind je van de titel van de documentaire? Past het bij de inhoud?
  Eigen antwoorden
  
  
• Waarom denk je dat regisseur Anneke het woord 'pesten' niet in de titel heeft verwerkt?
  Nikita's sprankelende persoonlijkheid is de focus van de film. Doordat de kijker niet vanaf het begin weet dat ze gepest wordt, leren we Nikita kennen op een meer natuurlijke manier; moeilijke en persoonlijke verhalen komen pas later, als een band is opgebouwd.
  
  
• Wanneer is een titel goed? Waar moet hij aan voldoen?
  Een titel moet informeren, enthousiasmeren, nieuwsgierig maken en niet alles verklappen.
  
  
• Bedenk zelf een andere pakkende titel voor deze documentaire.
  Eigen antwoorden

Wat is volgens jou het belangrijkste verschil tussen plagen en pesten?

Stelling: wat denk jij?

'Er wordt tegenwoordig meer via social media gepest dan in het echt.'

Vragen over pesten

• Wat is volgens jou het belangrijkste verschil tussen plagen en pesten?
  "Er is een groot verschil tussen plagen en pesten. Als je geplaagd wordt, kun je altijd terugplagen. Dan komen er geen problemen. Plagen is nooit gemeen; plagen is grappig. Om plagen kun je lachen en een volgende keer is een ander aan de beurt. Toch moet je met plagen ook opletten. Als hetzelfde kind lang geplaagd wordt, dan vindt diegene dat misschien niet meer leuk; en dan is het pesten." (Bron: Stichting Stop Pesten Nu)
  
  
• Stelling: wat denk jij? 'Er wordt tegenwoordig meer via social media gepest dan in het echt.'
  

Wat is volgens jou de boodschap van deze documentaire?

Vind jij het belangrijk dat deze documentaire is gemaakt? Leg uit waarom wel of niet.

Welk effect heeft deze documentaire op je gehad? Ben je anders gaan kijken en/of iets te weten gekomen?

Vragen over de film

• Wat is volgens jou de boodschap van deze documentaire?
  Eigen antwoorden. De film laat zien dat pesten meer invloed heeft dan je denkt; en dat het veel van een familie vraagt om eroverheen te komen.
  
  
• Vind jij het belangrijk dat deze documentaire is gemaakt? Leg uit waarom wel of niet.
  Eigen antwoorden
  
  
• Welk effect heeft deze documentaire op je gehad? Ben je anders gaan kijken en/of iets te weten gekomen?
  Eigen antwoorden

Zoek een persoon die je nog niet kent, maar wel graag beter wilt leren kennen. Volg diegene een hele dag met een camera en zie welke verhalen er gaandeweg naar boven kunnen komen. Zorg er wel voor dat je onderzoekende vragen stelt, zodat jouw personage volop kan vertellen.

Praktische opdracht

• Zoek een persoon die je nog niet kent, maar wel graag beter wilt leren kennen. Volg diegene een hele dag met een camera en zie welke verhalen er gaandeweg naar boven kunnen komen. Zorg er wel voor dat je onderzoekende vragen stelt, zodat jouw personage volop kan vertellen.

IDFA's onderwijsprogramma wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds 21, Brook Foundation, Deloitte Impact Foundation, ELJA Foundation en IDFA's Dikke Vrienden+. 

Meer film in de klas?
Ga naar idfa.nl/docschoolonline

IDFA is altijd benieuwd naar de manier waarop ons lesmateriaal in de klas is behandeld. Heb je tips en/of aanvullingen voor ons of voor andere docenten? Laat het ons weten via [e-mail]. Bedankt!

Tip voor docenten: met een gratis Docschool Online lidmaatschap krijg je toegang tot meer dan honderd documentaires en bijbehorend lesmateriaal. Lees meer en meld je aan op idfa.nl/docschoolonline