Nederlands Film Festival: De tand des tijds

• Nederlands
• Culturele en kunstzinnige vorming
• +6
• Basisschool
• Groep 6-8

Introductie

Door deze les maken de leerlingen kennis met filmeducatie en gaan zij dieper in op hoe de filmmaker het verhaal overbrengt. Film creëert een werkelijkheid. De maker zet allerlei middelen in om onze blik te sturen. Wij zien dus wat de filmmaker wil dat wij zien. In hoeverre is de leerling zich hiervan bewust? Wat doen de filmbeelden met de leerling? Deze bewustwording wordt bereikt door onderzoekend leren. Er zijn dus geen goed-fout opdrachten, wel kijkvragen, klassengesprekken en reflectievragen. Synopsis: Vrolijke en leerzame animatiefilm over Meester Menno, de saaiste geschiedenisleraar aller tijden. Om zijn lessen leuker te maken, steelt hij een magische amulet waardoor grote historische helden een bezoekje brengen aan de klas. Leuk, tótdat Meester Menno zelf vast komt te zitten in het verleden en zijn zoon en klasgenoten hem moeten bevrijden.

Instructies

Leerdoelen

• De leerling kijkt een fragment uit de film De tand des tijds.
• De leerling leert beeldtaal te begrijpen, te analyseren en erop te reflecteren.
• De leerling leert over en herkent verschillende animatievormen.
• De leerling leert over het maakproces van een animatiefilm.

Benodigdheden

• Smartphone
  

Werkwijze

• Van de film De tand des tijds (2019, 81 min., Joost Van Den Bosch, Erik Verkerk) bekijk je met de klas korte fragmenten. Hierbij worden vragen gesteld over het narratief (op welke manier de inhoud verteld wordt), de filmische vormgeving en de context.
• Nadat de klas de hele film heeft gezien, kunnen de vragen nogmaals worden behandeld. Verschillen de antwoorden?
• Deze opdrachten zijn geschikt voor het primair onderwijs (groep 6, 7 en 8). De opdrachten kenmerken zich door natuurlijke differentiatie. Dit houdt in dat leerlingen op eigen niveau (onderdelen van) het probleem kunnen oplossen. Bij overleg zal discussie vaak noodzakelijk zijn.
• Deze les kan geprint worden, inclusief de notities per dia, door op de printknop te drukken rechts bovenin het scherm.
• Je kunt kiezen voor verschillende werkvormen: individueel, in groepjes of klassikaal.
• De lessen kunnen uitgebreid worden. Hier worden tips voor gegeven. 
• De lesduur is exclusief de tijd van de film en nabespreking. 

NB: Ons advies is om bij deze les niet te werken met 'devices in de klas'. Je kunt dit uitzetten door het vinkje onderin het scherm van de lespresentatie te deactiveren.

DE TAND DES TIJDS

Introductie:

Leerdoelen:

• De leerling leert over hoofdrollen en bijrollen en kan het verschil tussen beide uitleggen.
• De leerling leert over en herkent verschillende animatievormen.
• De leerling leert over het maakproces van een animatiefilm.

Werkwijze:

• Van de film De tand des tijds (2019, 81 min., Joost Van Den Bosch, Erik Verkerk) bekijk je met de klas korte fragmenten. Hierbij worden vragen gesteld over het narratief (op welke manier de inhoud verteld wordt), de filmische vormgeving en de context.
• Nadat de klas de hele film heeft gezien, kunnen de vragen nogmaals worden behandeld. Verschillen de antwoorden?
• Deze opdrachten zijn geschikt voor het primair onderwijs (groep 6, 7 en 8). De opdrachten kenmerken zich door natuurlijke differentiatie. Dit houdt in dat leerlingen op eigen niveau (onderdelen van) het probleem kunnen oplossen. Bij overleg zal discussie vaak noodzakelijk zijn.
• Deze les kan geprint worden, inclusief de notities per dia, door op de printknop te drukken rechts bovenin het scherm.
• Je kunt kiezen voor verschillende werkvormen: individueel, in groepjes of klassikaal.
• De lessen kunnen uitgebreid worden. Hier worden tips voor gegeven. 
• De lesduur is exclusief de tijd van de film en nabespreking.

Vraag of opdracht

Extra informatie

Tip

Kijk

Luister

Legenda:

Waar staan de iconen voor, hoe werkt deze les? Klik in de volgende dia's op de iconen voor uitleg.

Wie heeft de film gezien? 

Bekijk de filmposter. Waar denk je dat de film over gaat?  

Wat is een tand des tijds denk je?

Opdracht 1: Verwachtingen

Vragen vooraf.

De film die jullie gaan bekijken heet De tand des tijds. 

Je gaat nu naar

fragment 1 kijken >

Opdracht 2: Personages

In een film wordt een verhaal verteld, net als in een boek. Een verhaal begint meestal met het voorstellen van de personages. Jullie gaan het begin van de film bekijken. 

Welke personages (personen) zag je in het fragment?

Wat weet je al over de personages? Beschrijf ieder personage in een paar woorden. 

Denk aan: uiterlijk, geschatte leeftijd, familie, school/werk, karakter en interesses. 

Hoe komt het dat je dit al over de personages denkt te weten?

personage

Een personage is een verzonnen persoon in een film, toneelstuk of boek.

Opdracht 2: Personages
Vragen bij een specifiek fragment.

Antwoorden:

- Vraag 1: Personages: Bulzar, Kapitein Quarts, meester Menno, Sam en de klasgenoten van Sam.

- Vraag 2 en 3: Suggesties:

• Bulzar en Kapitein Quarts zijn allebei bedacht door Sam. Bulzar is de slechterik en kapitein Quarts is de held.
• Meester Menno: Menno is de leraar en de vader van Sam. Hij geeft geschiedenisles en vertelt saai (aan de reactie van de klas te zien). Hij houdt niet van gekkigheid. Zijn hoofd heeft de vorm van een driehoek.
• Sam: Sam is de zoon van meester Menno en krijgt geschiedenisles van zijn vader. Hij lijkt hier niet blij mee te zijn en dwaalt af tijdens de les. Sam lijkt een goede vriend, want hij redt zijn klasgenootje door te doen alsof de telefoon van hem is. Sam heeft net als zijn vader een hoofd in de vorm van een driehoek, maar bij Sam staat deze precies omgekeerd.

Extra informatie personage:

Een personage is een verzonnen persoon in een film, toneelstuk of boek.

Wie is denk je de hoofdrolspeler (het belangrijkste personage)? 

Waarom denk je dat? 

Hoe weet je wat een hoofdrol en wat een bijrol is? 

hoofdpersoon

Het belangrijkste personage in een verhaal.

bijrol

Een kleinere rol dan de hoofdrol

Vervolg opdracht 2: Personages

Antwoorden:

- Vraag 1 en 2: De hoofdrolspeler is Sam. Je ziet als eerste in de film de gedachtes van Sam (het gevecht tussen Bulzar en kapitein Quarts). Je kijkt met hem mee naar wat er gebeurt in de klas en je komt als kijker het meeste over hem te weten. Meester Menno heeft ook een belangrijke rol in de film. Hij is de saaie docent die zijn lessen leuker wil maken. Hier zie je meer over als de hele film gaat bekijken.

- Vraag 3: Een hoofdrol is de belangrijkste rol in de film. Een bijrol is ook belangrijk, maar is een kleinere rol. Een bijrol volg je niet de hele tijd en leer je vaak minder goed kennen.

Extra informatie hoofdpersoon:

De hoofdpersoon is het belangrijkste personage in een verhaal. Het is degene die we volgen en met wie we meeleven als kijker. De hoofdpersoon beleeft allerlei avonturen tijdens de film en heeft meestal een droom of wens. Aan het einde van de film zie je vaak of deze droom/wens in vervulling is gegaan.

Extra informatie bijrol:

Een bijrol is een rol in een film die geen hoofdrol is, maar die wel belangrijk is voor het verhaal. Een bijrol is dus een kleinere rol dan de hoofdrol.

Een documentaire gaat over personen, dieren of gebeurtenissen die echt bestaan.  

animatie

documentaire

speelfilm

Een animatiefilm is een film waarin stilstaande beelden (gemaakt met de computer, getekend of met poppen) in beweging worden gebracht door ze beeldje voor beeldje op te nemen. 

Een speelfilm is een film met een verzonnen verhaal.

Opdracht 3: Animatiestijl

Vertel de leerlingen dat er verschillende filmsoorten zijn: een speelfilm, animatie en documentaire.

Uitleg animatiefilm:

Film waarin stilstaande beelden (gemaakt met de computer, getekend of met poppen) in beweging worden gebracht door ze beeldje voor beeldje op te nemen.

Uitleg documentaire:

Een documentaire gaat over personen, dieren of gebeurtenissen die echt bestaan.

Uitleg speelfilm:

Film met een verzonnen verhaal.

Wat voor soort film is De tand des tijds? Welke filmsoorten ken je?  

Welke animatiefilms ken je nog meer? 

Hoe zou je de tekenstijl van De tand des tijds omschrijven? 

Lijkt de film op andere animatiefilms die je kent of juist niet? Waarom wel/niet?

Opdracht 3: Animatiestijl

Antwoorden:

- Vraag 1: een animatiefilm.

- Vraag 2: eigen antwoord.

- Vraag 3: eigen interpretatie. Suggestie: De personages en de wereld waarin zij leven hebben opvallende vormen. De randen van de figuren zijn soms rafelig, kijk bijvoorbeeld naar de handen van de personages.

- Vraag 4: eigen interpretatie.

Je gaat nu naar

fragment 2 kijken >

Opdracht 4: Geluiden

Vertel de leerlingen dat een animatiefilm bestaat uit losse beelden (zoals tekeningen), zonder geluid. Bij het opnemen van een video met bijvoorbeeld je mobiele telefoon wordt automatisch geluid opgenomen. Bij een animatiefilm wordt geluid pas later aan de film toegevoegd. Bekijk fragment 2 en schrijf ondertussen mee. Let niet op de stemmen, maar wel op álle andere geluiden die je hoort.

0

Welke geluiden hoor je? 

Hoe zouden de geluiden voor een animatiefilm opgenomen worden?

Van sommige dingen weten wij hoe het zou moeten klinken, zoals voetstappen of een vallende liniaal. In films zitten soms ook acties of voorwerpen die we niet kennen en waar nog geen geluid voor bestaat. Wat voor geluid vind jij passen bij een magische tand die plots oplicht? Hoe zou jij dat geluid kunnen nabootsen? 

foley artist

De persoon die met allerlei attributen de achtergrondengeluiden bij een film maakt.

Opdracht 4: Geluiden

Vragen bij een specifiek fragment.

- Vraag 1: Geluiden:

1. Voetstappen.

2. Een klik bij het indrukken van een knop.

3. Een geluid bij de lichtstraal die de held afschiet.

4. De hartslag van Kapitein Kwarts.

5. In de klas tikt iemand op een telefoon.

6. Een papieren vliegtuigje dat door de lucht vliegt.

7. Het geluid van een spelletje op de bril.

8. Twee linialen die elkaar raken.

- Vraag 2: Deze geluiden worden opgenomen in een opnamestudio. Dit wordt gedaan door een foley-artist. Hij of zij bedenkt en maakt geluiden bij een film. Soms is het geluid dat je hoort niet echt het geluid wat je ziet. De lichtstraal van Kapitein Quarts is bijvoorbeeld een fantasiegeluid (01:33). Hier heeft de foley-artist zelf een passend geluid verzonnen en opgenomen.

-Vraag 3: Eigen interpretatie.

Uitleg foley artist:

Een foley artist is de persoon die met allerlei attributen de achtergrondengeluiden bij een film maakt, zoals het kraken van een deur, een vuistslag of voetstappen. Sommige geluiden vallen bijna niet op, maar toch is het goed dat ze zijn toegevoegd omdat daardoor de bewegingen realistischer lijken.

Soorten animatie

Silhouette animatie is animatie waar de personages en de omgeving alleen te zien zijn als zwarte schaduwen. 

Anime is een animatiestijl die kenmerkend is voor Japan. 

Bij 3D animatie worden op de computer personages gemaakt. Die worden dan in beweging gezet.

Welke soorten animatie ken je nog meer?

Opdracht 5: Animatie

Antwoorden:

- Vraag 1: De tekenfilm, kleianimaties, poppenanimaties, stopmotion en computeranimaties (2D & 3D).

Hoe werkt animatie? Hoe krijg je beweging in een tekening? 

Waarom duurt het vaak lang om een animatiefilm te maken?

Hoeveel tekeningen zijn er denk jij nodig voor één seconde animatiefilm?

Wat kun je met animatie wat je niet kan met echte acteurs?

Opdracht 5: Animatie

- Vraag 1: Een animatiefilm bestaat uit allemaal losse beelden. Die beelden worden zo snel achter elkaar laten zien, dat jouw ogen jou eigenlijk voor de gek houden. Het lijkt alsof de animatiefiguren bewegen, maar eigenlijk kijk je naar losse tekeningen.

- Vraag 2: Het duurt vaak langer om een animatiefilm te maken dan een fictiefilm of documentaire, omdat alles getekend moet worden. Er kan geen camera worden aangezet om een paar seconden film vast te leggen. Het verhaal moet worden geschreven, de personages en achtergronden moeten worden ontworpen en getekend en alle geluiden moeten apart worden opgenomen (muziek, stemmen, geluidseffecten). Het is niet zo dat een documentaire of fictiefilm altijd snel af is. Daarbij kan het soms ook heel lang duren! 

- Vraag 3: Eén seconde animatiefilm bevat meestal 12, en soms 24 beelden per seconde. Dit betekent dat je voor maar één minuut film dus al minstens 720 tekeningen nodig hebt. 

- Vraag 4: Met animatie kan eigenlijk alles. Je kunt alles verzinnen. Hoofden kunnen gekke vormen hebben, superhelden kunnen bestaan, magische tanden kun je tekenen en ga zo maar door.

Je gaat nu naar

fragment 3 kijken >

Doe-opdracht: Storyboard

Extra opdracht (duur 30 - 60 min, afhankelijk van invulling).

Een animatiefilmmaker maakt vooraf een soort strip, waarin de film wordt uitgetekend. Dit heet een storyboard. Bekijk een deel van het storyboard van De tand des tijds.

Doe-opdracht

Maak je eigen storyboard

Doe-opdracht: Storyboard

Oefen nu zelf en maak je eigen storyboard (30 minuten).

Werkwijze:

1. Vertel de leerlingen dat in het storyboard wat ze straks zelf gaan maken iets moet gebeuren dat in het echte leven niet kan. Let op: Gaan jullie de film hierna opnemen met de app Stop Motion Studio? Zorg dan dat het verhaal niet té ingewikkeld wordt. Neem bijvoorbeeld een pen of gum in de hoofdrol en maak de tekeningen niet te klein.

2. Vraag de leerlingen op een leeg A4’tje zes vakken van gelijke grootte te tekenen. Zes plaatjes is maar weinig, dus leerlingen moeten goed nadenken over wat ze gaan tekenen.

3. Laat de leerlingen een kort verhaal verzinnen en uittekenen.

4. Onder de vakjes kunnen de leerlingen schrijven wat voor geluid erbij hoort.

Uitleg storyboard:

Een storyboard is een soort stripverhaal waarbij je de film alvast uittekent. Het maken van een animatiefilm kost veel tijd en geld. Daarom is het voor een filmmaker handig om precies te weten hoe hij of zij de film wil maken, zodat er geen onnodig werk wordt gedaan. Met een storyboard, kun je alvast zien hoe de film er ongeveer uit komt te zien.

Uitleg storyboard:

Een storyboard is een soort stripverhaal waarbij je de film alvast uittekent. Het maken van een animatiefilm kost veel tijd en geld. Daarom is het voor een filmmaker handig om precies te weten hoe hij of zij de film wil maken, zodat er geen onnodig werk wordt gedaan. Met een storyboard, kun je alvast zien hoe de film er ongeveer uit komt te zien.

Doe-opdracht

Kies waarmee je jouw hoofdpersoon tot leven wil wekken. Bij animatie kan alles: een gum, pen, appel, propje papier…

Kies een achtergrond voor je film, bijvoorbeeld jouw tafelblad (je filmt dan van bovenaf) of gekleurd karton. 

Maak je eigen stop-motionfilm

Extra doe-opdracht: Maak je eigen stop-motionfilmpje

Maak je eigen stop-motionfilm (30 minuten).

• Benodigdheden: één smartphone per persoon of groepje

Werkwijze:

1. Maak je eigen stop-motionfilm. Als je net een storyboard hebt getekend, gebruik deze dan als basis voor jouw filmpje.

2. Kies waarmee je jouw hoofdpersoon tot leven wil wekken. Bij animatie kan alles: een gum, pen, appel, propje papier…

3. Kies een achtergrond voor je film, bijvoorbeeld jouw tafelblad (je filmt dan van bovenaf) of gekleurd karton.

4. Download op je smartphone de gratis app: Stop Motion Studio.

5. Hou je camera vanaf nu op dezelfde plek. Maak de allereerste foto. Hierop is behalve de achtergrond nog niets te zien. Laat hierna heel langzaam de hoofdpersoon tevoorschijn komen. Let op: beweeg jouw figuurtje met hele kleine stapjes en maak iedere keer één foto.

6. Wat gebeurt er in jouw film? Komt er nog een personage bij? Kan jouw hoofdpersoon ineens vliegen? Alles kan!

7. Speel in de app het filmpje af. Alle foto’s worden nu heel snel achter elkaar laten zien. Je hebt jouw eigen stop-motionvideo!

App: Stop Motion Studio

Download de gratis app Stop Motion Studio via Google Play Store of de Appstore. Begin met het maken van jouw film door te klikken op New Movie (zie het plusteken aan de linkerkant). Klik vervolgens rechts bovenin om te starten met het maken van foto’s. Probeer de mobiele telefoon telkens op dezelfde plek te houden en laat de figuren uit jouw film niet te snel bewegen. Om te zien welke foto je ook alweer hiervoor hebt gemaakt, kun je de schuifbalk links gebruiken. Versleep de balk en je ziet de eerder gemaakte foto. Via de terugknop kom je in een menu waar je zelf ingesproken geluid kunt toevoegen. De video kan gratis geëxporteerd worden. Let op: aan functies zoals het toevoegen van muziek en het importeren van foto’s zijn extra kosten verbonden. Deze functies zijn niet noodzakelijk voor de opdracht. 

Android

Apple

Vervolgsuggesties voor na het kijken van de film

Wat vond je van de film? Mooi, spannend of grappig? Waarom vond je dat?

Wie waren de belangrijkste personages in de film? 

Is je nog meer opgevallen aan het geluid? 

Is je nog meer opgevallen aan de tekenstijl?

Vervolgsuggesties

Kijk de hele film. De vragen uit deze les kunnen ook na het kijken van de gehele film beantwoord worden. De leerlingen kunnen dan met elkaar in gesprek of hun antwoorden aangepast moesten worden of niet en door welke informatie dit nodig was.

Deze film is geselecteerd voor het educatieprogramma van het Nederlands Film Festival. Klik hier voor meer informatie.