Born Free - Movies that Matter Educatie

• Burgerschapsonderwijs
• Geschiedenis
• +1
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2-5

Introductie

Welkom bij deze les bij de film Born Free (Ilvy Njiokiktjien, 2019). Tijdens deze les maakt jouw klas kennis met filmeducatie en mensenrechten in de breedste zin. Film is een uitstekend middel om het besef van jongeren over maatschappelijke thema's te vergroten. Met deze les open je de ogen van leerlingen en studenten voor mensenrechtenthema's. Heb je vragen of opmerkingen over deze les? Neem dan gerust contact met ons op door te mailen naar [e-mail] of te bellen naar 020-2807612.

Instructies

Opzet van de les

1: Apartheid en Nelson Mandela

2: De film

3: Nasleep van Apartheid

OPTIONEEL: Extra verdieping over de Nederlandse invloed op Apartheid.

Leerdoelen

 Aan het einde van de les:

1 Kun je uitleggen wat Apartheid is

2 Weet je wie Nelson Mandela is en wat hij heeft gedaan

3 Weet je welke mensenrechten werden geschonden tijdens de Apartheid.

Born Free

Ilvy Njiokiktjien, 2011

Les over Apartheid

 Aan het einde van de les...

1 Kun je uitleggen wat Apartheid is

2 Weet je wie Nelson Mandela is en wat hij heeft gedaan

3 Weet je welke mensenrechten werden geschonden tijdens de Apartheid.

De les bestaat uit 3 delen:

1: Apartheid en Nelson Mandela

2: De film

3: Nasleep van Apartheid

 Aan het einde van de les:

- kunnen de leerlingen uitleggen wat Apartheid is;

- weten ze wie Nelson Mandela is en wat hij heeft gedaan;

- weten ze welke mensenrechten werden geschonden tijdens de Apartheid.

Als je de les over 2 lessen verdeelt bestaat les 1 uit deel 1 en het kijken van de documentaire tot 29:30 De tweede les bestaat uit het kijken van de rest van de documentaire en deel 3 van de les.  

OPTIONEEL:

Extra verdieping over de Nederlandse invloed op Apartheid. Geschikt voor geschiedenisles. Dit zijn slide 15, 16, 17 en 18. Als je dit niet wilt behandelen kun je na slide 14 verder gaan bij slide 19. 

Deel 1: Apartheid en Nelson Mandela

In de documentaire Born Free, die jullie zo gaan kijken, volgt Ilvy Njiokiktjien 10 jaar lang de eerste Zuid-Afrikaanse generatie die opgroeit na de afschaffing van de Apartheid. 

Wat weet je al over Apartheid?

In de documentaire Born Free, die jullie zo gaan kijken, volgt Ilvy Njiokiktjien 10 jaar lang de eerste Zuid-Afrikaanse generatie die opgroeit na de afschaffing van de Apartheid. 

Vraag wat de leerlingen al van de apartheid weten en laat ze het in het woordweb zetten

Termen die genoemd kunnen worden: Rassenscheiding - Zuid-Afrika en huidig Namibië - Nelson Mandela - Kolonisten - Hendrik Verwoerd - 20e eeuw - Apartheidswetten - Kleine apartheid - Grote apartheid

Wat zie je op deze afbeelding?

Welke vragen komen bij je op als je naar deze afbeelding kijkt?

Bekijk deze afbeelding met de leerlingen en bespreek wat ze zien en welke vragen ze daarbij hebben.

Apartheid is het systeem van rassenscheiding in Zuid-Afrika. De Apartheid wordt onderverdeeld in de Grote en de Kleine Apartheid. 

Grote Apartheid betekent:

- Verdeling van het land onder wit en zwart;

- Witte bevolking 'krijgt' 87% van het (beste) land;

- Zwarte bevolking 'krijgt' 13% van het (vaak slechtere) land;

- De zwarte bevolking krijgt 10 zelfstandige gebieden toegewezen: thuislanden (Bantoestan).

Leg uit dat de Apartheid bestaat uit de Grote en de Kleine apartheid en bespreek eerst de Grote. 

Grote Apartheid betekent:

- Herverdeling van het land onder wit en zwart

- Witte bevolking 'krijgt' 87% van het (beste) land

- Zwarte bevolking 'krijgt' 13% van het (dikwijls slechtere) land

- De zwarte bevolking krijgt 10 zelfstandige gebieden toegewezen: thuislanden (Bantoestan).

Grote apartheid

• Verdeling van het land onder blank en zwart

• Blanke bevolking 'krijgt' 87% van het (beste) land

• Zwarte bevolking 'krijgt' 13% van het (dikwijls slechtere) land

• De zwarte bevolking krijgt 10 zelfstandige gebieden toegewezen: thuislanden (Bantoestan)
  

De 10 zelfstandige toegewezen gebieden

Kaart met daarop de 10 zelfstandige toegewezen gebieden voor de zwarte bevolking. Vergelijk de grootte van die gebieden met wat overblijft voor de witte bevolking.

Kleine apartheid

• Wetten moeten voorkomen dat de zwarte bevolking zich gaat mengen in de leefwereld van de blanken

• Wet op verbod van gemengde huwelijken (1949)
• Ontuchtwet (1950)

• Betere banen waren voor de blanken (bij wet vastgesteld)

Kleine Apartheid betekent:

- Wetten moeten voorkomen dat de zwarte bevolking zich gaat mengen in de leefwereld van de witte bevolking.

Welke wet heeft volgens jou de meeste impact gehad? Waarom?

Voorbeelden van wetten:

- Verbod van gemengde huwelijken (1949)

- Verbod op geslachtsgemeenschap tussen zwart en wit (1950)

- Apart onderwijs, voor zwarte bevolking is het onderwijs meestal zeer slecht (1953)

- Eigen openbare voorzieningen voor zwart en wit (1953)

- Witte bevolking heeft voorrang op de arbeidsmarkt (1956)

Leg nu uit wat de Kleine apartheid betekent:

- Wetten moeten voorkomen dat de zwarte bevolking zich gaat mengen in de leefwereld van de witte

Vraag aan de leerlingen welke van die wetten ze denken dat de meeste impact heeft gehad. En waarom.

Wanneer is de Apartheid afgeschaft?

1. 1834
2. 1953
3. 1990
4. 1994

Bespreek de volgende vraag met de leerlingen:

- Wanneer is Apartheid afgeschaft?

1990

Extra informatie

1834 Slavernij wordt afgeschaft in Zuid-Afrika.

1953 Apart onderwijs wordt ingesteld en elke groep krijgt zijn eigen openbare voorzieningen (zowel het onderwijs als de voorzieningen voor witten zijn doorgaans beter dan die voor de zwarte

bevolking).

1990 Einde Apartheid.

1994 Eerste verkiezingen waarbij ook zwarten mogen stemmen: Mandela wordt gekozen als president.

Welke mensenrechten werden door Apartheid geschonden?

Wat betekent het voor een samenleving als er segregatie (rassenscheiding) plaatsvindt? 

Wij leven in een democratisch land. Wat is een democratie ook alweer? En kan daar Apartheid plaatsvinden?

Bespreek met de leerlingen de volgende vragen:

1. Welke mensenrechten werden door de Apartheid geschonden?

Bekijk hiervoor met de leerlingen deze website met de rechten van de mens. 

2. Wat betekent het voor een samenleving als er segregatie (rassenscheiding) plaatsvindt? 

3. Wij leven in een democratisch land. Wat is een democratie ook alweer? En kan daar Apartheid plaatsvinden?

Wat weet je al over Nelson Mandela?

Bespreek wat de leerlingen al weten over Nelson Mandela

Voor meer informatie over Nelson Mandela: https://npokennis.nl/longread/7518/wie-was-nelson-mandela#id-13

Termen die genoemd kunnen worden:

President - Zuid-Afrika - Gevangenis - Nobelprijs - Vrede - Kwam op voor gelijke rechten - Robbeneiland - Stemrecht 

Nelson Mandela is een invloedrijke man in de geschiedenis van Zuid-Afrika. Hij is een icoon voor vrede, verzoening en afschaffing van de Apartheid. 

Nelson Mandela heeft vele jaren van zijn leven de strijd tegen apartheid en racisme gevoerd. Na zijn gevangenschap wordt hij de eerste democratisch verkozen president van Zuid-Afrika.

In 1993 ontving Nelson Mandela de Nobelprijs voor de Vrede

In 1988 won Nelson Mandela de Sacharovprijs voor de vrijheid van denken. Dit is het hoogste eerbetoon dat de Europese Unie toekent aan personen die zich inzetten voor de mensenrechten.

Nelson Mandela is een invloedrijke man in de geschiedenis van Zuid-Afrika. Hij is een icoon voor vrede, verzoening en afschaffing van de Apartheid. Nelson Mandela heeft vele jaren van zijn leven de strijd tegen apartheid en racisme gevoerd. Na zijn gevangenschap wordt hij de eerste democratisch verkozen president van Zuid-Afrika.

In 1988 won hij de Sacharovprijs en in 1993 de Nobelprijs voor de Vrede. 

Hoe lang werd Nelson Mandela opgesloten in de gevangenis?

1. 14 jaar
2. 21 jaar
3. 27 jaar
4. 32 jaar

Bespreek de volgende vraag met de leerlingen: 

- Hoe lang denk je dat Nelson Mandela opgesloten heeft gezeten in de gevangenis?

Antwoord: Hij kreeg levenslang, maar moest uiteindelijk 27 jaar in de gevangenis.

Voor meer informatie over Nelson Mandela: https://npokennis.nl/longread/7518/wie-was-nelson-mandela#id-13

Extra verdieping: Nederlandse invloed op Apartheid

Slide 15, 16 en 17 gaan verder in op hoe Apartheid is ontstaan. Dit is geschikt voor geschiedenislessen. 

De komende 3 slides zijn speciaal voor geschiedenislessen en gaan verder in op hoe Apartheid is ontstaan. Als je deze over wilt slaan, ga dan verder bij slide 18.

In 1647 strandt het Nederlandse VOC schip bij Kaap de Goede Hoop. Zij besluiten om daar een post op te richten, die zich vervolgens steeds meer uitbreidt. Als gevolg werden de Khoisanstammen van hun eigen grondgebied verdreven. 

Benoem drie manieren waarop kolonialisme de Khoisan beïnvloedde. 

Aan het eind van de 18e eeuw veroveren de Britten de Kaap. Hierdoor trekken Nederlandse boeren het binnenland in waar ze eigen republieken stichten die de Britten in 1902 ook innemen. De witte Afrikaners, die van de Boeren afstammen, winnen in 1948 de verkiezingen. 

Wat zou jij doen als de macht opeens in iemand anders handen zou komen te vallen?

Bespreek de volgende vragen met de leerlingen: 

- In 1647 strandt het Nederlandse VOC schip bij Kaap de Goede Hoop. Zij besluiten om daar een post op te richten, die zich vervolgens steeds meer uitbreidt. Als gevolg werden de Khoisanstammen van hun eigen grondgebied verdreven. 

Benoem drie manieren waarop kolonialisme de Khoisan beïnvloedde. 

- Aan het eind van de achttiende eeuw veroveren de Britten de Kaap. Hierdoor trekken Nederlandse boeren het binnenland in waar ze eigen republieken stichten die de Britten in 1902 ook innemen. De witte Afrikaners, die van de Boeren afstammen, winnen in 1948 de verkiezingen. Wat zou jij doen als de macht opeens in iemand anders handen zou komen te vallen?

De belangrijkste vormgever van Apartheid is Nederlander Hendrik Verwoerd. Van 1958 tot 1966 was hij premier van Zuid-Afrika. 

Welke vraag zou jij Hendrik Verwoerd willen stellen? 

Nadat de witte Afrikaners, die van de Boeren afstammen, in 1948 de verkiezingen hebben gewonnen, wordt rassenscheiding in de wet opgenomen onder de naam Apartheid. De Afrikaners hadden geen stemrecht, dus de keuze werd voor hen gemaakt.

Welke mensenrechten worden hierbij geschonden?

Hendrik Verwoerd

Bespreek de volgende vragen met de leerlingen: 

- Nadat de witte Afrikaners, die van de Boeren afstammen, in 1948 de verkiezingen hebben gewonnen, wordt rassenscheiding in de wet opgenomen onder de naam Apartheid. De Afrikaners hadden geen stemrecht, dus de keuze werd voor hen gemaakt. Welke mensenrechten worden hierbij geschonden?

- De belangrijkste vormgever van de Apartheid is Nederlander Hendrik Verwoerd. Van 1958 tot 1966 was hij premier van Zuid-Afrika. Welke vraag zou jij Hendrik Verwoerd willen stellen? 

Heel veel Nederlanders waren het niet eens met Apartheid. Er werden veel anti-apartheidsbewegingen opgericht. Zo werd bijvoorbeeld de Anti Apartheids Beweging Nederland (AABN) in 1971 opgericht. 

Hoe zou jij Zuid-Afrika kunnen helpen vanuit Nederland?

De Nederlandse anti-apartheidsbewegingen wilden het land economisch treffen. Nederlandse burgers en supermarkten werden gevraagd om sinaasappelen van het Zuid-Afrikaanse merk 'Outspan' te boycotten. 

Wat voor invloed zou dit hebben op de Zuid-Afrikaanse regering?

Bespreek de volgende vragen met de leerlingen: 

- Heel veel Nederlanders waren het niet eens met Apartheid. Er werden veel antiapartheidsbewegingen opgericht. Zo werd bijvoorbeeld de Anti Apartheids Beweging Nederland (AABN) in 1971 opgericht. Hoe zou jij Zuid-Afrika kunnen helpen vanuit Nederland?

- De Nederlandse antiapartheidsbewegingen wilden het land economisch treffen. Nederlandse burgers en supermarkten werden gevraagd om sinaasappelen van dit Zuid-Afrikaanse merk te boycotten. Wat voor invloed zou dit hebben op de Zuid-Afrikaanse regering?

De film kijken

De film die je gaat kijken is opgenomen in 2019, de film gaat over de jongeren die nu in Zuid-Afrika opgroeien. Dus na de afschaffing van Apartheid. De film heet ‘Born Free’. 

De film die je gaat kijken is opgenomen in 2019, de film gaat over de jongeren die nu in Zuid-Afrika opgroeien. Dus na de afschaffing van de Aparheid. De film heet ‘Born Free’. 

Je gaat nu Born Free kijken!

https://www.2doc.nl/documentaires/series/2doc/2019/mei/born-free.html

Als je deze les over 2 lessen verdeelt kun je de docu stoppen bij 29:30 min 

Deel 3: Nasleep van de Apartheid

In 'Born Free, Mandela’s generatie van hoop' volg je Zuid-Afrikaanse jongeren die opgroeien in een maatschappij waar gelijkheid voor het eerst aan de basis ligt. 

Wat betekent het om na zoveel jaar van ongelijkheid gelijk te zijn?

Waarom heet de documentaire 'Born Free'?

In hoeverre is deze generatie Born Free?

Bespreek de volgende vragen met de leerlingen: 

- Waarom heet de documentaire 'Born Free'?

- In Born Free, Mandela’s generatie van hoop, volg je Zuid-Afrikaanse jongeren die opgroeien in een maatschappij waar gelijkheid voor het eerst aan de basis ligt. Wat betekent het om na zoveel jaar van ongelijkheid gelijk te zijn?

- In hoeverre is deze generatie Born Free?

Nina en Zinhle zijn goede vriendinnen. Wat zijn overeenkomsten en verschillen in hun leven?

Hoe kijkt Nina tegen Apartheid aan? En hoe Zinhle?

Bespreek de volgende vragen met de leerlingen:

- Nina en Zinhle zijn goede vriendinnen. Wat zijn overeenkomsten en verschillen in hun leven?

- Hoe kijkt Nina tegen de Apartheid aan? En hoe Zinhle?

'Born Free' laat veel verschillende mensen met verschillende verhalen zien. Welk verhaal uit 'Born Free' raakt je het meeste? Leg uit waarom.

Schrijf 3 dingen op die je geleerd hebt van deze les en 'Born Free'. Schrijf 2 dingen op die je nog wil leren. Stel nog 1 vraag die je hebt. 

Bespreek de volgende vragen met de leerlingen:

- Welk verhaal uit 'Born Free' raakt je het meeste? Leg uit waarom.

- Schrijf 3 dingen op die je geleerd hebt van 'Born Free'. Schrijf 2 dingen op die je nog wil leren. Stel nog 1 vraag die je hebt. 

Born Free

Ilvy Njiokiktjien, 2011

Met je klas naar ons festival?

We organiseren in maart een festival in Den Haag en Amsterdam met verschillende films en verdiepingsprogramma's

Klik hier voor meer informatie!

Les over Apartheid