5. Van districtenstelsel naar evenredige vertegenwoordiging

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3,4

Introductie

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen op welke manier verkiezingen tot 1918 verliepen en vanaf 1918 verlopen

Staatsinrichting 

van Nederland

5. Van districtenstelsel naar evenredige vertegenwoordiging

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen op welke manier verkiezingen tot 1918 verliepen en vanaf 1918 verlopen

Waarvoor stemmen wij?

Gemeenteraad

Provinciale Staten

Tweede Kamer 

Video

Clipphanger:

Wat zijn de Provinciale Staten?

Waarom verkiezingen?

• Kiezen van volksvertegenwoordigers (indirecte democratie): mensen die namens ons beslissingen nemen
  

• Afspiegeling van de (wensen van de) bevolking
  

• Vormen van een regering (dagelijks bestuur)
  

Wanneer stemmen wij?

• Meestal: elke 4 jaar

• Behalve: na een kabinetsval (alleen landelijk)

• Behalve: na gemeentelijke herindeling (alleen gemeente)

• Wij stemmen niet rechtstreeks voor de Eerste Kamer

Verkiezingen voor 

de Tweede Kamer

Tot 1918 ging dit via het districtenstelsel

Voordelen van het districtenstelsel

• Kandidaten persoonlijk bekend bij kiezers

• Kandidaten kennen het gebied, de bevolking en de problemen

• Vergroten politieke interesse

Nadelen van het districtenstelsel

• The winner takes it all: uitgebrachte stemmen op verliezers tellen niet meer mee

• Alleen de lokale kandidaat is bekend, kandidaten uit andere gebieden niet

• Kleine partijen maken vaak weinig kans

Verkiezingen voor 

de Tweede Kamer

Vanaf 1918 gaat dit via het systeem van

evenredige vertegenwoordiging

Voordelen van evenredige vertegenwoordiging

• Alle (geldige) stemmen tellen

• Ook kleine partijen hebben meer kans

• Meer kleine partijen, meer overleg nodig: grote partijen kunnen dus soms niet zonder kleine partijen

Nadelen van evenredige vertegenwoordiging

• Vaak alleen nummer 1 van de lijst (de lijsttreker) is bekend

• Vaak veel kandidaten uit de Randstad. Mensen in de provincie voelen zich niet serieus genomen

• Veel kleinere partijen (versplintering)

Van pepermunt 

tot potlood

De verkiezingen van a tot z

1

Kandidatenlijsten worden door de partijen samengesteld 

en samen met verkiezingspas/stempas opgestuurd.

2

Campagne voeren door de partijen (canvassen). 

Daarnaast (veel) debatten op televisie en radio 

door de lijsttrekkers van de partijen.

3

Verkiezingsdag

4 

Bepalen van de uitslag

Hoeveel stemmen heb je nodig voor 1 zetel?

Hoeveel stemmen heb je 

nodig voor 1 zetel (stoel)?

5

De kamervoorzitter benoemt na overleg met de fractievoorzitters van de partijen, één of meerdere verkenners.

Een verkenner kijkt welke mogelijke samenwerkingen er zijn. 

Overigens is het gebruik een verkenner niet in de wet genoemd.

6

De Tweede kamer benoemt, tijdens een debat, 

één of meerdere informateurs. 

Zij moeten onderzoeken welke nieuwe regering mogelijk is.

Waarom is het vormen een nieuwe regering zo lastig?

• Er zijn veel (kleine) partijen
  

• Verschillende standpunten
  

• Geen partij heeft de absolute meerderheid (de helft plus 1 = 76 zetels)
  

• Partijen moeten dus samenwerken (coalitie)
  

7

Informateurs brengen verslag uit aan de Tweede Kamer: 

zij melden dat er een regeerakkoord is

8

De Tweede Kamer benoemt de formateur. 

Hij zoekt de juiste mensen voor de nieuwe regering (kabinet). 

De formateur is de nieuwe minister-president.

9

Installeren en presenteren van het nieuwe kabinet

10

Het nieuwe kabinet kan aan het werk!

Video

NOS op 3: Nieuw kabinet in 2 minuten

Begrippen uit deze les

• districtenstelsel
  
• evenredige vertegenwoordiging
• gemeenteraad
• provinciale staten
• Tweede Kamer
• volksvertegenwoordiger
• informateur
• formateur
• coalitie
• regeerakkoord

Jaartallen uit deze les

• 1918: invoering evenredige vertegenwoordiging

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen