Geschiedenisleraar.nl
Dé link tussen verleden en heden

5.2. Crises tijdens de Koude Oorlog

Historisch Overzicht vanaf 1848 en Staatsinrichting


De Koude Oorlog (1945-1989)
2. Crises tijdens de Koude Oorlog
1 / 87
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolvmbo, mavo, havo, vwoLeerjaar 3-6

In deze les zitten 87 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 13 videos.

time-iconLesduur is: 120 min

Onderdelen in deze les

Historisch Overzicht vanaf 1848 en Staatsinrichting


De Koude Oorlog (1945-1989)
2. Crises tijdens de Koude Oorlog

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies


De Blokkade van Berlijn
mei 1948 - juni 1949

Slide 3 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat is er hand?
  • Ruzie over Berlijn loopt hoog op

  • Stalin wil West-Berlijn toevoegen aan de Sovjet-zone

  • Westelijke bezettingszones steeds meer één gebied

  • Directe aanleiding: invoering van de D-Mark in westelijke bezettingszones

Slide 4 - Tekstslide

Een jaar lang landt er iedere 3 minuten een vliegtuig in West-Berlijn
Wat gebeurt er?
  • Stalin blokkeert alle aanvoerwegen naar West-Berlijn om zo de stad tot overgave te dwingen: Blokkade van Berlijn

  • Het Westen gaat West-Berlijn via de lucht bevoorraden: de luchtbrug

  • Een jaar lang landt er iedere 3 minuten een vliegtuig in West-Berlijn

Slide 5 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 6 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies



Slide 7 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 8 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Oprichting West-Duitsland (BRD) 
en 
Oost-Duitsland (DDR)
mei (BRD) en oktober (DDR) 1949

Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Video: Berlijn en de Koude Oorlog
fragment: De Blokkade van Berlijn

Slide 10 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 11 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Video
Noord en Zuid, waarom er 2 Korea's zijn

Slide 12 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 13 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Video
Hoe kwamen Noord- en Zuid-Korea in oorlog?

Slide 14 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 15 - Video

Deze slide heeft geen instructies


Stalin sterft
5 maart 1953

  • Er is geen directe opvolger
  • Na een machtsstrijd wordt Chroesjtsjov de nieuwe leider (1956)
  • Hij wil afrekenen met de terreur van Stalin: destalinisatie





Slide 16 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies


De Hongaarse Opstand
1956

  • Sommige landen in het Oostblok dachten dat ze hierdoor meer vrijheid hadden, bijvoorbeeld Hongarije. 
  • Dit bleek niet waar: de Hongaarse opstand (1956) werd keihard door de Sovjet-Unie neergeslagen.

Slide 17 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Video
De Hongaarse Opstand

Slide 18 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 19 - Video

Deze slide heeft geen instructies


U2-incident
1 mei 1960



De Sovjet-Unie schiet een Amerikaans spionagevliegtuig neer

Slide 20 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Video: reconstructie U2-incident
Piloot Francis Gary Powers overleeft de crash en wordt gevangen genomen door de Sovjet-Unie. 
Hij zal later worden geruild tegen een Sovjet-spion. 
De speelfilm Bridge of Spies (2015) gaat hierover.

Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 22 - Video

Deze slide heeft geen instructies


Berlijnse Muur
13 augustus 1961

Slide 23 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Waarom een muur?

  •  Veel inwoners van Oost-Duitsland willen weg.

  • De grens (IJzeren Gordijn) tussen Oost- en West-Duitsland is dicht

  • De grens tussen Oost- en West-Berlijn is wél open

  • West-Berlijn is volgens de Sovjet-Unie 'de etalage van het kapitalisme'.



Slide 24 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Waarom een muur?

  • Veel Oost-Berlijners zien het rijke westen en willen weg. Vooral mensen met een hogere opleiding vluchten naar het westen

  • De Oost-Duitse regering ziet dit als een grote bedreiging voor de toekomst van hun land: Berlijn moet dicht

  • Vergeet dit ook niet: de Oost-Duitse regering geeft aan dat ze de Muur bouwen om zich tegen het fascistische Westen te beschermen.

Slide 25 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Gevolgen
  • Bouw van De Berlijnse Muur, augustus 1961

  • Laatste gat in het IJzeren Gordijn is dicht

  • West-Berlijn was wél bereikbaar vanuit West-Duitsland

  • Vluchtelingenstroom neemt sterk af

  • Wel: veel ontsnappingen, vaak met dodelijke afloop...

  • Vergeet dit ook niet: ontsnappen betekende vaak dat je je familie nooit meer zag.


Slide 26 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 27 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 28 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Video: Berlijn en de Koude Oorlog
Fragment: De Berlijnse Muur

Slide 29 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 30 - Video

Deze slide heeft geen instructies


"Ich bin ein Berliner"

Toespraak van Kennedy tijdens zijn bezoek 
aan Berlijn in juni 1962

Slide 31 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 32 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 33 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Video: De Berlijnse Muur
1. Het ontstaan

Slide 34 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 35 - Video

Deze slide heeft geen instructies


Cubacrisis
16-28 oktober 1962

Slide 36 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Fidel Castro pleegt staatsgreep in Cuba
  • Cubaanse Revolutie tegen corruptie en grote ongelijkheid in Cuba

  • 1 januari 1959

  • Cuba wordt communistisch

  • Buitenlandse bedrijven, vaak Amerikaans, worden genationaliseerd.

  • Vergeet dit ook niet: het communisme kwam voor de Amerikanen nu wel heel dichtbij. Cuba ligt op ongeveer 150 kilometer van de VS 

Slide 37 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Cuba
(Communistisch)
Verenigde Staten
(Kapitalistisch)
De afstand tussen Cuba en de Verenigde Staten is ongeveer 200km
?

Slide 38 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Oorzaken
  • Sinds 1959 was Cuba communistisch

  • Dit zorgde voor grote irritatie én angst bij de Verenigde Staten: "Communisme in de achtertuin!"

  • Mislukte invasie van de CIA op Cuba: Varkensbaai-incident (april 1961)

Slide 39 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Oorzaken

  • (Economische) boycot van Cuba sinds 1959

  • Cuba gaat/moet suiker verkopen aan de Sovjet-Unie

  • Cuba en de Sovjet-Unie zijn bang voor een Amerikaanse invasie van Cuba.

  • De Sovjet-Unie plaatst raketten op Cuba in ruil voor kopen van Cubaanse suiker

Slide 40 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies


Slide 41 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

16-22 oktober 1962
  • Amerikaanse vliegtuigen tonen foto's van een raketbasis in aanbouw

  • President Kennedy wordt op de hoogte gebracht

  • De laatste raketonderdelen zijn per schip onderweg van de Sovjet-Unie naar Cuba


Slide 42 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Grote onrust bij de Verenigde Staten

Slide 43 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat zal Kennedy  doen?
  • Niets doen

  • Praten met de Sovjet-Unie (diplomatie)

  • Aanval op Cuba

  • Invasie van Cuba

  • Fidel Castro overhalen: "Werk samen met ons, niet met de Russen."

  • Blokkade van het eiland, zodat er geen schepen met onderdelen Cuba bereiken

Slide 44 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hij besluit:

  • Praten met de Sovjet-Unie

  • Blokkade rondom Cuba

Slide 45 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De spanning neemt toe...

Slide 46 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Kennedy aan Chroesjtsjov:

  • Haal de raketbasis op Cuba weg

  • Laat de Sovjet-schepen met raketonderdelen omkeren

Slide 47 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Chroesjtsjov aan Kennedy:

  • Akkoord, maar dan moeten de Amerikanen Cuba niet aanvallen

Slide 48 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 49 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Chroesjtsjov aan Kennedy:

  • Akkoord, maar dan moeten de Amerikanen Cuba niet aanvallen

  • De Verenigde Staten moet hun raketten uit Turkije weghalen. Deze stonden gericht op de Sovjet Unie

  • Vergeet dit ook niet: de Amerikanen dachten dat het bestaan van deze raketten heel geheim was...

Slide 50 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Robert Kennedy adviseert zijn broer: 
"Reageer alleen op het eerste verzoek van Chroesjtsjov. Doe net of je het tweede bericht niet hebt ontvangen."

Slide 51 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Chroesjtsjov gaat akkoord!

Slide 52 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Video: De Cubacrisis

Slide 53 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 54 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Gevolgen van de Cubacrisis
Iedereen beseft dat de wereld heel dicht bij een nieuwe wereldoorlog had gezeten

  • Betere communicatie tussen de VS en de SU: directe telefoonverbinding (Hotline)

  • De Amerikanen halen ook hun raketten uit Turkije, maar spreken met Chroesjtsjov af dat hij dit niet bekend maakt.

  • Chroesjtsjov zal, mede door zijn optreden, in 1964 als leider van de SU worden afgezet.

Slide 55 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies


De Praagse Lente
1968

  • In 1968 wordt Alexander Dubček leider van Tsjechoslowakije
  • Hij wil ‘communisme met een menselijk gezicht
  • Mensen mochten zeggen en schrijven wat ze willen
  • Uiteindelijk grijpt de Sovjet-Unie in en Dubček werd gearresteerd
  • Deze Praagse Lente heeft een half jaar geduurd 

Slide 56 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Video
High Speed History:
Wat was de Praagse Lente?

Slide 57 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 58 - Video

Deze slide heeft geen instructies

De Koude Oorlog ontdooit
De tweede helft van de jaren '80

Slide 59 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Waarom?

  • Reagan wordt herkozen in 1984: hij kan nu iets vriendelijker richting de Sovjet-Unie zijn

  • Nieuwe leider voor de Sovjet-Unie: Mikhail Gorbatsjov: brengt een ander geluid


Slide 60 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Mikhail Gorbatsjov
  • Glasnost: openheid

  • Perestrojka: economische hervormingen

  • Bezuinigen op militaire activiteiten: minder wapens, minder soldaten. 

  • Dus ook minder Sovjet-soldaten buiten de Sovjet-Unie

  • Vergeet dit ook niet: wat betreft Gorbatsjov is de wapenwedloop voorbij. De Sovjet-Unie doet in ieder geval niet meer mee.

Slide 61 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Gevolgen
  • Gorbatsjov wil een betere relatie hebben met de Westerse landen

  • Verschillende, belangrijke ontmoetingen tussen Reagan en de Gorbatsjov

  • Eenzijdige ontwapening van de Sovjet-Unie

  • Terugtrekking van de Sovjet-troepen uit Afghanistan

  • Vergeet dit ook niet: Gorbatsjov wil graag dat zijn ideeën ook in andere communistische landen van Oost-Europa worden ingevoerd. Deze landen willen, kunnen en durven dit niet.

Slide 62 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Video: De Berlijnse Muur
Toespraak van Reagan in West-Berlijn, juni 1987

Slide 63 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 64 - Video

Deze slide heeft geen instructies

1989
De val van het communisme in Oost-Europa

Slide 65 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Oorzaken
 
  • De ideeën van Gorbatsjov (glasnost, perestrojka)...

  • ...botsen met de oude, vastgeroeste, ideeën van de Oosteuropese leiders...

  • ...maar zijn wél populair bij het volk van die landen!

Slide 66 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hongarije zet de grens met Oostenrijk open
Deze Oost-Europese leider begrijpt wél de ideeën van Glasnost en Perestrojka, mei 1989.
Veel andere inwoners van Oost-Europese landen vluchten via Hongarije naar het westen.

Slide 67 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De val van de Berlijnse Muur
9 november 1989

Slide 68 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat is er aan de hand?
  • Bevolking van Oost-Berlijn en Oost-Duitsland wil meer vrijheid en openzetten van de grens

  • ... maar de Oost-Duitse regering wil dit absoluut niet!

  • Grote demonstraties tegen de regering in Oost-Berlijn

  • Ook tijdens het 40e verjaardagsfeest van de DDR

Slide 69 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Gorbatsjov is eregast...
...maar komt niet om feest te vieren, maar om de leiders van Oost-Duitsland te waarschuwen: 
de Sovjet-Unie helpt niet meer bij het neerslaan van demonstraties

Slide 70 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Elke avond zijn er demonstraties
De druk op de Oost-Duitse regering neemt toe, terwijl de wereldpers kijkt naar de situatie in Oost-Berlijn

Slide 71 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Video: Tagesschau van 9 november 1989 
met de persconferentie van Günter Schabowski
Eén van de partijleiders van de DDR geeft, twijfelend, aan: 
We hebben besloten dat iedere DDR-burger de grens over mag. 
Dat geldt - voor zover ik weet - ... vanaf nu.

Slide 72 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 73 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Slide 74 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 75 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Video: De Berlijnse Muur
2. De val

Slide 76 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 77 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Daarna gaat het snel...

Slide 78 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Totale ineenstorting 
van het communisme in Oost-Europa

  • 16 november 1989: communistische leider van Bulgarije wordt afgezet

  • 28 november 1989: communistische partij van Tjecho-Slowakije staat haar macht af

  • 25 december 1989: communistische leider Roemenië wordt terechtgesteld

  • april 1990: vrije verkiezingen in delen van Joegoslavië





Slide 79 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Duitsland herenigd
3 oktober 1990

Slide 80 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Einde van de Sovjet-Unie
25 december 1991

Slide 81 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Eind goed, al goed?
Nee, in sommige delen van het voormalige Oost-blok ontstaan grote en kleine problemen

  • Economische achterstand 'Oost-Duitsers' t.o.v. 'West-Duitsers'

  • Sommigen, niet alleen Oost-Duitsers, moesten wennen aan het kapitalisme (ongeveer 65% vond het communisme beter)

  • Joegoslavische Burgeroorlogen (1991-2001)

Slide 82 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 83 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Begrippen uit deze les

  • Warschaupact
  • destalinisatie
  • Dominotheorie
  • Vietcong
  • perestrojka
  • glasnost

Slide 84 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Personen uit deze les


  • John F. Kennedy
  • Lyndon B Johnson
  • Nikita Chroesjstsjov
  • Fidel Castro
  • Mikhail Gorbatsjov
  • Ronald Reagan

Slide 85 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Slide 86 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Slide 87 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies