Les 3: De terugkomst van de walvisvaart in de 20e eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,3

De terugkomst van de walvisvaart in de 20e eeuw

Les 3

Dit weet je al

Doen

Terugkijken

Kijken

Klik op de hotspot

Afbeelding vergroten

Dit leer je nu

Hoe werkt het?

Klik hier door de les

Aan het eind van deze les weet je:

• waarom de walvisvaart
   achteruit ging eind 18e eeuw,
• waarom de walvisvaart
   terugkomt in de 20e eeuw

Eventjes terugblikken . . . 
Waarom was de walvisvaart 

belangrijk in de 17e en 18e eeuw?

Tijd van pruiken en revoluties

'verlichting' | 1700 tot 1800

Tijd van regenten en vorsten

'gouden eeuw' | 1600 tot 1700

Open vraag

Vraag: Waarom was de walvisvaart zo groot in de 17e eeuw en 18e eeuw?
Antwoord: 

Voordelen:

• Vetten, spek: dit konden we goed gebruiken voor bijvoorbeeld lampenolie en scheepstouw.
• Werkgelegenheid: In de topjaren (1680-1725) waren er ruim 200 schepen. Deze boden rechtstreeks werk aan ongeveer 8.000 à 9.000 zeelieden.
• Geld: We konden veel geld verdienen doordat de goederen doorverkocht konden worden aan het buitenland.

Nadelen: Na ongeveer 1760 gaat het snel minder met de walvisvaart in Nederland.

• Concurrentie: De Engelsen hadden een grote walvisvaartvloot.
• Subsidies: De Engelsen legden hoge subsidies.

Het ging toch zo goed met de walvisvaart. Waarom stopten ze dan in de 19e eeuw?

Klik op de witte hotspots voor het antwoord.

In 1855 werd de premie op walvisvaart afgeschaft. Wat houdt dat in 'premie'?

De walvisvaarders gingen niet mee met nieuwe technologische ontwikkelingen. Hierdoor haalden buitenlandse concurrenten ze in.

We vingen een stuk minder walvissen.

Tijd van burgers en stoommachines 

industrialisatie | 1800 tot 1900

Waarom was er na de Tweede Wereldoorlog zo'n grote vraag naar voedsel en vetten?

Open vraag

Vraag: Waarom was er na de Tweede Wereldoorlog zo'n grote vraag naar voedsel en vetten?
Antwoord: 

Er was een groot voedseltekort in heel Europa en voor de productie van margarine en zeep waren vetten essentieël.  Het vlees en de vetten van de walvis konden in beide behoeften voorzien.

• Na de oorlog was er weinig vee meer over.
• Er was een tekort  aan vetten en melkproducten.
• De akkerbouw (lijnzaad en koolzaad) moest opnieuw gestart worden.

Vertel: Na de Tweede Wereldoorlog was er in Europa een grote vraag naar voedsel en vetten. Daarom hervatte Nederland samen met andere Europese landen in 1946 de walvisvaart.

Sleep de verschillen in de
walvisvaart naar de juiste eeuw.

17e eeuw

20e eeuw

Basken hielpen

Fabrieksschip
en walvisjagers

Blauwe vinvis

Groenlandse walvis

Brede bootschepen en sloepen

Noren in dienst

Noorden

Zuiden

Sleepvraag

Vraag: Sleep de verschillen in de walvisvaart naar de juiste eeuw.

Antwoord: 

17e eeuw:

• De Basken waren expert in walvisvaart. Er werden flinke salarissen neergelegd om een Bask aan bord te hebben die veel ervaring had.
• Ze jaagden toen op de Groenlandse walvis.
• Op de brede bootschepen konden de walvissen worden verwerkt.

20e eeuw:

• Noren kwamen in dienst. Zij hadden door continuering van de walvisvaart tussen 1880 en 1940 enorme ervaring opgebouwd, en stelden zichzelf graag als dure arbeidskrachten beschikbaar.
• De blauwe vinvis in Antarctische wateren was nu de begeerde buit. Deze blauwe vinvissen kunnen een lengte hebben van 35 meter en een gewicht van 100 tot 130 ton.
• Daarvoor is een groot schip nodig: een fabrieksschip. Hierop konden ze de walvis ook verwerken.

Zoek de grootste verschillen tussen een bootschip en een walvisfabriekschip.

Doe: Zoek de verschillen. Klik op de afbeeldingen om de schepen te vergrootten. Denk aan materiaal, vorm, grootte, etc.

Voorbeeld antwoorden: Groter en kleiner, kranen geen kranen, stoom, walvissen aan boord getrokken, twee modellen.
Vertel: Verschillen o.a. tussen twee schepen

Breed bootschip: Een breed bootschip (afbeelding links) kon maar één vangst per vaart aan.

Fabrieksschip (afbeelding rechts): De vangst van een fabrieksschip werd afgeleverd bij het moederschip.

Wat heb jij geleerd over de walvisvaart in de 20e eeuw?

woordweb - 1 minute braindump