SCORE Lezen, Woordraadstrategie en woordenboek, 0F, 1F

• Nederlands
• Middelbare school
• Praktijkonderwijs
• MBO
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Introductie

Methode: SCORE, micro vaardigheden: alfabet & woordenboek gebruiken.

Instructies

Deze leestraining biedt ondersteuning bij het ontwikkelen van de woordenschat en lezen op microniveau: het begrijpen van de tekst op woord- en zinsniveau. 

In het volgsysteem van SCORE ziet u of leerlingen hiermee moeite hebben.

U kunt deze training verdeeld over meerdere lessen geven.

Inhoud

1. Het alfabet

2. Een woordenboek gebruiken

3. Woorden opzoeken op internet

4. Woordbetekenis raden

5. De betekenis van een uitdrukking vinden

Woordbetekenissen raden

In deze les 

1. Woordbetekenis raden

2. De betekenis van een uitdrukking vinden

Deze les hoort bij stap 3: precies lezen.
Wat doe je wanneer je een woord niet kent?

1 Woordbetekenis raden 

Samenstellingen

• Een samenstelling is een woordcombinatie.
• Knip de samenstelling in losse woorden. 
  
• Vind de betekenis van deze woorden. 
• Raad de betekenis van de woordcombinatie. 

Voorbeeld

'parkeergarage'

 

Het woord is een samenstelling van 'parkeer' en 'garage'

parkeergarage is dus een garage om in te parkeren 

Wat denk je dat het woord 'fotografiecursus' betekent?

Wat denk je dat het woord 'tijdschriftenrek' betekent?

De context gebruiken

• De 'context' zijn de woorden rondom het nieuwe woord of de voorgaande zinnen.
• Deze context helpt je te raden wat het woord betekent.

• Soms staat er verderop in de tekst een synoniem: een woord dat bijna hetzelfde betekent. 

Voorbeeld

'We gingen naar de opticien om een nieuwe bril uit te zoeken. In de brillenwinkel was er veel keuze.'

Door de rest van de zin begrijp je dat je bij een opticien brillen kunt kopen. 

In de volgende zin staat een synoniem voor opticien: brillenwinkel. 

'Ik heb drie biljetten van 50 euro.'
Wat denk je dat het woord 'biljet' betekent?

1. bon
2. briefje
3. munt

2 Betekenis van een uitdrukking

Denk aan: spreekwoorden, gezegden, zegswijzen.

Het gaat om vaste combinaties van woorden met een andere betekenis dan wat er letterlijk staat. 

Neem het niet letterlijk!

Uitdrukkingen betekenen nèt iets anders
dan wat er letterlijk staat. 

Voorbeeld

'De toekomst lacht ons tegemoet.' 

De toekomst kan niet echt lachen. Bedoeld wordt: het gaat goed met ons en onze toekomst. 

Raden of opzoeken

• Je kunt de betekenis van een uitdrukking proberen te raden. Dit kan met de zinnen en zinsdelen eromheen.

• Als raden niet lukt, kun je een woordenboek of spreekwoordenboek gebruiken. 

'Ik vond het maar niks om weg te zijn van huis. Oost, west, thuis best.'
Wat betekent die tweede zin ?

Een uitdrukking opzoeken

• Wil je een spreekwoord of gezegde in een (spreek)woordenboek opzoeken? Kijk dan eerst wat het belangrijkste woord van de uitdrukking kan zijn.

• Je zoekt dan dit belangrijkste woord, het trefwoord, in het (spreek)woordenboek op.

Ook in spreekwoordenboeken staan de trefwoorden op alfabetische volgorde. 

Voorbeeld

'Zij lust er wel pap van.'

'pap' is hier het trefwoord, dat zoek je op in het woordenboek.

Achter het woord 'pap' staan alle betekenissen van uitdrukkingen met 'pap'.

Wat is het belangrijkste woord van dit gezegde?
'Zijn eigen boontjes doppen'

1. eigen
2. doppen
3. boontjes

Zoek 'zijn eigen boontjes doppen' op in het (spreek)woordenboek.
Wat betekent het?

Tijd voor een samenvatting

• De betekenis en spelling van een woord zoek je op in een woordenboek, daarin staan de woorden op alfabetische volgorde.

• De betekenis van een woord  kun je ook proberen te raden. Kijk dan goed naar de woorden eromheen. 

• Uitdrukkingen zijn vaste combinaties van woorden met een andere betekenis dan wat er letterlijk staat. 
• Wil je een uitdrukking opzoeken in een woordenboek? Kijk eerst wat het belangrijkste woord van de uitdrukking kan zijn. Zoek dan op dit woord. 

Je hebt nu geleerd over:

• het alfabet
• een woordenboek gebruiken
• woorden opzoeken op internet
• woordbetekenis raden
• de betekenis van een uitdrukking achterhalen

Momentje  nadenken

Hoe gaat het nu?
Wat gaat goed, wat kan beter?
Welke vragen heb je nog? Die kun je bij de volgende dia invullen.

Welke vragen heb je nog?

Oefen extra met de werkbladen





0F  & 1F

De docent vindt de werkbladen in het lesplan.