Les 2: Criminaliteit is een probleem

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

WERK & MEDIA

Les X: Titel les

Maatschappijleer

HB3B

Les 2: Criminaliteit is een probleem

Maatschappijkunde Basis 4

2024-2025

CRIMINALITEIT

Leerdoelen

1.  Je kent de begrippen: sociaal probleem, politiek probleem, en normvervaging (R)
2. Je kunt het verschil tussen materiële en immateriële gevolgen van criminaliteit uitleggen en herkennen (T)
3. Je kunt uitleggen welke rol de overheid speelt bij de aanpak van criminaliteit (T)

Criminaliteit: een maatschappelijk probleem

Een maatschappelijk probleem heeft vier kenmerken:

• veel mensen hebben ermee te maken
• er zijn verschillende meningen over
• de media besteden er aandacht aan
• de overheid bemoeit zich ermee

Criminaliteit komt overal in de samenleving voor. Daardoor merken veel mensen er iets van. Ze horen en lezen erover en soms zijn ze slachtoffer van overtredingen of misdrijven. Het is dus ook een sociaal probleem. 

Gevolgen van criminaliteit

Criminaliteit kost de samenleving veel geld en het zorgt ook vaak voor pijn en verdriet. We maken onderscheid tussen materiële en immateriële gevolgen. 

Materiële gevolgen

Materiële gevolgen kun je berekenen in geld. Denk aan:

• de ziekenhuiskosten na een vechtpartij
• een vernield bushokje dat gerepareerd moet worden
• een alarm voor op je scooter of een fietsslot
• de huur van beveiligingspersoneel in een bioscoop
• de lonen van politieagenten en gevangenispersoneel
• een inbraakverzekering

Immateriële gevolgen

Immateriële gevolgen kun je niet met geld oplossen. Bijvoorbeeld:

• je voelt je onveilig als je door een donkere straat loopt
  
• een slachtoffer van mishandeling heeft last van angst en slapeloosheid
  
• mensen hebben minder vertrouwen in de politie
  
• er ontstaat normvervaging. Dat betekent dat mensen de regels steeds minder belangrijk vinden. Bijvoorbeeld: omdat je fiets zo vaak gestolen is, vind je dat je er eentje terug mag stelen. 

Wat is de rol van de overheid?

Met overheid bedoelen we politieagenten, rechters, gevangenispersoneel, maar ook burgemeesters, ministers en Kamerleden. Zij moeten samen zorgen voor orde en veiligheid in de samenleving. Criminaliteit staat altijd op de politieke agenda. Dat betekent dat politici steeds bezig zijn om oplossingen voor criminaliteit te bedenken. 

Maar politici hebben verschillende meningen. De een wil meer zware gevangenisstraffen, terwijl de ander juist voorstander is van werkstraffen. Omdat politici toch samen moeten beslissen over de beste oplossing, noemen we criminaliteit een politiek probleem.

De taken van de overheid

De verschillende afdelingen van de overheid hebben een eigen taak bij de bestrijding van criminaliteit:

• De regering en het parlement maken de wetten. Zij beslissen welk gedrag strafbaar is en ze bepalen hoe de criminaliteit bestreden moet worden. 
• Het Openbaar Ministerie (OM) en de politie sporen verdachten op en brengen ze voor de rechter. 
• Rechters beslissen of iemand strafbaar is en wat voor straf hij krijgt.

Criminaliteit in de gemeente

Ook de gemeente houdt zich bezig met criminaliteit. 

• Een gemeenteraad mag soms eigen regels maken over strafbare feiten. Deze mogen alleen over overtredingen gaan en niet over misdrijven.
  
  
• Een burgemeester is verantwoordelijk voor de openbare orde in de gemeente. Samen met de politie en de officier van justitie overlegt hij in het driehoeksoverleg over de aanpak van criminaliteit in de gemeente of over overlast in een bepaalde wijk. 

De overheid moet zorgen voor orde
en veiligheid in de samenleving

1. Waar
2. Niet waar

Criminaliteit heeft vaak emotionele
gevolgen voor de slachtoffers.

1. Waar
2. Niet waar

Bij een diefstal is er vooral sprake van
immateriële schade.

1. Waar
2. Niet waar

Door normvervaging is er
minder criminaliteit.

1. Waar
2. Niet waar

Bewakers inhuren is een taak
van de overheid.

1. Waar
2. Niet waar

Rechters maken de wetten
over crimineel gedrag.

1. Waar
2. Niet waar

Het Openbaar Ministerie en de
politie sporen verdachten op.

1. Waar
2. Niet waar

Het driehoeksoverleg bestaat uit
de burgemeester, de wethouders
en de gemeenteraad.

1. Waar
2. Niet waar

Lezen

Examenkatern Criminaliteit (Essener) 

blz. 12-13

Zelfstandig werken

Examenkatern Criminaliteit (Essener)
blz. 14-16

Bespreken opdrachten p. 14-16

Huiswerk voor volgende keer

Invullen: begrippen en samenvatting H2 (p. 17)

Begrippen H2 "Criminaliteit is een probleem"

Sociaal probleem = 

Materiële gevolgen = 

Immateriële gevolgen = 

Normvervaging = 

Politiek probleem =