Les 2: Ons beeld van criminaliteit

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

WERK & MEDIA

Les X: Titel les

Maatschappijleer

HB3B

Les 2: Ons beeld van criminaliteit

Maatschappijkunde Kader 4

2024-2025

CRIMINALITEIT

Leerdoelen

1.  Je kunt uitleggen waarom criminaliteit een maatschappelijk probleem is (R)
   
2. Je kunt het verschil tussen materiële en immateriële gevolgen van criminaliteit uitleggen en herkennen (T)
3. Je kunt uitleggen welke rol de overheid speelt bij de aanpak van criminaliteit (I)
4. Je kunt uitleggen welke rol de media spelen bij de beeldvorming over criminaliteit (I)

2.1 Criminaliteit: een maatschappelijk probleem

Dat criminaliteit een maatschappelijk probleem is, zie je aan de volgende kenmerken:

• Veel burgers hebben last van criminaliteit. Het is schadelijk voor de samenleving als geheel, maar ook voor de maatschappelijke orde
• Er bestaan verschillende meningen over een oplossing (hard aanpakken of voorkomen door naar de oorzaken te kijken) 
• De media publiceren veel over criminaliteit en beïnvloeden daarmee de publieke opinie
• De overheid houdt zich ermee bezig. Criminaliteit is daarom ook een politiek probleem

Gevolgen van criminaliteit

Criminaliteit kost de samenleving veel geld en het zorgt ook vaak voor pijn en verdriet. We maken onderscheid tussen materiële en immateriële gevolgen. 

Materiële gevolgen

Materiële gevolgen kun je berekenen in geld. Denk aan:

• de kosten die je maakt als je slachtoffer bent, bijvoorbeeld na een inbraak
• de ziekenhuiskosten na een vechtpartij
• een vernield bushokje dat gerepareerd moet worden
• een alarm voor op je scooter of een fietsslot
• de huur van beveiligingspersoneel in een bioscoop
• de lonen van politieagenten en gevangenispersoneel
• hogere prijzen voor producten of diensten, omdat winkeliers de schade van winkeldiefstal doorberekenen in de prijzen

Immateriële gevolgen

Immateriële gevolgen zijn gevolgen die je niet in geld kunt uitdrukken. Bijvoorbeeld:

• gevoelens van angst en onveiligheid, bijvoorbeeld na een geweldsmisdrijf
• criminaliteit tast je rechtsgevoel aan. Je vindt het bijvoorbeeld onterecht dat de buurjongen in een mooie auto rijdt die hij met drugs dealen 'verdiend' heeft. We noemen dit morele verontwaardiging
• Er kan normvervaging optreden, verdwijning van het besef dat regels nageleefd moeten worden. 
• Het vertrouwen in de politiek en de overheid neemt af
• Criminaliteit is een bedreiging van de rechtsstaat. Hierdoor stijgt ook het gevaar van eigenrichting: mensen gaan zelf voor rechter spelen

2.2 Ons beeld van criminaliteit

Nieuwsmedia berichten regelmatig over zware misdrijven. Dat trekt veel kijkers en lezers aan, omdat het sensationeel nieuws is. Hierdoor denken mensen bij criminaliteit wel vooral aan zware en agressieve misdaden. Terwijl in werkelijkheid fraude en diefstal veel vaker voorkomen dan geweldsmisdrijven. 

Media hebben veel invloed op de beeldvorming en daarmee ook op de publieke opinie rond criminaliteit. Niet alleen over de omvang ervan, maar ook over de manier waarop criminaliteit aangepakt moet worden. 

Hoe wordt criminaliteit gemeten?

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) verzamelt en publiceert alle misdaadcijfers. Het CBS maakt daarbij gebruik van politiestatistieken, daderonderzoek en de Veiligheidsmonitor.

• Politiestatistieken
  - niet alle delicten worden ontdekt (dronken rijden, belastingontduiking)
  - aangiftebereidheid verschilt per misdrijf (denk aan incest of huiselijk geweld) 
  - selectieve opsporing bij de politie is van invloed op de cijfers (je vindt waar je naar zoekt)
  

De informatie uit de politiestatistieken noemen we geregistreerde criminaliteit. De informatie is goed bruikbaar als schatting, maar geeft geen volledig beeld van het echte aantal misdrijven dat er is gepleegd. 

Onderzoek naar criminaliteit

Voor een completer beeld van de criminaliteit wordt ook gekeken naar de ongeregistreerde criminaliteit. Dat gebeurt in drie soorten onderzoek:

• slachtofferenquêtes
• daderenquêtes
• Veiligheidsmonitor

Lezen

Examenkatern Criminaliteit (Essener) p. 16-19

Zelfstandig werken

Examenkatern Criminaliteit (Essener)
Opdracht 9 t/m 18
Blz. 20-23

Bespreken opdrachten blz. 20-23

Huiswerk voor volgende keer

Invullen: begrippen en samenvatting H2 (p. 24-25)

Begrippen H2

• Sociaal probleem
• Publieke opinie
• Politiek probleem
• Politieke agenda
• Materiële gevolgen
• Immateriële gevolgen
• Morele verontwaardiging
• Normvervaging
• Eigenrichting
• Sensatie

• Stereotype
• Beeldvorming
• Centraal Bureau voor de Statistiek
• Politiestatistieken
• Aangiftebereidheid
• Selectieve opsporing
• Slachtofferenquête
• Daderenquête
• Veiligheidsmonitor