Les 5 Kerkgebouwen en Gemeenschappen - Kerken Vroeger en Nu

• Godsdienst
• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1-3

De Kerk

De kerk

Nederland heeft een rijke en diverse religieuze geschiedenis, wat te zien is aan het grote aantal kerken door het hele land. 

Hier zijn enkele van de meest bekende en opvallende kerken in Nederland:

Amsterdam

Oude Kerk: De oudste gebouw van Amsterdam, gebouwd in de 13e eeuw. Het is een gotische kerk met een rijke geschiedenis.

Nieuwe Kerk: Gebouwd in de 15e eeuw, beroemd om de kroning van Nederlandse vorsten en als tentoonstellingsruimte.

Utrecht

Dom van Utrecht (Domkerk): Deze gotische kathedraal is een van de meest iconische gebouwen van Nederland en was ooit de grootste kerk van het land.

Janskerk: Een van de oudste kerken in Utrecht, daterend uit de 11e eeuw.

Den Haag

Grote of Sint-Jacobskerk: Deze kerk uit de 14e eeuw heeft een prominente plek in de Haagse skyline en wordt gebruikt voor koninklijke ceremonies.

Nieuwe Kerk: Gebouwd in de 17e eeuw, bekend om zijn klokkentoren en historische interieur.

Rotterdam

Grote of Sint-Laurenskerk: De enige middeleeuwse kerk die de bombardementen van de Tweede Wereldoorlog in Rotterdam heeft overleefd.

Maastricht

Basiliek van Sint Servaas: Een van de oudste kerken van Nederland, met delen die dateren uit de 6e eeuw.

Onze Lieve Vrouwekerk: Een romaanse kerk uit de 11e eeuw, bekend om zijn zware muren en eenvoudige interieur.

Groningen

Martinikerk: Een middeleeuwse kerk met een beroemde toren en een belangrijk symbool van de stad.

Nederland heeft ook vele moderne kerken en een breed scala aan kerkgenootschappen, waaronder protestantse, katholieke, en orthodoxe kerken. 

Hoe verschilt een religieus ritueel van een gewoon ritueel? 

1. Een religieus ritueel heeft dingen met een diepere betekenis.
2. Een gewoon ritueel gaat niet om de band met God, een religieuze wel.
3. Een religieus ritueel heeft een vast patroon, een gewoon ritueel niet.
4. Een gewoon ritueel is bij bijzondere gebeurtenissen.

De Latijnse benaming ‘Agnus Dei’ hoort bij het christelijke symbool 

1. de Griekse letters X en P
2. het Alziend Oog
3. het Lam Gods
4. Vader, Zoon en heilige Geest

Welk symbool is geen christelijk symbool?

Welk symbool is geen christelijk symbool? 

1. 
2. 
3. 
4. 

Protestant

Katholiek

Priesterwijding

Doop

Ziekenzalving als laatste sacrament

Biecht

huwelijk

De Leerdoelen

• Je kent de kenmerken van een katholieke kerk en van een protestante kerk.
• Je hebt een kerkdienst bekeken en daar verslag van uit gebracht.

In elk dorp en in elke stad vind je wel kerken, vaak in het centrum. Die centrale plaats laat zien, dat in het verleden de kerk het middelpunt was in de samenleving. Het was de centrale ontmoetingsplaats voor mensen, waar ze hun godsdienstige samenkomsten hadden, om er te bidden, te vieren of te rouwen. Tot op de dag van vandaag komen christenen op een vast moment in de week samen in de kerk, meestal op zondagmorgen.  

In elk dorp en in elke stad vind je wel kerken, vaak in het centrum. Die centrale plaats laat zien, dat in het verleden de kerk het middelpunt was in de samenleving. 

1

Tot op de dag van vandaag komen christenen op een vast moment in de week samen in de kerk, meestal op zondagmorgen.  

2

Vooral de oude kerken met hun torens zijn aan hun vorm en bouw vaak meteen te herkennen als kerk. Bij moderne kerken is dat niet altijd zo. 

3

Vroeger vaak makkelijker was om een kerk te herkennen aan specifieke architecturale kenmerken zoals hoge torens, kruisbogen, glas-in-loodramen en imposante gevels. 

Tegenwoordig zijn er echter verschillende redenen waarom het niet altijd even duidelijk is of een gebouw een kerk is:

1. Moderne Architectuur

Moderne kerken worden vaak gebouwd met eigentijdse architecturale stijlen die afwijken van traditionele kerkelijke ontwerpen. Deze gebouwen kunnen minimalistisch en functioneel zijn, met minder decoratieve elementen die typisch zijn voor historische kerken.

2. Herbestemming van Kerken

Veel oude kerken in Nederland hebben een nieuwe bestemming gekregen. Ze worden omgebouwd tot appartementen, kantoren, culturele centra, restaurants of zelfs bibliotheken. Dit leidt ertoe dat de oorspronkelijke religieuze functie niet meer duidelijk is aan de buitenkant van het gebouw.

3. Veelzijdig Gebruik

Sommige moderne kerkgebouwen worden ook gebruikt voor niet-religieuze activiteiten en evenementen. Dit multifunctionele gebruik kan het moeilijker maken om ze als kerken te herkennen.

4. Secularisatie

De afname van religieuze praktijken in Nederland heeft ertoe geleid dat minder mensen regelmatig naar de kerk gaan, en daardoor zijn er minder nieuwe kerken nodig. Veel bestaande kerken worden gesloten of hebben hun religieuze functie verloren.

5. Diversiteit aan Religieuze Gebouwen

De toename van verschillende religieuze gemeenschappen heeft geleid tot een grotere diversiteit aan gebedshuizen, zoals moskeeën, tempels en synagogen, die elk hun eigen architecturale stijl hebben.

In elk dorp en in elke stad vind je wel kerken, vaak in het centrum. Die centrale plaats laat zien, dat in het verleden de kerk het middelpunt was in de samenleving. Het was de centrale ontmoetingsplaats voor mensen, waar ze hun godsdienstige samenkomsten hadden, om er te bidden, te vieren of te rouwen. Tot op de dag van vandaag komen christenen op een vast moment in de week samen in de kerk, meestal op zondagmorgen.  

Toch hebben ook veel moderne kerkgebouwen elementen waaraan je herkent dat het om een kerk gaat. Een kruis aan een gevel bijvoorbeeld, of gebrandschilderde ramen met Bijbelse taferelen, of de naam die op het gebouw staat.  

1

Sommige kerken zijn vernoemd naar een apostel of een heilige, bijvoorbeeld de Sint Janskathedraal of de Andreas kerk. Andere kerken zijn genoemd naar personen of plaatsen in de Bijbel, bijvoorbeeld de Mozes of de Jeruzalemkerk.  

2

Sommige kerken zijn sober ingericht, terwijl in andere soms heel veel te zien is. In protestantse kerken zie je meestal geen beelden of schilderijen van heiligen. 

3

Een kruis aan de muur is vaak de enige versiering. In veel katholieke keren zie je heiligenbeelden en centraal boven het altaar een crucifix. Dat is een kruis met daarop het lichaam van de gekruisigde Christus.

 

4

Opdrachten

Zoek 2 kerken in je eigen woonplaats en beantwoord onderstaande vragen.

1. Wat is de naam van de kerk?

Kerk 1............................................................. Kerk 2.....................................................................

2. Waar komen de namen vandaan?

Kerk 1............................................................. Kerk 2.....................................................................

3. Wat voor soort kerk is het?

Kerk 1............................................................. Kerk 2.....................................................................

Upload je antwoord van de vorige vraag

Je ziet hierboven vier foto's van een kerkinterieur. Hieronder staan korte tekstjes over onderdelen uit een kerkinterieur. 

Wat zie je in veel kerken?

Preekstoel: Deze hoge plaats is bedoeld voor de dominee of pastoor, die daar voor iedereen zichtbaar is bij het uitleggen van een gedeelte uit de Bijbel. 

Crusifix: Een kruisbeeld met het lichaam van de gekruisigde, symbool voor de kruisdood van Jezus. 

10 geboden: Vaak twee borden waarop de 10 Geboden op staan. 

Paaskaars: Een grote versierde kaars als symbool voor het licht van de opgestane Christus. 

Godslamp: Een olielamp bij het altaar die altijd brandt. Het licht staat symbool voor de aanwezigheid van Christus. 

Heiligenbeeld: Beelden van heiligen nemen vaak een bijzondere plaats in de katholieke kerk in.  

Doopvont:Een cirkelvormig of achthoekig bassin met water. Met dit water wordt een kind of volwassene gedoopt. 

 Wierook staat  symbool voor het ten hemel opstijgende gebed.

In het gebouw van de katholieke kerk vind je:

Altaar: Het centrale punt in de kerk waar de mis wordt gevierd. Het altaar is vaak rijkelijk versierd.

Tabernakel: Een klein kastje op of nabij het altaar waar de hosties (geconsacreerd brood) worden bewaard.

Beelden en Kruisbeelden: Je ziet vaak beelden van heiligen, Maria en Jezus. Een groot kruisbeeld met Jezus hangt vaak centraal.

Kruiswegstaties: Veertien afbeeldingen of reliëfs die de lijdensweg van Jezus uitbeelden.

Doopvont: Een speciaal bassin of fontein voor het toedienen van het doopsel.

Biechtstoelen: Kleine afgesloten hokjes waar mensen hun zonden kunnen biechten aan een priester.

Kaarsen en Offerschalen: Plaatsen waar mensen kaarsen kunnen aansteken en giften kunnen achterlaten.

Wierook:  staat symbool voor het ten hemel opstijgende gebed.

Godslamp: Een olielamp bij het altaar die altijd brandt. Het licht staat symbool voor de aanwezigheid van Christus. 

Rijk Versierde Interieurs: Veel katholieke kerken hebben kleurrijke glas-in-loodramen, marmer, schilderingen en andere versieringen.

In het gebouw van de protestantse kerk vind je:

Preekstoel: Een verhoogd platform waar de dominee of predikant de preek houdt. Dit is vaak het centrale punt in de kerk.

Avondmaalstafel: Een eenvoudige tafel waar het avondmaal (de protestantse vorm van de eucharistie) wordt gevierd.

Doopvont: Net als in katholieke kerken, maar vaak eenvoudiger vormgegeven.

Kanselbijbel: Een grote bijbel die op de preekstoel ligt en gebruikt wordt tijdens de dienst.

Sobere Inrichting: Protestantse kerken zijn meestal eenvoudig ingericht, zonder veel beelden of versieringen.

10 geboden: Vaak twee borden waarop de 10 Geboden op staan. 

Orgel: Een groot muziekinstrument dat vaak centraal staat in de kerkdiensten.

Kerkbanken: Rijen banken waar de gemeente tijdens de dienst zit.

Zangbundels: Boeken of projectieschermen met liedteksten voor de gemeentezang.

Verschillen

Versiering: Katholieke kerken zijn vaak rijkelijk versierd met beelden en schilderingen, terwijl protestantse kerken eenvoudiger zijn.

Centraal Punt: In katholieke kerken is het altaar het centrale punt, terwijl in protestantse kerken de preekstoel of kansel centraal staat.

Relieken en Heiligen: Katholieke kerken hebben vaak relieken van heiligen en veel aandacht voor Maria, terwijl protestantse kerken dit niet hebben.

Door deze verschillen kun je vaak aan de inrichting zien of je in een katholieke of protestantse kerk bent.

Opdracht:

Je bekijkt (online) een dienst

In je verslag komen de volgende punten aan de orde:

• Welke kerkdienst je hebt bekeken of bezocht.
• Bij welke denominatie deze kerk hoort.
• Wie de voorganger/dominee/spreker was.
• Een korte samenvatting van wat er gebeurde. Minimaal 400 woorden)
• Wat  vond je vreemd en waarom.
  
• Wat vond je bijzonder en waarom.
  
• Je geeft aan wat je geleerd hebt.

Dit verslag is voorzien van een voorkant, inleiding, kern en conclusie (slot).

Dit verslag lever je in via Elo.

Uiterste inleverdatum...

https://www.youtube.com/watch?v=Iwl_63IC-ns

https://www.youtube.com/watch?v=bSIxBzfXFcU

https://www.youtube.com/watch?v=xIBB_GX_brE

Maar je kan ook zelf op zoek!

Tip voor online diensten

Zijn de Leerdoelen behaald

Ik ken  de kenmerken van een katholieke kerk en van een protestante kerk.

Ik heb een kerkdienst bekeken en daar verslag van uit gebracht.

Ik heb het verslag op tijd ingeleverd.