K13 evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Wat gaan we doen?

-Uitleg evolutie theorie

-quizlet

-Aan de slag met een oefentoets en of practicummapje

 Evolutie theorie

Wat is evolutie

De ontwikkeling van het leven waarbij soorten  ontstaan, veranderen of verdwijnen

evolutie theorie.

de evolutie theorie gaat uit van de volgende onderdelen:

-mutaties: verandering in genotype

-natuurlijke of kunstmatige selectie

-ontstaan nieuwe soorten door aanpassingen aan het milieu.

Darwin.

Darwin heeft de evolutietheorie bedacht. 

evolutie betekend ontwikkelen van leven op aarde doormiddel van mutaties en overlevingskansen.

Mutaties

• Een mutatie = een verandering van een deel van het chromosoom, waardoor het genotype veranderd
• mutatie in een lichaamscel is niet zichtbaar in het fenotype
  
• mutatie in een bevruchte eicel is meestal wel zichtbaar
  
• mutatie zichtbaar--> mutant
  
• Is een mutatie nuttig => mutatie blijft
• Is een mutatie niet nuttig => dier heeft een kleinere kans om te overleven dus kan de mutatie niet doorgeven

verandering door natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Soorten die beter aangepast zijn aan de

omgeving zullen een grotere overlevingskans

hebben.

Voorbeeld van natuurlijke selectie

(survival of the fittest)

van evolutie

Soorten met een gemeenschappelijke voorouder, vertonen verwantschap

Verwantschap van soorten

De mensen die nu leven, hebben een gemeenschappelijke voorouder. Deze leefden ongeveer 150.000 jaar geleden in Afrika.

Soorten die een gemeenschappelijke voorouder hebben vertonen verwantschap. Hoe langer geleden ze een gemeenschappelijke voorouder hadden, hoe minder de soorten verwant zijn.

In de afbeelding (een stamboom) zie je dat de Oerang-oetang en de moderne mens minder aan elkaar verwant zijn dan de chimpansee en de moderne mens.

Fossielen

• Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteente.
  
• Door de fossielen die gevonden zijn, blijkt dat in miljoenen jaren (evolutie) soorten zijn ontstaan, veranderd en/of verdwenen zijn.
  

• De fossielen zijn een argument voor de evolutietheorie, ze laten zien dat de evolutietheorie waar kan zijn.
  

Levende fossiel

'Levende fossielen'  zijn dieren die al heel vroeger leefden en nu nog steeds (Bijv. de Naulitus, een zeedier).

www.nationalgeographic.nl

wat zijn fossielen?

versteende overblijfselen van organismen.
Fossielen ondersteunen de evolutietheorie omdat het overblijfselen zijn van de harde delen van een organisme.
Deze harde delen zitten in diepe oude aardlagen.

Een fossiele schelp op de top van de Alpen

• Op de zeebodem ontstaan fossielen
• Aardplaten botsen, ze bewegen naar elkaar toe
• Sedimenten (met fossielen) komen in de verdrukking
• De hele zeebodem, met dikke lage sediment, wordt omhoogegedduwd  

3. Vul de tekst aan.

geloven dat de

afstammen van andere

Zo'n langzame

noemen we 

................................

..........................

....................

..................

................

ontwikkeling

diersoorten

evolutie

biologen

mensen

Natuurlijke selectie is noodzakelijk voor evolutie

1. Waar
2. Niet waar

Mutaties zijn niet noodzakelijk voor evolutie

1. Waar
2. Niet waar

Wie heeft de evolutie van mens en dier ontdekt?

1. Columbus
2. Darwin
3. Marco Polo
4. Einstein

Waarvan spreken we als het gaat om het sterkste dier overleeft?

1. Isolatie
2. Natuurlijke selectie
3. Kunstmatige selectie

Het proces waarbij organismen zich aanpassen aan hun omgeving noem je...?

1. Ecologie
2. Charles Darwin
3. Survival of the fittest
4. Evolutie

Wat is GEEN belangrijk sleutelbegrip bij evolutie?

1. Omgeving
2. Generaties
3. Het aangepast zijn van soorten
4. Leergedrag van dieren

Hoe noem je het proces dat ervoor zorgt dat organismen van dezelfde soort steeds meer van elkaar gaan verschillen?

1. evolutie
2. evolutietheorie
3. isolatie
4. dat bestaat niet

Darwin had het over 'survival of the fittest'
Waar staat 'fittest' voor bij evolutie?

1. Dat je het best bent aangepast aan je omgeving
2. hoe fit je bent
3. hoeveel nakomelingen je maakt
4. hoe sterk je bent

19. Aan welke groep zijn de gorilla’s het meest verwant volgens de stamboom?

1. de chimpansees
2. de gibbons
3. de halfapen
4. aan de apen van de oude wereld

In de afbeelding is in een stamboom weergegeven hoe verschillende groepen roofdieren zich volgens de evolutietheorie hebben ontwikkeld Drie groepen roofdieren zijn: de hondachtigen, de wasbeerachtigen en de zeehonden.
Aan welke van deze groepen zijn de beren het meest verwant volgens de informatie?

1. aan de hondachtigen
2. aan de wasbeerachtigen
3. aan de zeehonden

Volgens de evolutietheorie hebben de Aziatische en de Afrikaanse olifant zich ontwikkeld uit ‘oer-olifantachtigen’ die ruim 50 miljoen jaar geleden op aarde leefden.
In de afbeelding is deze ontwikkeling weergegeven in een stamboom
Welke uitspraken zijn juist?
1 Zowel de Aziatische als de Afrikaanse olifant heeft zich ontwikkeld uit de Moeritherium.
2 De Wolharige mammoet is uitgestorven in het Pleistoceen.

1. uitspraak 1 is juist
2. uitspraak 2 is juist
3. beide uitspraken zijn juist
4. beide uitspraken zijn onjuist

Wat is geen evolutie

1. Telefoons die steeds sneller worden.
2. Mensen worden steeds langer
3. Huiskatten worden steeds liever
4. De gemiddelde Nederlander wordt dikker.

Hoe heette het principe dat volgens Darwin de drijvend kracht achter de evolutie is?

1. Natuurlijke extinctie
2. Natuurlijke selectie
3. Natuurlijke sequentie
4. Natuurlijke reproductie

Wat wordt er met deze afbeelding bedoeld?
(kies de beste uitleg)

1. Dat mensen van de apen afstammen
2. Dat mensen en apen gemeenschappelijke voorouders hebben.
3. Dat er door micro-evolutie nieuwe soorten zijn ontstaan
4. Dat er veel apen zijn.

Haaien zijn gewervelde dieren. In de afbeelding zie je een stamboom die
de afstamming van verschillende groepen gewervelde dieren weergeeft
volgens de evolutietheorie.
welke antwoorden zijn goed?

1. Haaien zijn eerder ontstaan dan beenvissen.
2. Beenvissen zijn meer verwant aan haaien dan aan amfibieën.
3. A en B kloppen allebei
4. A en B kloppen allebei niet

Hieronder staan 2 opmerkingen over de stamboom van hiernaast.
Welk antwoord is goed?
(om beter te kijken staat de stamboom ook op de slide hierna)

1. Het geslacht Canis bestaat uit meerdere families.
2. De vos en de wolf behoren tot dezelfde familie.
3. A en B kloppen allebei
4. A en B kloppen allebei niet

Welke dieren zijn volgens de informatie het meest aan elkaar verwant?

(zie stamboom hiervoor)

Sleep het goede antwoord naar het duimpje!!

de manenwolf en de wolf 

de manenwolf en de boshon

de jakhals en de wolf

de jakhals en de manenwolf

de boshond en de wolf

de boshond en de jakhals

(zie slide hiervoor)

Volgens de evolutietheorie ontstaan er in de loop van de tijd verschillen tussen organismen. Bij het ontstaan van grote verschillen worden ze ingedeeld in aparte groepen. In de stamboom van informatie 1 geven de cijfers 1, 2 en 3 het ontstaan van zulke aparte groepen aan.

In welke volgorde in de tijd zijn deze splitsingen in aparte groepen ontstaan volgens de gegevens in de stamboom? 

1 - 2 - 3 

3 - 2 - 1

3 - 1 - 2 

2 - 1 - 3 

2 - 3 - 1 

1 - 3 - 2 

Naar aanleiding van de stamboom in
hiervoor, doet Marja twee uitspraken.
Welke zijn correct?

1. Dolfijnen zijn meer verwant aan giraffen dan aan kamelen.
2. Alle diergroepen uit de stamboom hebben een gemeenschappelijke voorouder.
3. A en B zijn allebei waar
4. A en B zijn allebei niet waar