Moderne literatuur

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

Literatuur

1900-tot nu

Moderne literatuur
1900-1940

naturalisme

neo-romantiek

de nieuwe roman

nieuwe zakelijkheid

historische avantgarde

Nescio (J. Grönloh)

•  Pseudoniem, Latijn voor "Ik weet (het) niet"
• Neoromantische verhalen 
•  Drie novellen: De uitvreter, Titaantjes en Dichtertje.
  
• Vriendengroep: onpraktische artistieke lui, nostalgie naar onwetendheid, wijsheid is niet superieur. 

Willem Elsschot

• Vlaams
• Cynisch
• Minimalisme
• Vergeleken met Nescio
• Kaas, Het dwaallicht, Het huwelijk

Ferdinand Bordewijk

• Nieuwe zakelijkheid (tijdens Interbellum)
• Strakke zinsbouw 
• Geen overbodigheden
• Beeldspraak: hard
• Thema's: tucht, orde en angst  
• Karakter, Bint, Blokken

Wat hebben Nescio en Elsschot met elkaar gemeen?

historische avantgarde

dadaisme expressionisme vitalisme

modernisme

De grote drie

Willem Frederik Hermans

1921-1995

Info

• Komt uit een Amsterdams onderwijsgezin
• Studeerde fysische geografie
• Zus en neef pleegden zelfmoord bij inval Duitsers (1940)
• Weigerde in 1972 de P.C. Hooftprijs; accepteerde in 1977 de Prijs der Nederlandse Letteren
• Schreef proza, poëzie, essays
• Wordt beschouwd als een van 'de grote drie'

Zijn werk

• Hoofdpersonen: bezien wereld met cynisme en wantrouwen én zijn vaak zelf ook niet te vertrouwen.
• Diepere zin: de mens is een wezen dat geen echte greep op de realiteit heeft, chaos overwint 
• Engagement: wantrouwen tegen alles wat meent de waarheid in pacht hebben (geloof/politiek etc.)
• Nooit meer slapen, De donkere kamer van Damokles, Het behouden huis etc. 

Harry Mulisch 1927-2010

"Ik ben de Tweede Wereldoorlog."

Schreef romans, toneelstukken, reisverslagen, autobiografische boeken, essays, gedichten en reportages

Informatie

• Geboren in 1927 te Haarlem
• Vader was collaborateur, moeder Joods 
• 1936: scheiding ouders, moeder vertrekt naar VS
  
• 1959: Het stenen bruidsbed
• 1975: Twee vrouwen / 1982: De aanslag / 1992: De ontdekking van de hemel / 2000: Siegfried: een zwarte idylle
  
• Ontving alle literaire prijzen die er in Nederland zijn
  

Zijn werk

• De mens wordt gedreven door krachten die hij niet kan beheersen, vaak niet eens kent. 
• Kunstige beeldspraken
• Suggestieve overdrijvingen
• Vreemde woorden
• Toespelingen op allerlei culturen en literatuur (intertekstualiteit)

Gerard Reve (1923-2006)

Info

• Geboren in 1923 te Amsterdam
• 1947: De avonden
• 1949: Werther Nieland
• 1966: Nader tot u
• 1968: P.C. Hooft-prijs 
• Somber, doet zelfmoordpoging
• Homoseksueel
• Rellen: hij uit zich meerdere keren racistisch en wordt aangeklaagd wegens godslastering.

Zijn werk

• Volwassenwording
• Rituelen
• Seks

Van links naar rechts:

1. Reve, Hermans, Mulisch
2. Mulisch, Hermans, Reve
3. Hermans, Mulisch, Reve
4. Reve, Mulisch, Hermans

Wie zei 'Ik ben de oorlog'?

In welke periode schreef Bordewijk voornamelijk?

1. Tijdens de Eerste Wereldoorlog
2. Tijdens het Interbellum
3. Tijdens de Tweede Wereldoorlog
4. Na 1945

Wie schreef het boek Kaas?

1. Hermans
2. Bordewijk
3. Nescio
4. Elsschot

Wie van de 'grote drie' spreekt jou het meest aan en waarom?

romans in de jaren 60

Verzetsliteratuur

Taboedoorbrekende romans:

Afrekenen met geloof of burgerlijkheid ouders (anti burgerlijk)// pessimistisch wereldbeeld // personages zijn antihelden // defictionalisering//experimentele romans

Jan Wolkers (1925-2007)

Veel kritiek over 

expliciete beschrijvingen van seksualiteit en dood en ziekte;

afrekening met het gereformeerde geloof en moeizame relatie met ouders;

eenzaamheid van de hoofdpersonen keert vaak terug in zijn werk;

Turks Fruit, Terug naar Oegstgeest , Kort Amerikaans

Opdracht

I  Lees de fragmenten 1 en 2 van Turks Fruit en maak de bijbehorende opdrachten.

II  Formuleer voor jezelf uit de fragmenten de kenmerken/ passages, die bepalend zijn voor de literatuur van de jaren zestig

Wat zijn de kernmerken van De beweging van Vijftig ? De Vijftigers
(Laagland cursus 13!)

neorealisme

Tegenbeweging van de Vijftigers/ De Beweging van Vijftig

Doel: in het gewone probeerde met het ongewone te zien; alles kan poezie zijn (vervreemding = nieuwe kijk op de werkelijkheid)

Lees de twee gedichten op pagina 183

Lees de gedichten 'eight days a week' en 'lager onderwijs' (Laagland)
Wat is volgens jou bijzonder aan deze gedichten?

HUISWERK voor dinsdag na de vakantie

Lees het fragment uit J.J. Kessels, the novel van Thomese en bestudeer de theorie over het postmodernisme in Laagland.

Op welke manier is hier sprake van het post-modernisme?

Lees de proloog van De aanslag van Harry Mulisch; in de les van dinsdag 20 oktober volgt de opdracht hierbij.

postmodernisme

Postmodernistische literatuur is zowel een voortzetting van de experimenten door schrijvers uit de modernistische periode (met kunstgrepen als fragmentarisch schrijven, paradox, verschillende vertellers, etc.) als een reactie ertegen.

Modernisme: zoeken naar betekenis in chaotische wereld

Postmodernisme: (speels) ontwijken van die betekenis

postmoderne literatuur

metafictie;

niet datgene wat verteld wordt, maar het vertellen zelf staat centraal;

kunstgrepen verteller;

postmodernisme versus realisme

Auteurs: o.a. Thomese, A.F. TH. van der Heijden

Noem de belangrijkste kenmerken van het boek dat jij gaat lezen.