Les 5 12.3 Voedselvertering [les 2]

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop + notitiespullen pakken

Ga in deze LessonUp

Planning

Huiswerk donderdag 23 november

Maken + nakijken basiskennisvragen 12.2 (nog lang niet iedereen heeft dit gedaan)

Samenvatting/begrippenlijst 12.3 deze LessonUp maken

Huiswerk voor deze les:

Samenvatting vorige les

Deze les:

- Terugblik vorige les

- Uitleg 12.3 deel 2

- Zelfstandig werken

Herhaling.
Zet de organen van
het verteringsstelsel
in de juiste volgorde. 

Dunne darm

Slokdarm

Endeldarm

Dikke darm

Twaalfvingerige
darm

Maag

Herhaling. Welke voedingsstof kan niet direct door de dunne darmwand worden opgenomen?

1. Glucose
2. Vitaminen
3. Mineralen
4. Eiwitten

Herhaling. Een enzym eindigt (vrijwel) altijd op de volgende drie letters.

1. - ase
2. - ose
3. - ese
4. - ise

Leerdoel

Je kent de vertering van voedingsstoffen in het verteringsstelsel t/m de dunne darm


Je hebt hiervoor je BiNaS nodig + de infographic van paragraaf 12.3. Pak deze er allebei bij.

De maag

Voegt maagsap en maagzuur toe

Maagsap bevat enzymen die eiwitten verteren

De maagportier laat gedeeltes van de voedselbrij af en toe door

Maagportier

De kringspier tussen de maag en de darmen. (nummer 3 afb.)

Twaalfvingerige darm = eerste stukje darm na de maag (12 duim/ 30cm lang)

Gaat open als eten ertegen duwt. 

Gaat daarna pas weer open als de zure brei minder zuur is geworden door het alvleessap wat er in de 12-v darm bij komt. (ongeveer 10 min)

Twaalfvingerige darm

Hier komt de voedselbrij vanuit de maag:

Lever produceert gal. Galblaas slaat gal op.
Gal emulgeert vetten

Alvleesklier produceert alvleessap 
Alvleessap verteert eiwitten + vetten + koolhydraten

Alvleessap neutraliseert de lage pH die mee is gekomen met de voedselbrij vanuit de maag

De lever produceert gal. De galblaas slaat dit op.

Een emulgator is een stof die helpt bij het mengen van twee stoffen die normaal gesproken niet of moeilijk mengbaar zijn.

Water en vetten mengen niet of nauwelijks. Gal zorgt ervoor dat dit wel gebeurt. Hierdoor treedt er oppervlaktevergroting op. Enzymen kunnen vervolgens in gaan werken op vetten.

Gal emulgeert vetten

Dunne darm

Dunne darm produceert darmsap
Darmsap maakt de vertering van eiwitten en koolhydraten af

Dunne darm: opnemen verteringsproducten. Deze producten gaan vervolgens het bloed in en naar de lever.

plooingen op cel, weefsel en orgaanniveau. microvilli, darmvlokken/villi, darmplooien.

Leg uit waarom?

Opname in de dunne darm

Alle verteringsproducten worden via actief transport opgenomen en komen in de bloedvaten. Deze bloedvaten gaan vervolgens via de poortader naar de lever.

Uitzondering zijn verteringsproducten van vetten (glycerol & vetzuren). Deze worden opgenomen door lymfevaten. Hierin worden deze producten nog verder verwerkt voordat ze later bij de schouder in het bloedvatenstelsel komen. 

dikke darm

Bevat je darmflora (bacteriën)

Bacteriën verteren sommige onverteerbare voedselresten. Hierbij komt o.a. vitamine K vrij.

In de dikke darm wordt het overige water opgenomen in het bloed

Waar in het maag-darmkanaal komen de sappen uit deze klieren bij de voedselbrij?

Noteer ze onder elkaar.

Er zijn drie typenkoolhydraten.
a. benoem deze drie typen
b. welke twee moeten er eerst verteerd worden voordat ze kunnen worden opgenomen in de darmwand?

a. Welk enzym wordt geproduceerd door de speekselklieren?
b. Op welke koolhydraten werkt dit enzym?
c. Zijn dit mono-, di- of polysachariden?

De maagwand is sterk gespierd en trekt de hele tijd samen als er voedselbrij in zit. Hoe heet deze vorm van vertering? (T1)

1. Chemische vertering
2. Mechanische vertering
3. Chemische & mechanische vertering

In de maag worden eiwitten verteerd. Tot wat? (R)

Cellen in de maagwand horen bij de snelst delende cellen in je lichaam. Na 3 dagen is in principe de gehele maagwand al ververst. Leg uit waarom deze cellen zich zo snel moeten delen. (T2)

Een tekort aan maagsapproductie kan leiden tot bloedarmoede. Leg dit uit (T2)

Produceert de twaalfvingerige darm zelf enzymen?

1. Ja
2. Nee
3. Hangt van de voedingsstoffen af

a. Welke vijf enzymen worden toegevoegd aan de twaalfvingerige darm door het alvleessap?
b. Wat valt op aan de pH van deze enzymen?

Welk molecuul wordt in de twaalfvingerige darm toegevoegd waardoor de pH omhoog gaat om de ideale omstandigheden voor de verteringsenzymen te creëren?

Zal peptase nog werken als het in de twaalfvingerige darm is aangekomen? Leg uit. (T1)

Bij baby's wordt lipase niet geproduceerd in de alvleesklier. Waar dan wel? (T1)

Als je handen vet zijn van bijvoorbeeld boter dan heeft handen wassen met water weinig zin. Met zeep wassen wel. Is zeep een emulgator?

1. Ja
2. Nee
3. Dat is niet te bepalen

Is gal een enzym?

Nadat gal vetten heeft ge-emulgeert, kan het verteerd worden.
a) Door welk enzym?
b) Wat zijn de producten?

1) Wat zijn de eindproducten van het verteren van DNA? (T1)
2) Waar worden de enzymen gemaakt die DNA verteren? (T1)

Bij de overgang van de slokdarm naar de maag verandert de pH van ongeveer 7 naar ongeveer 2. Dit wordt veroorzaakt door:

1. het splitsen van moleculen in het voedsel, waardoor er zuurgroepen ontstaan
2. de maagsapklieren die HCl afscheiden in de maagholte
3. bacteriën die zuren afscheiden

Bij de overgang van de maag naar de twaalfvingerige darm verandert de pH van ongeveer 2 naar ongeveer 8. Dit wordt veroorzaakt door:

1. het splitsen van moleculen in het voedsel, waardoor er basische groepen ontstaan.
2. de alvleesklier die HCO3 afscheidt, waardoor de zure maaginhoud wordt geneutraliseerd.
3. de gal die zuur bindt.
4. de vetten die gesplitst worden waardoor er heel veel vetzuren ontstaan die zorgen voor een hoge pH.

Juist of onjuist?
Gal bevat verteringsenzymen.

1. juist
2. onjuist

Juist of onjuist?
Gal wordt geproduceerd in de lever.

1. juist
2. onjuist

Waar in je lichaam verteer je koolhydraten?

wel

niet

mond

maag

12- vingerige darm

dunne darm

Waar in je lichaam verteer je eiwitten?

wel

niet

mond

maag

12- vingerige darm

dunne darm

Waar in je lichaam verteer je vetten?

wel

niet

mond

maag

12- vingerige darm

dunne darm

biologiepagina.nl

Bij verteren hoort het dissimileren van voedingsstoffen. Wat is de tweede belangrijke stap bij verteren?

Bij de opname van verteringsproducten is energie nodig. Wat voor soort transport zal het zijn?

1. Diffusie
2. Osmose
3. Actief transport

De opname van water vormt de uitzondering op de vorige vraag. Op welke manier zal water worden opgenomen?

1. Diffusie
2. Osmose
3. Actief transport

Redeneer waar het fout gaat in het lichaam als je diarree hebt. Leg uit wat er dan niet (genoeg) gebeurt.

Verwerkingsvragen

12.3 af

Normale oefentoets:

https://biologiepagina.nl/Toetsen/verteringbb/vertering.htm

Uitdagend:

https://biologiepagina.nl/Toetsen/verteringbb/vertering.htm