Hoofdstuk 4

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Model met overheid

Vraag in een land (EV)

Consumptie (C) --> Gezinnen

Investeringen (I) --> Bedrijven

Overheidsuitgaven (O) --> Overheid

Ev = C + I + O

Waar geeft de overheid geld aan uit?

Grootste uitgaven overheid

O en B

O: Autonoom getal. Niet afhankelijk van andere variabelen. 

Met de O kan de overheid zorgen dat de werkloosheid bijvoorbeeld minder wordt.

B is endogeen. Ze hangen af van het inkomen Y en de bestedingen (btw). Met belasting kan overheid bestedingen sturen.

Overheidsbestedingen

2 onderdelen:

Overheidsconsumptie --> Ambtenarensalarissen, energiekosten van overheidsgebouwen

Overheidsinvesteringen --> Aanleggen van wegen, dijken, spoorwegen

En gezinnen dan?

Die betalen belasting. DUH. 

Consumptie verandert in:

C = 0,75 (Y-B) + 40

B = 0,2Y +20 --> Iedereen betaalt dus 20% belasting + 20 autonome belasting.

Multiplier wordt kleiner

Als O stijgt

Ev stijgt

W stijgt

Y stijgt

C stijgt

Máááár --> Met extra inkomen sparen mensen, betalen belasting. Lekt dus meer weg (belastinglek, spaarlek)

Multiplier belasting negatief

Als belasting stijgt, daalt het besteedbare inkomen = Negatief verband. 

Stijging van B leidt tot minder bestedingen.

Rekenkundig

Y = C + I + O

C = 0,8 (Y-B) + 50

B = 0,25Y + 20

I = 20

O = 40

EV = 0,8 (Y - (0,25Y +20)) + 20 + 40

EV = 0,6Y + 44 

Inverdieneffect

Stijging van O kan leiden tot een stijging van het overheidstekort.

Máááár --> Door meer Y gaan mensen ook meer belasting betalen. (Ev stijgt, W stijgt, Y stijgt, B stijgt).

Een deel van de overheidsuitgaven komt dus terug als inkomsten aan belasting

Inverdieneffect

B = 0,25Y + 20

O = 60

Multiplier =2

Stel Y = 100. Tekort overheid (b-o) = 15 tekort

Als O met 10 stijgt, stijgt Y naar 120.

Nieuwe B wordt 50, O = 70, dus tekort is gestegen naar 20 (+5).

Inverdieneffect = 5 (Verandering B)

Uitverdieneffect

Een belastingverhoging leidt tot meer overheidsontvangsten, maar gaat deels verloren doordat mensen een lager besteedbaar inkomen hebben. Dit lagere besteedbare inkomen leidt tot minder bestedingen en dus lagere btw-inkomsten voor de overheid maar ook tot minder productie en daardoor minder inkomen voor bedrijven en werknemers. (dus minder loonbelasting) 

Stippellijn: Trendmatige economische groei door de jaren heen

Golflijn: de economische groei: Conjunctuurlijn

Conjunctuur = vraag naar producten 

Laagconjunctuur

De economische groei ligt beneden de trend.
- Onderbesteding

- bezettingsgraad is laag

- conjuncturele werkloosheid

Hoogconjunctuur

De economische groei ligt boven de trend.
- Overbesteding

- bezettingsgraad is hoog

- Weinig werkloosheid

- Output gap = positief

Anticyclisch overheidsbeleid hoogconjunctuur

De conjunctuurlijn wordt "gedempt". (Minder hoog/minder laag):

In hoogconjunctuur:

- O omlaag

- B omhoog

Het wordt minder goed

Anticyclisch overheidsbeleid laagconjunctuur

De conjunctuurlijn wordt "gedempt". (Minder hoog/minder laag):

In Laagconjunctuur:

- Bestedingen omhoog

- Belasting omlaag

Het wordt beter

Procyclisch overheidsbeleid laagconjunctuur

De conjunctuurlijn wordt "versterkt". (Nóg Hoger/lager):

In Laagconjunctuur:

- O omlaag

- B omhoog

Het wordt nóg slechter

Gemiddelde belastingdruk

B = 0,2Y + 20

Stel, Y is 200, dan is B = 0,2 x 200 + 20 = 60

60/200 * 100 = 30%

Gemiddelde belastingdruk = Belasting / inkomen * 100

Marginale belastingdruk

B = 0,2Y + 20

Y was 200

Y wordt 220 

B was 60

B wordt 64

Verandering B: Verandering inkomen (4/20 = 0,2--> DUH)

Deze week: 4.1 t/m 4.13