Les 2. Barmhartigheid in Beeld - De 7 Werken van Barmhartigheid
1 / 19
Lesduur is: 80 minInstructies
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
De zeven werken van barmhartigheid zijn diep geworteld in de christelijke traditie en zijn geïnspireerd door de leer van Jezus Christus. Ze zijn bedoeld als richtlijnen voor christenen om zorg en mededogen te tonen voor hun medemensen. Deze werken zijn verdeeld in lichamelijke en geestelijke werken van barmhartigheid, maar traditioneel worden de zeven lichamelijke werken het vaakst besproken en uitgebeeld.
Pasen
Hemelvaart
Palm zondag
Pinksteren
Kerst
Goede vrijdag
Witte donderdag
Slide 2 - Sleepvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 3 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
R
I
T
G
M
H
A
R
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z
A
B
Slide 4 - Sleepvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 5 - Tekstslide
De zeven lichamelijke werken van barmhartigheid zijn gebaseerd op de woorden van Jezus in het Evangelie volgens Matteüs (Matteüs 25:35-36):
Het voeden van de hongerigen: "Want Ik had honger en gij hebt Mij te eten gegeven."
Het geven van drinken aan de dorstigen: "Ik had dorst en gij hebt Mij te drinken gegeven."
Het kleden van de naakten: "Ik was naakt en gij hebt Mij gekleed."
Het onderdak bieden aan vreemdelingen: "Ik was een vreemdeling en gij hebt Mij opgenomen."
Het verzorgen van de zieken: "Ik was ziek en gij hebt Mij bezocht."
Het bezoeken van de gevangenen: "Ik was in de gevangenis en gij zijt tot Mij gekomen."
Het begraven van de doden: Hoewel niet expliciet genoemd in deze passage, wordt dit werk traditioneel toegevoegd en heeft zijn basis in de deuterocanonieke boeken, zoals Tobit.
Deze werken worden gezien als concrete uitingen van de liefde en het mededogen die Jezus van zijn volgelingen vraagt. Ze zijn bedoeld om mensen aan te moedigen om te handelen in plaats van alleen te geloven, en benadrukken het belang van praktische hulp aan degenen in nood.
0
Slide 6 - Video
Deze slide heeft geen instructies
Slide 7 - Link
De Meester van Alkmaar is de anonieme schilder die bekend staat om het schilderen van het altaarstuk "De Zeven Werken van Barmhartigheid" in 1504. Dit altaarstuk is een van de belangrijkste kunstwerken van de Nederlandse Renaissance en bevindt zich in het Rijksmuseum in Amsterdam.
Het altaarstuk bestaat uit zeven panelen, elk gewijd aan een van de werken van barmhartigheid:
Het voeden van de hongerigen.
Het geven van drinken aan de dorstigen.
Het kleden van de naakten.
Het onderdak bieden aan vreemdelingen.
Het bezoeken van de zieken.
Het bezoeken van gevangenen.
Het begraven van de doden.
Elk paneel toont een scène waarin mensen deze daden van barmhartigheid verrichten. De schilderijen zijn gedetailleerd en geven een inzicht in het dagelijks leven en de kledij van de mensen in die tijd. De stijl van de Meester van Alkmaar kenmerkt zich door levendige kleuren, realistische details en een gevoel van medeleven en menselijkheid.
De identiteit van de Meester van Alkmaar is onbekend, maar hij wordt beschouwd als een belangrijke vertegenwoordiger van de Noord-Nederlandse schilderkunst aan het begin van de 16e eeuw. Zijn werk toont de invloed van zowel de Vlaamse Primitieven als de vroege Nederlandse schilderkunst, met een sterke nadruk op realisme en aandacht voor detail.
Het altaarstuk van de Meester van Alkmaar is een prachtig voorbeeld van middeleeuwse religieuze kunst die de nadruk legt op de christelijke waarden van naastenliefde en compassie. Het blijft een belangrijk cultureel en historisch artefact dat ons een venster biedt op de waarden en het dagelijks leven van de mensen in het vroege 16e-eeuwse Nederland.
Slide 8 - Sleepvraag
Leerlingen kunnen inzoomen op elk paneel afzonderlijk. (bron: Rijksmuseum)
timer
0:30
Slide 9 - Sleepvraag
Deze slide heeft geen instructies
timer
0:30
Slide 10 - Sleepvraag
Deze slide heeft geen instructies
Benoem 3 dingen waaraan je kunt zien dat het om reizigers gaat.
Slide 11 - Open vraag
Schoenen
jas
wandelstok
In welke 'functie' of 'rol' is Jezus hier afgebeeld?
Wat is een logische reden dat "het begraven van de doden"
ontbreekt in de tekst van Mattheus?
Slide 12 - Open vraag
Contextuele en Culturele Verschillen:
In de joodse cultuur van de tijd was het begraven van de doden een vanzelfsprekende plicht en een belangrijk onderdeel van de sociale en religieuze normen. Het was zo vanzelfsprekend dat het mogelijk niet expliciet vermeld hoefde te worden als een werk van barmhartigheid omdat het al als een standaardpraktijk werd beschouwd.
Focussen op Directe Menselijke Noden:
De werken van barmhartigheid die in Matteüs worden genoemd (zoals hongerigen voeden, dorstigen laven, vreemdelingen opnemen, naakten kleden, zieken bezoeken en gevangenen bezoeken) richten zich voornamelijk op de directe, dagelijkse noden van levenden. Deze noden waren urgent en zichtbaar in het dagelijks leven, terwijl het begraven van de doden een meer incidentele maar nog steeds belangrijke handeling was.
Theologische Accenten:
Matteüs kan gekozen hebben om te focussen op werken van barmhartigheid die duidelijk en direct verband houden met de leer van Jezus over het dienen en liefhebben van de naaste. De zes genoemde werken zijn allemaal handelingen die direct verband houden met de dagelijkse interacties en relaties tussen mensen.
In welke 'functie' of 'rol' is Jezus hier afgebeeld?
Slide 13 - Open vraag
In het schilderij van de Meester van Alkmaar wordt Jezus in de lucht afgebeeld in de functie van rechter en verlosser. Deze afbeelding vervult meerdere belangrijke functies:
Rechter:
Jezus wordt vaak afgebeeld als de ultieme rechter die op de Dag des Oordeels de zielen beoordeelt. Zijn aanwezigheid in de lucht kan erop wijzen dat Hij getuige is van de daden van barmhartigheid van de mensen en hen hierop zal beoordelen. Dit benadrukt de noodzaak om goede daden te verrichten als onderdeel van het christelijke leven en de uiteindelijke verlossing.
Verlosser:
Als verlosser herinnert Jezus de gelovigen aan zijn offer en de belofte van eeuwig leven voor degenen die zijn leer volgen. Zijn aanwezigheid boven de scène van het begraven van de doden symboliseert de hoop op opstanding en eeuwig leven, die mogelijk wordt gemaakt door zijn dood en opstanding.
Trooster en Beschermer:
Jezus fungeert ook als trooster en beschermer voor de gelovigen. Zijn aanwezigheid kan de rouwenden geruststellen dat hun geliefden in vrede rusten en dat hun zorg en barmhartigheid gezien en gewaardeerd worden door Christus zelf.
Waarom zou Jezus steeds tussen de mensen worden afgebeeld
op (bijna) elk paneel? Dus wat is de symbolische betekenis hiervan?
Slide 14 - Open vraag
De Meester van Alkmaar's schilderijenreeks over de zeven werken van barmhartigheid, waarin Jezus op elk paneel wordt afgebeeld, heeft diepgaande theologische en didactische redenen. Hier zijn enkele redenen waarom Jezus op elk paneel aanwezig is:
Theologische Verankering:
Elk werk van barmhartigheid wordt door Jezus geprezen en aanbevolen. Door Jezus op elk paneel af te beelden, wordt onderstreept dat deze daden niet alleen menselijke inspanningen zijn, maar ook goddelijk gewild en gesteund worden. Het verbindt de praktische uitvoering van barmhartigheid rechtstreeks met de leer van Christus.
Didactische Functie:
De schilderijen hadden een educatieve rol, vooral in een tijd waarin veel mensen analfabeet waren. Het visueel herhalen van Jezus op elk paneel helpt de toeschouwer te begrijpen dat deze daden van barmhartigheid essentieel zijn voor een christelijk leven. Jezus fungeert als een constante herinnering aan zijn leer en voorbeeld.
Spirituele Bekrachtiging:
Jezus' aanwezigheid bekrachtigt elke daad als een heilige en spiritueel waardevolle handeling. Het toont aan dat het uitvoeren van deze daden een manier is om de spirituele verbinding met Christus te verdiepen. Door Jezus op elk paneel af te beelden, wordt de heiligheid en de spirituele waarde van elk werk van barmhartigheid benadrukt.
Troost en Inspiratie:
Voor de toeschouwers biedt de constante aanwezigheid van Jezus troost en inspiratie. Het laat zien dat Jezus nabij is in elke daad van barmhartigheid en dat hij de mensheid steunt in hun pogingen om goed te doen. Dit kan bemoedigend werken en mensen aansporen om deze werken van barmhartigheid na te streven.
Voorbeeldfunctie:
Jezus fungeert als het ultieme voorbeeld van barmhartigheid en liefde. Door hem op elk paneel af te beelden, herinnert de schilder de gelovigen eraan dat zij de plichten en het gedrag van Christus moeten navolgen. Dit versterkt de boodschap dat het nastreven van barmhartigheid een manier is om dichter bij Christus te komen en zijn voorbeeld te volgen.
Specifieke Functie van Jezus op de Panelen
Jezus als Getuige: Zijn aanwezigheid op elk paneel kan gezien worden als Jezus die getuige is van de daden van barmhartigheid die door de gelovigen worden verricht.
Jezus als Leraar: Hij dient als een constante leermeester, die de gelovigen onderwijst over de noodzaak en waarde van barmhartigheid.
Jezus als Trooster: Zijn aanwezigheid biedt troost aan degenen die de werken van barmhartigheid uitvoeren, en aan degenen die deze hulp ontvangen.
Door Jezus op elk paneel af te beelden, slaagt de Meester van Alkmaar erin een krachtige boodschap over te brengen: dat elk werk van barmhartigheid niet alleen belangrijk is voor de menselijke gemeenschap, maar ook een directe lijn heeft naar de goddelijke goedkeuring en het voorbeeld van Christus. Dit versterkt de spirituele en morele waarde van deze handelingen en moedigt de gelovigen aan om deze deugden in hun dagelijks leven te integreren.
A
De doden cremeren
B
De doden laten liggen
C
De doden begraven
D
De levenden begraven
Slide 15 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
A
De vijanden lief hebben
B
De vreemdelingen herbergen
C
De rijken beroven
D
De vrienden bezoeken
Slide 16 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
A
De rijken beroven
B
De hongerigen voeden
C
De zieken aan hun lot overlaten
D
De armen geld geven
Slide 17 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 18 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Upload je antwoord.
Slide 19 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies