Concentreren - Jouw concentratieritme (Gratis introductie)

• LOB
• Studievaardigheden
• +1
• MBO
• HBO
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6
• Studiejaar 1-4

Module-inzicht: Kleine veranderingen kunnen grote resultaten opleveren.

Lesinzicht: Door slim pauzes te houden kan je je beter concentreren. 

Relevante pagina's uit het Slim Jezelf Zijn-boek: p. 76-77

Voor deze les kan je bij de slide over actieve pauzes gebruik maken van deze bijlage.

Leerdoelen

Aan het einde van de les...

• kan je een definitie geven van 'concentratie' 
• kan je uitleggen hoe de concentratiecurve werkt.
  
• weet je wat de pomodoro-techniek is.
• heb je geoefend met het houden van actieve pauzes.

• Lees de slide voor.
• Vraag of de leerdoelen voor iedereen duidelijk zijn.

Extra informatie

De check is er om de huidige aanpak van de leerlingen te ontdekken. Het kan een vraag, opdracht of test zijn en er zijn geen goede of foute antwoorden. Het is puur om te ontdekken welke strategieën of technieken de leerlingen nu gebruiken.

Op pagina 9 van het Slim Jezelf Zijn-boek staat een voorbeeld van de check. 

Hoe goed kan jij je concentreren?

Concentreer je 2 minuten lang op één punt in de ruimte.

• Start de timer en doe mee met de oefening.

Extra informatie:

Dit is eigenlijk een mindfulness-oefening. Bij mindfulness train je je brein om je volledig op één ding te concentreren. Je leert jezelf aan om in het hier en nu te zijn zonder je te laten afleiden. Het is een goede manier om spanning en stress (bijvoorbeeld voor een toets) los te laten en kan enorm helpen met concentreren tijdens het leren. Mocht je het interessant vinden om meer met mindfulness te doen, dan raden we de Headspace-app aan. Die is te downloaden via de Google play of App store op je telefoon.

Hoe goed kon jij je concentreren?
(0 = slecht, 10 = goed)

-410

• Laat de leerlingen de vraag beantwoorden via hun telefoon.

Extra informatie:

Op deze manier begin je al een gesprek met de leerlingen over welke omstandigheden invloed kunnen hebben op je concentratie. Het kan bijvoorbeeld gaan over bepaalde geluiden die leerlingen hoorden of bewegingen in het klaslokaal. 

Extra informatie

Tijdens het ervaren krijgen leerlingen wetenschappelijke theorie en slimme leertips uitgelegd waar ze vervolgens mee aan de slag gaan. Het doel is dat ze ontdekken hoe de aangeboden kennis, technieken en/of strategieën voor hen werken. Hierin is het belangrijk dat de leerlingen het zelf gaan ervaren. Alleen dan kunnen ze kiezen wat ze hier verder mee willen doen. Voor meer informatie, zie p. 12 en 13 van het Slim Jezelf Zijn-boek.

Beschrijf in één zin wat jij denkt dat concentratie is.

• Vraag aan enkele leerlingen om hun antwoord toe te lichten.
• Op de volgende slide wordt een definitie gegeven.

Concentratie is...

...het vermogen om je aandacht ergens bij te houden. 

Hoe langer je je concentreert hoe moeilijker het wordt om vol te houden. Dat werkt als volgt:

• Lees de slide voor.

Concentratie

• Start het audiofragment.
• Vraag de leerlingen of het duidelijk is.

Extra informatie

In het audiofragment wordt de concentratiecurve uitgelegd. De onderste curve in de grafiek laat zien wat er gebeurt als je je voor langere tijd probeert te concentreren zonder pauzes te houden: in het begin heb je veel concentratie, maar dat wordt langzaam steeds minder totdat je concentratie (bijna) helemaal weg is. Dit noemen we de concentratiedip. Aan het einde van het leerblok neemt de concentratie weer toe. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat mensen zich meer kunnen herinneren van datgene wat ze hebben geleerd aan het einde van een leerblok. De uitdaging is dus om de concentratiedip in het midden van je leerblok zo klein mogelijk te houden. Een techniek die van deze kennis gebruik maakt is de pomodoro-techniek. Deze wordt op de volgende slide uitgelegd.

 Op deze manier houd jij je concentratie hoog!

Bij deze techniek leer je in korte blokjes van 25 minuten (pomodoro's) en houd je tussendoor actieve pauzes van 5 minuten. Na vier keer een pomodoro te hebben geleerd, is het tijd voor een langere pauze van 20 minuten.

De pomodoro-techniek

• Laat de leerlingen hun huiswerk erbij pakken.

Extra informatie

De bedenker van de pomodoro-techniek heet Francesco Cirill. Hij vond dat 25 minuten de optimale concentratiespanne is. Hier is echter nog geen wetenschappelijke consensus over. Het verschilt per taak en het hangt ervan af hoe geoefend je bent op het gebied van concentreren. 

Voor een succesvolle pomodoro is het belangrijk dat je tijdens een pauze iets doet waar je ook weer makkelijk mee kan stoppen. Een rondje lopen of iets te drinken pakken bijvoorbeeld. Een nieuwe serie beginnen is niet zo handig.

Probeer zelf eens uit hoe lang jouw ideale leerblok duurt en deel je ervaring met de klas. Meer weten? Het boek 'Gebruik je hersens' kan je er alles over vertellen! 

Tips

• Stel een doel voor elke pomodoro.
  
• Zorg dat je pauzes actief zijn. Leg je telefoon dus weg ;)
  
• Je kan de tijdsduur van de pomodoro's aanpassen aan wat voor jou het beste werkt.

Tijd voor een actieve pauze!

Kies een van de onderstaande activiteiten uit die je met de klas gaat doen.

Voorbeelden:

• wall sit challenge
• 20 jumping jacks
• vikingen
• juffen terwijl je op één been staat

• Kies met de klas een activiteit die jullie 5 minuten kunnen uitvoeren.
• Start de timer en voer de activiteit uit.
• Je kunt de timer ook wat korter zetten door op de tijd te klikken en het gewenste aantal minuten in te voeren.

Extra informatie:

Hieronder staat per activiteit een link naar de uitleg:

• Wall sit challenge
• Uitleg Jumping jacks, Vikingen en Juffen

Wat zou je nog meer voor actiefs in een pauze kunnen doen?

• Laat de leerlingen de vraag beantwoorden.
• Bespreek enkele antwoorden van de leerlingen.

Extra informatie:

'Mijn experiment' is de laatste stap van het proces. Bij de check is de huidige aanpak duidelijk geworden. Bij het ervaren zijn ze aan de slag gegaan met een andere manier van leren. Nu is het tijd voor de leerlingen om te bedenken wat ze hiervan mee willen nemen om uit te proberen, verder mee te oefenen of een nieuwe, waardevolle gewoonte van te maken. Het helpt om dit plannetje zo concreet mogelijk te maken. Dat zorgt ervoor dat het makkelijker wordt om het experiment ook daadwerkelijk uit te voeren.

Wij geven steeds drie voorbeelden van passende experimenten, maar het is belangrijk dat leerlingen ook de ruimte voelen om zelf iets te kiezen, mits het concreet is. 

Voorbeelden van een experiment

• Ik ga morgen na schooltijd mijn huiswerk maken in pomodoro's (bv. 25 minuten leren, 5 minuten actieve pauze).
   
• Ik ga deze week tijdens het maken van mijn huiswerk drie verschillende actieve pauze-activiteiten uitproberen.
   
• Ik ga komende week leren in blokken van één uur en na elk uur neem ik 10 minuten actief pauze.  

• Lees de slide voor.
• Laat de leerlingen een van de experimenten kiezen die zij de komende week gaan uitproberen.
• Als de leerlingen zelf een goed idee hebben voor een experiment, kunnen zij dat ook kiezen. Daarbij is het wel belangrijk dat het concreet is.
• De leerlingen kunnen op de volgende slide hun experiment invullen.

Wat wordt jouw experiment?
Kies een van de voorbeelden of bedenk zelf een experiment

• Benoem dat het belangrijk is om het zo concreet mogelijk te maken.
• Vraag een aantal leerlingen of ze hun experiment willen toelichten.
• Als een experiment nog niet zo concreet is, kan je er op doorvragen. ("Wat ga je precies doen?", "Voor welk vak?", "Wanneer ga je het doen?", "Wat is de eerste stap?")

Wat vond je van deze les?

• Laat leerlingen de vraag beantwoorden.

Extra informatie:

Als je de les aan 'Mijn lessen' hebt toegevoegd en de les hebt gegeven, kan je achteraf bij 'rapportages' de antwoorden van de leerlingen op een later moment nog inzien.

• Sluit de les af.