2. Griekse stadstaten

• Geschiedenis
• Grieks
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Introductie

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen waarom de Oude Grieken kolonies hadden en op welke manier ze hun stadstaten bestuurden.

De Oude Grieken

Griekse stadstaten

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Wat weet je eigenlijk
van Griekenland?

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen waarom de Oude Grieken kolonies hadden gesticht en op welke manier ze hun stadstaten bestuurden.

Kolonies buiten Griekenland (1)

• Een kolonie is een gebied van een land buiten dat land

• Griekenland is door het droge klimaat en de rotsachtige grond erg onvruchtbaar (slechts 20% is geschikt voor landbouw)

• Een mislukte oogst betekende al snel een hongersnood

Kolonies buiten Griekenland (2)

• Sommige Grieken trokken weg, op zoek naar een beter leven

• Met schepen voeren ze over de Middellandse Zee naar andere gebieden om daar te gaan wonen

• Rond 750 v. Chr. hadden de Grieken kolonies in Spanje, Italië en Turkije

Kolonies buiten Griekenland (3)

• Tussen de kolonies en het 'moederland' ontstond zoveel handel dat de Grieken rond 550 v. Chr. geen nieuwe kolonies meer stichten.

• Door de Griekse kolonies raakte de mensen in het Middellandse Zeegebied bekend met de Griekse cultuur (zoals: mythologie, beeldhouwkunst, enz.)

Griekse 

stadstaten (1)

• Griekenland bestond nog niet als één land

• Er waren steden die als landen werden bestuurd: bijvoorbeeld met een eigen koning

• Zo'n zelfstandige stad heet een polis (stadstaat)

Griekse 

stadstaten (2)

• Poleis (meervoud van polis) worden op verschillende bestuurd

• Ze hebben wel vaak dezelfde 'Griekse' cultuur, taal en goden

• De bekendste poleis waren Athene en Sparta

Sparta

• Een koning is de baas (monarchie)

• Oorlog en het leger zijn belangrijk

• Kinderen krijgen een zware, Spartaanse opvoeding

• Er zijn slaven

Athene

• Het volk is de baas (democratie)

• Oorlog en het leger zijn minder belangrijk

• Kinderen krijgen een opvoeding met veel kunst en cultuur

• Er zijn slaven

De Atheense 

democratie

• In Athene was het volk de baas. 
• Er werd gestemd over belangrijke beslissingen.
• Dat was niet altijd zo geweest...

Macht en honger (1)

• Athene is waarschijnlijk ook ooit een monarchie geweest (laatste koning: Kodros?)

• Rond 600 v. Chr. wordt Athene bestuurd door rijke families, die veel bloedige ruzies om de macht hebben.

• De inwoners hebben weinig te vertellen

Macht en honger (2)

• Als de graan duur was kregen de arme Atheners graan van de rijke families.

• Als ze dat niet konden terugbetalen, werden ze verkocht als slaaf!

• Solon komt in 594 v. Chr. met  nieuwe wetten: je kon niet meer verkocht worden als slaaf

Het volk beslist

• Ondanks Solon's wetten blijft het verschil tussen arm en rijk groot

• Arme Atheners hadden het zwaar en er kwamen nieuwe ruzies

• Rond 500 v. Chr. komt Kleisthenes met nieuwe wetten en voert een échte democratie in

Kenmerken van de Atheense democratie

• Atheense vrije mannen met burgerrecht mogen stemmen

• Directe democratie

• Volksvergadering (buiten)

• Ostracisme (schervenrechtbank) voorkomt teveel macht bij één persoon

• Onbetaalde baan

Democratie?!

• Niet helemaal...
• ...alleen mannelijke burgers (ongeveer 16% van de bevolking) 
• Vrouwen, slaven en vreemdelingen mochten niet meepraten.

Verschillen met de Nederlandse democratie

• Alle mannen en vrouwen >18 jaar

• Indirecte democratie

• Eerste en Tweede Kamer (binnen)

• Verkiezingen (meestal om de 4 jaar)

• Betaalde baan

Video

Griekse staatsvormen

Video

Histoclips: De Oude Grieken

Begrippen uit deze les

• kolonies
• polis (stadstaat)
• democratie
• monarchie
• burger
• ostracisme

Personen uit deze les

• Leonidas
• Kodros
• Solon
• Kleisthenes

Jaartallen uit deze les

• 800 v. Chr. - 550 v. Chr.: Griekse kolonisatie
• 594 v. Chr.: wetten van Solon
• 500 v. Chr.: wetten van Kleisthenes: Athene wordt een democratie

Welk bestuur had de stad Athene?

1. Keizer
2. Democratie
3. Adel
4. Koning

Wat betekent democratie?

1. Een koning regeert
2. Het volk regeert
3. Een tiran regeert
4. Een kleine groep rijken regeert

I. Athene lag in Griekenland, Sparta niet.
II. Athene was een stadstaat, Sparta niet.

1. stelling I is juist, stelling II is onjuist.
2. stelling I is onjuist, stelling II is juist.
3. Stelling I en II zijn allebei juist
4. Stelling I en II zijn allebei onjuist

Wie mochten meebeslissen in de Atheense democratie?

1. slaven
2. vreemdelingen
3. vrouwen
4. mannen

In Athene kreeg je burgerrecht als...

1. Je in Athene geboren was
2. Je vader in Athene geboren was
3. Je beide ouders in Athene geboren waren
4. Je moeder in Athene geboren was

De naam van de persoon die het meest genoemd werd tijdens het schervengericht.....

1. Moest voor tien jaar in de gevangenis
2. Werd meteen vermoord
3. Werd voor tien jaar verbannen uit Athene
4. Mocht nooit meer in Athene komen

Geef één overeenkomst tussen de Atheense democratie en de democratie die wij in Nederland kennen.

Geef twee verschillen tussen de Atheense democratie en de democratie die wij in Nederland kennen.

De Grieken stichtten koloniën.
Waarom deden ze dat?

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen