12.2 processen in de lever

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H12 regeling intern milieu

12.2 leerdoelen

4. Je beschrijft de functies van de lever.

5. Je beschrijft de bijdrage van de lever aan de stofwisseling van koolhydraten, vetten en eiwitten.

succescriteria

• je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: lever, leverslagader, leverader, poortader, leverlobjes, sinusoïden, galbuis, bloedsuikerspiegel, glycogenese, glucagon, insuline, glycogeen, gluconeogenese, normwaarde, vetzuren, glycerol, essentiële vetzuren, cholesterol, lipoproteïnen, essentiële aminozuren, transaminering, deaminering, ureum, ferritine, galkleurstof, detoxificatie, alcoholdehydrogenase, aldehydehydrogenase, gal, galzouten
• je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen
• je kunt de (examen)vragen over dit onderwerp goed (bijna foutloos) maken
• je weet welke binas-tabellen bij het onderwerp horen en informatie uit deze tabellen halen en gebruiken

aan de slag

1. lees 11.2 aandachtig door
2. bekijk de animaties en uitlegvideo op de volgende dia's
3. maken en nakijken opgaven 11.1
4. maak een begrippenlijst

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen. 

De volgende les test ik jullie kennis en begrip van 11.1, alles wat jullie nog niet snappen gaan we repareren. 

biologiepagina.nl

Opdracht 'wist-je-dat..'

Maak met je buur een 'wist-je-dat..' over de lever.

Bronnen: 12.1 Functies van de lever + internet.

Tijd: 5 minuten

Bewaar in je map.

Opdracht functies van de lever

Maak een mindmap van de functies (m.u.v. koolhydraat, eiwit en vetstofwisseling) van de lever.  Digitaal of op papier. 

• een korte beschrijving
• eventuele bijzonderheden
• illustreer waar mogelijk (gebruik symbolen, tekeningen reactievergelijkingen, plaatjes)

Tijd: 15 minuten

Bewaar in je map.

koolhydraatstofwisseling

insuline = hormoon (alvleesklier)

- stimuleert cellen tot opname glucose

- stimuleert glycogenese (omzetting glucose in glycogeen)

glucagon = hormoon (alvleesklier)

- stimuleert afbraak glycogeen tot glucose

gluconeogenese = omzetten aminozuren en vetten in glucose door levercellen

glycogeen

glycogeen = polysacharide 

in lever- en spiercellen

insuline stimuleert het 'groeien' van dit grote molecuul

vetstofwisseling

insuline = hormoon (alvleesklier)

- stimuleert cellen tot opname glucose

- stimuleert glycogenese (omzetting glucose in glycogeen)

glucagon = hormoon (alvleesklier)

- stimuleert afbraak glycogeen tot glucose

gluconeogenese = omzetten aminozuren en vetten in glucose door levercellen

Vetstofwisseling 

De lever zet vetachtige stoffen om naar lipoproteïnen waardoor de hydrofobe vetten wel in het bloedplasma vervoerd kunnen worden (H11). 

LDL en HDL blaasjes.

Vetstofwisseling 

De lever zet ongeschikte vetzuren om in geschikte vetzuren (bijvoorbeeld verzadigde vetzuren in onverzadigde vetzuren)

Essentiële vetzuren kan de lever niet maken. Die moet je via je voeding binnen krijgen.

Vetstofwisseling (3)

Vetten worden in het lichaam gebruikt als energiebron, bouwstof, bescherming. 

Overbodige vetten worden afgescheiden in de vorm van cholesterol of galzure zouten (gal) 

Cholesterol 

Cholesterol is de basis voor de aanmaak van sommige hormonen (testosteron, oestrogeen, bijnierhormonen)

Cholesterol zit in celmembranen voor stabiliteit.

10% komt uit je voeding, 90% maakt de lever zelf

Eiwitstofwisseling

De lever kan aminozuren omzetten in andere aminozuren -> transaminering

Een (overtollig) aminozuur 'ruilt' zijn aminogroep (NH2) uit tegen de ketogroep (=O) van een ander molecuul. 

Deze verandert dan in een nieuw aminozuur. 

Eiwitstofwisseling

9 van de 20 aminozuren zijn níet door de lever te maken: essentiële aminozuren.

Overtollige aminozuren worden door de lever afgebroken (er is geen ‘voorraad’) = deaminering

De lever produceert ook verschillende plasma-eiwitten (eiwitten in het bloed).

Eiwitstofwisseling 

Deaminering: stikstofgroep wordt verwijderd -> 

ureum wordt gevormd, gaat via bloed naar de nieren

Eiwitstofwisseling

Koolstofskelet wordt verbrandt (dissimilatie), omgezet naar glucose (gluconeogenese) of vet (lipogenese)

www.bioplek.org