3.4: Mythen en mummies

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Introductie

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen welke godsdienst de Egyptenaren hadden en hoe ze omgingen met de dood

H3: Egypte, land van de Nijl

3.4: Mythen en mummies

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Fotosafari! Wat zien we?

Fotosafari! Wat zien we?

Sleep de beroepen naar de juiste plek/ laag in de piramide:

ambachtsman

ambtenaar

slaaf

priester

farao

boer

ik breng de offers van de mensen naar de goden

‘ik help de farao met het aanvoeren van zijn leger

ik ben de koning van Egypte

Ik schrijf de wetten op.

Ik maak spullen met mijn handen

ik werk op het land

Ik ben het bezit van iemand anders

Sleep de witte vlakken met beroepen naar de gele vlakken bij hun omschrijving.

ambachtsman

farao

boer

generaal

ambtenaar

priester

slaaf

Leerdoelen

1: Je kunt uitleggen waarom de godsdienst van de Egyptenaren leidt tot een grotere macht voor de farao.

2: Je kunt uitleggen waarom de Egyptenaren hun doden mummificeren en hoe deze mummificering toegepast wordt.

3: Je kunt uitleggen waarom farao Toetanchamon tot op de dag van vandaag tot de verbeelding spreekt.

Een hoogontwikkelde cultuur

De cultuur van de Oude Egyptenaren was hoogontwikkeld. Dat betekent dat ze ver in ontwikkeling zijn. Cultuur is alles wat een groep mensen verzint: kleding, feestdagen, taal, schrift, gewoonten etc. 

Kenmerken van deze hoogontwikkelde cultuur: 

• Uitgebreide en ingewikkelde godsdienst
• Bouw- en schilderkunst
• Goedgeorganiseerd bestuur
• Schrift

Je ziet de 7 klassieke wereldwonderen. Sleep de 2 punaises naar de 2 afbeeldingen die in het Oude Egypte waren:

8 Egyptische goden

De Oude Egyptenaren verklaarden de wereld om hun heen door middel van bovennatuurlijke krachten. (= zaken die je niet door natuur of mens te verklaren zijn. 

Deze bovennatuurlijke krachten werden goden. Omdat elk natuurverschijnsel een god kreeg, spreken we van een natuurgodsdienst. 

Zonnegod Ra

De Oude Egyptenaren hadden meerdere goden. Dit noem je polytheïsme. De Egyptenaren hadden dit niet als enige. De Oude Grieken (H4) en de Romeinen (H5) hadden dit ook. 

Een verhaal waarin een god de hoofdrol speelt, heet een mythe. Alle godenverhalen samen noem je mythologie. 

Klik op de afbeelding om in te zoomen. Je ziet een wandreliëf (versiering) van de nijlgod Hapi. (1300 v.Chr.) Je hebt 4 soorten bronnen.

 1. Geschreven bronnen zijn bronnen met tekst.

2. Ongeschreven bronnen zijn afbeeldingen of voorwerpen.

3. Primaire bronnen zijn bronnen die uit de tijd zelf komen.

4. Secundaire bronnen komen van iemand uit een andere tijd.

Het wandreliëf van nijlgod Hapi is een voorbeeld van een.....

1. geschreven primaire bron
2. ongeschreven primaire bron
3. geschreven secundaire bron
4. ongeschreven secundaire bron

Sleep de namen van de goden naar de juiste afbeelding:

God van het dodenrijk

De God die jouw hart op een weegschaal weegt.

Godin van de waarheid en gerechtigheid.

God van de zon.

Het werk van de Farao werd gezien als iets bovenmenselijks: om zo'n land te besturen moest je wel een god zijn! 

Priesters zorgden ervoor dat de mensen dat niet vergaten. Tegen een farao ingaan deed je daarom niet. 

De Oude Egyptenaren geloofden in een leven na de dood. Dat leven zou zich afspelen in het dodenrijk. Dit dodenrijk moest volgens priesters liggen aan de westkant van de Nijl, want daar ging de zon onder. 

Het dodenrijk werd door de oude Egyptenaren het amenti genoemd. 

Het dodenboek

De jakhalsgod Anubis helpt bij het wegen van het hart (links op de weegschaal) van een dode. Is dat zwaarder (van slechte daden) dan het tegengewicht van een veer (rechts), dan verslindt het monster met de krokodillenkop het dode hart. Dan is er geen toegang mogelijk tot het dodenrijk.

Stel, je leefde in de tijd van de Oude Egyptenaren. Zou jij dan het verhaal van het dodenboek geloofwaardig hebben gevonden? Denk aan je argumentatie. 

Jazeker!

Nee!

Geen idee eigenlijk...

De Egyptenaren geloofden dat de mensen het lichaam nog nodig hadden. Het moest goed worden bewaard (conserveren). Het stappenplan van mummificatie was als volgt: 

1. Uithalen van organen en bewaren in vazen (canopen) 
2. Het lichaam in een berg zout leggen
3. Het balsemen van het lichaam
4. Inwikkelen in doeken
5. Bewaren in een grafkist (sarcofaag). 

Uitspraak 1: Een oorzaak / gevolg van mummificatie is dat de oude Egyptenaren dachten dat het leven na de dood door ging in het hiernamaals

Uitspraak 2: Op de afbeelding hiernaast zie je een amulet / sarcofaag.

1. 1. oorzaak, 2. amulet
2. 1. oorzaak, 2. sarcofaag
3. 1. gevolg, 2. amulet
4. 1. gevolg, sarcofaag

Hiernaast zie je een foto, genomen in 2023 in het Rijksmuseum van Oudheden (Leiden). Op de foto zie je een sarcofaag. 

Welk type bron is deze foto? 

1. Geschreven primaire bron
2. Ongeschreven primaire bron
3. Geschreven secundaire bron
4. Ongeschreven secundaire bron

Piramiden en tombes

Enorm bekend in Egypte: de piramides. Dit waren luxe begraafplaatsen voor de Farao's. 

Ze zijn niet allemaal zo hoog geweest: in het begin waren het kleine heuveltjes die steeds hoger werden gebouwd. 

Helaas werden veel piramides leeggeroofd. 

Zet afbeeldingen hiernaast in de goede volgorde. 

1

2

3

Vallei der Koningen

Vanwege de vele roofpartijen werden de farao's verstopt in afgegraven rotswanden. Veel werden naar verloop van tijd toch leeggeroofd, behalve die van Toetanchamon. 

Tijd voor een verhaal! 

Na een zoektocht van zes jaar ontdekte Howard Carter in 1922 eindelijk de toegang tot het graf van Toetanchamon. Na enkele maanden graafwerk kwam hij in 1923 ten slotte bij de grafkamer van de farao. Daar lazen de archeoloog en zijn helpers de volgende tekst: "Wie de slaap van de farao stoort, zal met de vleugels van de dood worden aangetast." Een dergelijke spreuk is inderdaad bij enkele graven gevonden om grafrovers af te schrikken, want het plunderen van graven was in de Oudheid een geliefde bezigheid van dieven. Dat maakte juist de vondst van de schat van Toetanchamon zo speciaal: alles was nog intact!

Kort na 1922 zouden veel medewerkers aan de expeditie onder mysterieuze omstandigheden zijn overleden. De eerste was de financier van de expeditie, de Britse Lord Carnarvon. Hij sneed tijdens het scheren een muggenbult op zijn linkerwang open, kreeg daardoor bloedvergiftiging en stierf op 5 april 1923. Op hetzelfde moment vielen alle lichten in Caïro uit en in Engeland stierf Carnarvons hondje diezelfde nacht. Op Toetanchamons gezicht werd later een zwart bultje op diens linkerwang aangetroffen, op dezelfde plek als de muggenbult van Lord Carnarvon.

In korte tijd overleden ook twee halfbroers van Lord Carnarvon. Een medewerker die tegen de sarcofaag getrapt zou hebben, brak kort daarna zijn nek. Professor Lafleur, die de gevonden voorwerpen bestudeerde, kwam plotseling te overlijden. Hetzelfde lot trof de wetenschapper die de röntgenfoto's van de mummie maakte. En een ambtenaar, die naar het graf was gestuurd om de sterfgevallen te onderzoeken, werd een paar dagen later ziek en overleed. In totaal zouden volgens het verhaal 22 mensen als gevolg van de vloek van de farao en de vleugels van de dood zijn overleden.

Ik geloof in de vloek van de farao

Ja

Nee

Uitspraak 1: Horus was de 'god van de lucht' en Osiris is de 'god van het dodenrijk'. Deze goden zijn gebaseerd op de wetenschap / een mythe.

Uitspraak 2: Het graf van Toetanchamon is in 1922 gevonden, dat is de 19e eeuw / 20e eeuw

1. 1. de wetenschap, 2. 19e eeuw
2. 1. de wetenschap, 2. 20e eeuw
3. 1. een mythe, 2. 19e eeuw
4. 1. een mythe, 2. 20e eeuw

De paardensprong

Het paard in het schaakspel beweegt 2 velden horizontaal met 1 veld verticaal of een beweging van 2 velden verticaal met 1 veld horizontaal. 

Er ontstaat bij een paardensprong altijd een L-vorm.

Maak met de paardensprong uit het schaakspel een woord van acht letters. Sleep daarna de letters naar de vakjes zodat het woord zichtbaar wordt. Tot slot leg je uit wat het woord betekent.

A

D

P

I

R

E

M

I

De paardensprong

Maak met de paardensprong uit het schaakspel een woord van acht letters. Sleep daarna de letters naar de vakjes zodat het woord zichtbaar wordt. Tot slot leg je uit wat het woord betekent.

Het paard in het schaakspel beweegt 2 velden horizontaal met 1 veld verticaal of een beweging van 2 velden verticaal met 1 veld horizontaal. 

Er ontstaat bij een paardensprong altijd een L-vorm.

G

O

P

D

R

P

O

E

De paardensprong

Maak met de paardensprong uit het schaakspel een woord van acht letters. Sleep daarna de letters naar de vakjes zodat het woord zichtbaar wordt. Tot slot leg je uit wat het woord betekent.

Het paard in het schaakspel beweegt 2 velden horizontaal met 1 veld verticaal of een beweging van 2 velden verticaal met 1 veld horizontaal. 

Er ontstaat bij een paardensprong altijd een L-vorm.

P

E

T

I

R

S

R

E

Leerdoelen

1: Je kunt uitleggen waarom de godsdienst van de Egyptenaren leidt tot een grotere macht voor de farao.

2: Je kunt uitleggen waarom de Egyptenaren hun doden mummificeren en hoe deze mummificering toegepast wordt.

3: Je kunt uitleggen waarom farao Toetanchamon tot op de dag van vandaag tot de verbeelding spreekt.

Met de VR-bril naar Egypte!

Stap 1: Pak je telefoon

Stap 2: Ga naar YouTube

Stap 3: Typ in de zoekbalk: ''Egypt VR''

Stap 4: Bekijk de 3 video's hiernaast.