7.3: Het Stadse leven

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Introductie

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier steden in de Middeleeuwen ontstonden, en groter werden, en hoe mensen hun geld verdienden in de Middeleeuwse stad.

H7: Steden, Burgers en koningen in de middeleeuwen

7.3: Het stadse leven

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe het bestuur in een middeleeuwse stad geregeld is.

2. Je kunt uitleggen waarom de steden zelfstandiger werden ten opzichte van de adel.

3. Je kunt voorbeelden van typisch middeleeuwse gebouwen geven.

4. Je kunt het belang van ambachten en gilden uitleggen.

Wat weet jij eigenlijk
van de Middeleeuwse stad?

Middeleeuwse steden

De steden werden door de handel steeds groter en rijker. Ze mochten zichzelf niet besturen, want het lag in het domein van de heer. 

De kooplieden gingen met de heer onderhandelen over speciale rechten (privileges). Alle privileges samen werden opgeschreven in stadsrechten. Als een stad deze rechten had, mochten ze zichzelf besturen, in ruil voor belastingen en steun bij oorlog. 

Van wie kreeg een stad, stadsrechten?

1. Magistraat
2. Schout
3. Burgemeester
4. Heer

Voordelen

Als een stad stadsrechten had, konden ze een stadsmuur aanleggen. Voor het zelfbestuur kozen de burgers zelf de bestuurders. Deze bestuurders noem je schepenen. De schepenen bestuurden de stad samen met een schout, de plaatsvervanger van de heer in de stad. De schepenen waren ook lid van de rechtbank. 

De besluiten van de schepenen werden gecontroleerd door 2 burgemeesters. 

Inwoners moesten zich houden aan strenge regels die keuren genoemd werden. Lijfstraffen en hoge boetes waren heel gewoon! 

Een gruwelijk goede opdracht!

Klik op de hotspots en sleep de straffen en gezegden naar de juiste plek in de afbeelding.

Website extra info

http://www.nazatendevries.nl/Artikelen%20en%20Colums/Straffen%20in%20de%20Middeleeuwen/Strafffen%20in%20de%20Middeleeuwen.html

Hand afhakken

Geselen (met een roede)

Ogen uitsteken

In het water gooien

Ophangen

Op de brandstapel

Onthoofden

Radbraken

Oor afsnijden

Iemand open snijden

"Iemand de ogen uitsteken."

"Hij voelt zich geradbraakt."

"Ik maak hem een kopje kleiner."

" Zij werd op de pijnbank gelegd."

"Ze legden hem het vuur aan de schenen."

"Dat doet hem de das om."

Middeleeuwse stad

Veel middeleeuwse steden lieten een gracht om de stad graven en bouwden hoge muren met poorten er in. Dit was vooral voor oorlogen handig. 

In het centrum van de stad was de grote markt. Een belangrijk gebouw is de waag: hier werden handelsproducten gewogen. Hier was ook het stadhuis dichtbij waar de schout en schepenen vergaderden. 

In elke stad was ook een grote kerk te vinden, waar bewoners graag voor betaalden. 

Gilden

In de stad hadden veel mensen een ambacht. Iedereen met hetzelfde ambacht ging samenwerken in een gilde. Het gilde bepaalde de regels, werktijden, prijs, kwaliteit etc. 

Een gildemeester had de leiding over een gilde. Als je bij het gilde wilde horen, moest je een opleiding doen. Je begon als leerling en uiteindelijk werd je gezel, een soort werknemer. Je kon pas je eigen werkplaats/winkel hebben als je geslaagd was voor de meesterproef. 

Het gilde controleert de kwaliteit en de prijs van de producten die de gildeleden maken.

1. Waar
2. Niet waar

Als een gildelid ziek is, zorgen de andere leden voor hem en zijn gezin.

1. Waar
2. Niet waar

Als je goed genoeg was, moest je de ???? afleggen. Dat was een soort examen. Als je slaagde, mocht je lid worden van het gilde.

Welk woord moet er op de vraagtekens staan?

1. gilde
2. meester
3. meesterproef
4. leerling

De Pest

Soms braken er ziekten uit in de steden. De bekendste is de pest die rond 1350 miljoenen slachtoffers maakte. 

Een andere bekende ziekte was lepra. Veel mensen dachten dat deze ziekte een straf van god werd. Daarom werden er veel mensen onterecht beschuldigd en veroordeeld. 

Welke twee dieren spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van de Pest?

1. De muis en de vleermuis
2. De muis en de rat
3. De vleermuis en de sprinkhaan
4. De vlo en de rat

"Men schat dat door de Zwarte Dood van 1347-1351 een derde deel van alle Europeanen, destijds enkele tientallen miljoenen, het leven liet."

Bovenstaande gebeurtenis vond de plaats in de.....

1. 12e eeuw
2. 13e eeuw
3. 14e eeuw
4. 15 eeuw

Sleep de zes blauwe zinnen naar de juiste gele kolom:

Oorzaken van de Pest:

Gevolgen van de Pest:

Een vlo zuigt het bloed op van een besmette rat.

Antisemitisme wordt steeds extremer.

Je krijgt zwartgekleurde builen, koorts, spierpijn en hoofdpijn. 

Heksen worden vervolgd.

Pestdokters dragen snavelachtige maskers.

Steden hadden geen rioleringen

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe het bestuur in een middeleeuwse stad geregeld is.

2. Je kunt uitleggen waarom de steden zelfstandiger werden ten opzichte van de adel.

3. Je kunt voorbeelden van typisch middeleeuwse gebouwen geven.

4. Je kunt het belang van ambachten en gilden uitleggen.

player.ntr.nl