Littérature Les lumières

• Frans
• Enseignement Secondaire

Littérature: Les lumières 

Le programme d'aujourd'hui

Je corrige les devoirs: 1, 3, 4 et 5 page 49

Objectifs pédagogiques :

1 : Comprendre le contexte historique et intellectuel du XVIIIe siècle en Europe, en mettant l'accent sur les idées philosophiques et littéraires.

2 : Identifier les principaux éléments du mouvement des Lumières, y compris les contributions de Diderot et Rousseau.

 3 : Analyser et interpréter les œuvres principales de Diderot et Rousseau, en mettant en évidence leurs idées et leur impact sur la pensée contemporaine.

Les Lumières

Noem een aantal kernwoorden die passen bij de Verlichting.

Les Lumières (+/-1715-1789)

De Verlichting is....:

- culturele en filosofische stroming die leidde tot een nieuwe manier van denken over de samenleving

- ontstaan onder invloed van filosofen

- voorafgegaan door een periode van absolute vorsten: la monarchie absolue

- vond in Frankrijk plaats na de dood van Lodewijk XIV

historische context: L'Ancien régime

l'Ancien régime is....:

- de periode voorafgaand aan de Franse Revolutie

- periode die zich kenmerkt door:

 1. standenmaatschappij

2. ongelijkheid

3. armoede voor de onderklasse

historische context: La monarchie deséquilibrée

- Louis XIV heeft geen directe opvolger

-Na dood Louis XIV Frankrijk tijdelijk bestuurd door regent die minder autoritair is

- Louis XV en Louis XVI soepeler bewind

ontstaan Verlichting

De Verlichting

- empirisme wordt belangrijk (waarneming essentieel om kennis te vergroten)

- leidt tot vele ontdekkinen en uitvindingen==> optimisme

- le mythe du bonheur : nastreven van geluk in het hier en nu als levensdoel

centrale begrippen Verlichting

De Verlichting kenmerkt zich door:

- de ratio (de rede staat centraal)

- vertrouwen in menselijk verstand en de wetenschap

- tolerantie, vrijheid en gelijkheid

La Révolution française 1789

- onvrede volk vanwege armoede en hoge belastingen

- liberté, égalité, fraternité (vrijheid, gelijkheid, broederschap)

- veel geweld

- La Terreur (periode van extreem geweld tegen contra-revolutionnisten) 

de gevolgen van de Verlichting

religie:

- godsbeeld veranderd

- ontstaan deïsme: God als Schepper, maar bemoeit zich niet met het leven op aarde 

Voltaire (1694-1778)

-filosoof

- kritiek op katholieke geloof

- liberté de culte (recht op eigen geloof)

- kritiek op geestelijkheid

 - kritiek op Duitse filosoof Leibniz en zijn optimisme

Candide ou de l'optimisme

de gevolgen van de Verlichting

politiek:

- verzet tegen absolute macht vorst

- ontstaan Republiek

- scheiding der machten (trias politica)

Wat weten jullie over Montesquieu?

Montesquieu (1689-1755)

- filosoof, jurist, natuurkundige

- trias politica (scheiding wetgevende, uitvoerende en rechtgevende macht)

L'esprit des lois

Lettres persanes (censuur ontwijken d.m.v. vertelperspectief) 

Diderot (1713-1784)

- filosoof, atheïst 

- schrijver l'Encyclopédie (samen met d'Alembert) 

- grondlegger van de encyclopédie (28 volumes, 25 jaar, gedeeltelijk gecensureerd)

de gevolgen van de Verlichting

sociale verhoudingen:

- principe van gelijkheid (mensen zijn gelijk)

- contrat social  (wet als sociaal contract tussen mensen, op basis van gelijkheid)

Rousseau (1712-1778)

- filosoof, pedagoog

- grondlegger contrat social

- deïst

- mens is van nature goed, maatschappij bederft hem

- vrije opvoeding

- verwerpt slavernij

- voorloper van de Romantiek (verheerlijking-ik, liefde voor natuur)

de gevolgen van de Verlichting

economie:

- zo min mogelijk overheidsbemoeienis

- vóór vrijemarktseconomie gebaseerd op vraag & aanbod

verspreiding  ideeën van de Verlichting

De Verlichte ideeën werden verspreid via

- salons (ruimten in huizen van welgestelde dames)

- café's ==> café Le Procope in Parijs (oudst café-restaurant van Parijs)

- literatuur (l'Encyclopédie!) 

- marchands

literatuur tijdens de  Verlichting

- doel: verspreiden van kennis in begrijpelijke taal

- veel gecensureerd

- censuur vermijden d.m.v. vertelperspectief, pseudoniem, drukken in buiteland

- weinig poëzie

- contes philosophiques (Voltaire), roman épistolaire (Montesquieu), l'Encyclopédie (Diderot)

belangrijke begrippen

-De Verlichting

-la monarchie absolue

-l'Ancien Régime

- absoluut vorst

- censuur

- la Révolution française

- La Terreur

- de Wetenschappelijke Revolutie

- empirisme

- ratio

- trias politica

- la liberté de culte

- le Contrat social

- le salon (littéraire)

- le conte philosophique (filosofische vertelling)

- le roman épistolaire (briefroman)

- l'Encyclopédie

-ironie

-perspectief

- hyperbolen