Carnaval

• Culturele en kunstzinnige vorming
• Geschiedenis
• +2
• Middelbare school
• Basisschool
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-4

Introductie

Speciaal voor carnaval ontwikkelde LessonUp deze interactieve les. Leer over de historie achter dit volksfeest, hos met de klas op een echte carnavalskraker en stel je eigen kostuum samen.

Carnaval

Carnaval

Carnaval

Na deze les:

• ken je het verhaal achter dit volksfeest
• kan je uitleggen waarom mensen zich verkleden
• weet je hoe ze in de rest van de wereld carnaval vieren.

Ik vier carnaval!

Vraag vervolgens waarom ze het wel of niet vieren.

Zo ja: hoe vier jij carnaval?

Waarom wordt carnaval gevierd?

Als ik carnaval vier, ga ik verkleed

Rad van Elf - 11 vragen over carnaval

Draai het rad en vind het antwoord op de vraag 

onder de hotspot met hetzelfde getal

Het niet helemaal bekend waar deze traditie vandaan komt. Twee mogelijkheden:

a. De kerk vond losbandigheid maar niets. Toch wilden de mensen feesten! Ze verkleedden zich om niet herkend te worden. 

b. Carnaval is van oorsprong het 'omkeringsfeest'. Iedereen moest tijdens het feest gelijkwaardig zijn. Door je te verkleden was niet meer zichtbaar wie dienaar, bestuurder, edele of arme was. Iedereen was gelijk en kon met elkaar feesten.

1

Volgens de traditie draagt de burgemeester het bestuur van de stad tijdens carnaval over aan prins Carnaval. Het volk is drie dagen de baas over de stad. Vaak krijgt prins Carnaval een symbolische sleutel aangereikt en verandert de stad tijdelijk van naam. De sleutel wordt op dinsdagavond weer aan de burgemeester wordt teruggegeven.

4

Deze groet komt uit Keulen, waar ze ook carnaval vieren. Alaaf is een vreugdekreet of begroeting tijdens het feest. Met de vingertoppen van je rechterhand tik je je linker slaap aan. Van oorsprong is het een uitroep bij het proosten.

8

Carnaval wordt wereldwijd gevierd. Meestal vanuit de katholieke traditie, maar er zijn ook veel gekostumeerde feesten die van het traditionele carnaval zijn afgeleid. 

11

Deze traditie komt uit Keulen.

Daar werd in 1823 een optocht gehouden om het bestuur voor gek te zetten. Met carnaval kon dat op een grappige manier, maar je liet wel zien hoe je over het bestuur dacht. Dit zie je nu nog steeds veel gebeuren. Praalwagens gaan vaak over actuele onderwerpen en laten op een grappige (satirische) wijze zien hoe de makers over het onderwerp denken.

9

Het getal 10 staat bekend als het getal van perfectie.

Het getal 12 is het heiligengetal.

Tussen die twee in ligt 11, dat is het gekkental!

Grappige feitjes:

a. Het woord 'gekkengetal'  bestaat uit 11 letters.

b. Het getal 11 bestaat uit twee keer een 1. Dat staat voor gelijkheid en dat is precies waar carnaval voor staat.

3

Aswoensdag is het begin van de vastentijd. De gelovigen halen in de kerk het 'askruisje'. De priester tekent met as een kruisje op het voorhoofd van de kerkgangers en spoort hen zo aan om zich te bezinnen, boete te doen en te bidden.

7

a. In de oudheid verkleedde men zich als zijn voorouders. Zo hoopte men de geest van de voorouders gunstig te stemmen.

b. Men at aan het eind van de winter al het overgebleven vette voedsel. Men was dan 'vet' genoeg om de tijd tot de nieuwe oogst aan te kunnen.

c. Vanuit het katholieke geloof geldt het als het feest voor de vastentijd. Nog één keer flink eten en drinken, voordat je 40 dagen sober gaat leven, bidt en je bezint. 

5

'Dweilen' wordt gebruikt voor het van kroeg naar kroeg gaan. Het stamt af van het 'doelloos, vaak dronken, over straat zwalken'.  De naam dweilorkest is hier ook van afgeleid. Tijdens carnaval gaan de dweilorkesten van kroeg naar kroeg om daar te spelen.

10

Twee mogelijkheden:

a. Het is afgeleid van het Latijnse 'carne vale', wat betekent vaarwel aan het vlees. Dit duidt op de Vastentijd die na carnaval van start gaat.

b. Het is afgeleid van 'carrus navallus'. De Grieken vierden eind februari een feest ter ere van de god van de wijn, oogst, landbouw, vruchtbaarheid, dans en plezier. De god Dionysos werd dan op een scheepskar, een carrus navallus, de stad binnengereden en de mensen dronken de eerste wijn van dat jaar.

2

Oorspronkelijk duurde carnaval maar één dag. Er was toen alleen maar Vastenavond, de avond voor het vasten. Dat werd gevierd op de dinsdag voor Aswoensdag. Die dinsdag werd ook wel Vette Dinsdag genoemd, omdat iedereen dan alle voedselvoorraad at.

Later is carnaval verlengd en werd het van zondag tot dinsdag gevierd. Tegenwoordig begint carnaval vaak al op vrijdagavond.

6

Carnaval

Carnaval is wereldwijd een eeuwenoude traditie. Hoe wordt het in verschillende landen gevierd?

Klik op de hotspots op de wereldkaart.

Italië

Venetië

Bij het Carnaval van Venetië denk je meteen aan maskers. 

In 1268 wordt voor het eerst over het feest geschreven en in die tijd was droeg men maskers het hele jaar door. Gemaskerd kon je jezelf onherkenbaar maken, je sociale status verbergen en je dus lekker laten gaan. Toen Venetië onder controle kwam van Lombardije en later van Napoleon werd het dragen van maskers flink aan banden gelegd. 

Tijdens het carnaval van Venetië wordt deze traditie weer opgepakt en wemelt het in de straten van de meest kleurrijke en schitterende maskers.

Tenerife

Santa Cruz de Tenerife

Het carnaval van Santa Cruz de Tenerife is het tweede grootste carnaval ter wereld en bestaat uit twee vieringen:

Het officiële carnaval waar honderden groepen aan deelnemen. Zoals de murgas, die bekend staan om hun ironische en satirische teksten. En de comparsas die vooral laten zien geïnspireerd te zijn door de Braziliaanse invloeden als ritme, kleur en vrolijkheid. 

Het straatcarnaval van Santa Cruz is een swingend en vrolijk straatfeest waaraan duizenden mensen meedoen. Allemaal verkleed in kleurrijke carnavalskleding en dansend op de Caribische ritmes van de lokale orkesten.

Duitsland

Keulen

In Duitsland start carnaval met Weiberfastnacht. De feestvierders gaan verkleed naar de kroeg en er wordt gedronken en gefeest. 

In 1780 werd in Keulen al Karneval gevierd. Een Nar maakte op een grappige manier de politiek en machthebbers belachelijk. Het volk kon op deze dagen grenzeloos feesten, maar kon zo toch hun ongenoegen uiten.

Rosenmontag is de dag van de Keulse optocht. Het nieuws en politiek zijn vaak onderwerp van de praalwagens. Duizenden kilo's snoep en chocola worden in het publiek gegooid tijdens de parade. De optocht wordt in Duitsland live op tv uitgezonden.

Brazilië

Rio de Janeiro

In Rio wordt carnaval georganiseerd door de inwoners van de favela's (sloppenwijken). Het hoogtepunt van het carnaval in Rio zijn de parades in de Sambadrome. Sambascholen strijden met elkaar in een optocht boordevol grote praalwagens, dansers en kleuren. Aan deze parade doen honderden sambascholen mee. Er zijn dagen dat in Rio meer dan 2 miljoen bezoekers met elkaar feest vieren.

Verenigde Staten

New Orleans

In New Orleans wordt carnaval Mardi Gras genoemd. Deze term komt van oorsprong uit het Frans en betekent 'Vette Dinsdag'. Op de dinsdag voor Aswoensdag werd al het eten dat over was na de winter opgegeten, zodat iedereen vet genoeg was om de periode tot de lente (de tijd van de nieuwe oogst) te overleven.

In de staat Louisiana, een voormalige franse kolonie, wordt Mardi Gras nu uitbundig gevierd met verkleedpartijen, muziek en het elkaar toewerpen van kralenkettingen. Mensen vragen elkaar ook om een ketting. Je hoort de hele dag de kreet 'Throw me something!' 

Nederland

Den Bosch 

Tijdens carnaval verandert Den Bosch in Oeteldonk. De burgemeester handigt de sleutel van de stad over aan Prins Carnaval. Voor drie dagen zijn de mannen Boeren en de vrouwen Durskes, zonder rangen of standen. Iedereen gaat gekleed in boerenkiel, versierd met kikkers. De kleuren van de Oeteldonkse vlag zie door de hele stad; rood-wit-geel.

Tijdens carnaval staat een pop van boer Knillis op de markt. Boer Knillis zou Oeteldonk gesticht hebben. Aan het eind van het feest wordt de pop van Knillis in brand gestoken. Het teken dat het carnaval voorbij is en de vastentijd begint.

Angola

Luanda

Ook in Afrika wordt carnaval gevierd!

In Angola is het een grote nationale, vrije feestdag! Het is een feest vol kleur, alcohol, muziek en veel plezier. Het feest is geïnspireerd op het Braziliaanse carnaval en Luanda heeft zelfs zijn eigen Sambadrome met parade die wordt bijgewoond door de president. Ook in Angola staat de parade in het teken van grappige, politieke boodschappen, veel maskers, kleur en flamboyante kostuums. De kleuren van de Angolese vlag, zwart, rood en geel, overheersen die dagen.

Indonesië

Pukul, Java

In augustus wordt carnaval in Indonesië gevierd. Dit feest staat los van de Christelijke traditie, maar is vooral een catwalk voor extravagante, schitterende kostuums met Indonesische invloeden. De kostuums hebben een politieke lading en worden gedragen door dansers. De ontwerpers maken hun kostuums vaak van restmaterialen die zij voor handen hebben.

Het feest, Jember Fashion Carnaval, is voor het eerst georganiseerd in 2003 door modeontwerper Dynand Fariz. Nu is het een groots, jaarlijks terugkerend evenement.

Wanneer begint carnaval?

1. 11 weken na Kerstmis
2. 40 dagen voor de Advent
3. 40 dagen voor Pasen
4. 11 dagen na Hemelvaart

Waar vierde men in 

de Middeleeuwen carnaval?

1. In de kerk
2. Aan het hof
3. Op het marktplein
4. In de herberg

Wat is de achterliggende gedachte 

achter Carnaval?

1. De omgekeerde wereld beleven
2. Je kunnen vergrijpen aan een ander
3. De biervoorraad op maken
4. Nog één keer flink feesten en eten voor de vastentijd

Tijdens carnaval wordt het bestuur van de stad overgedragen aan de burgers. De stad krijgt dan ook tijdelijk een andere naam.

Plaats de juiste naam op de juiste stad

Eindhoven

Den Bosch

Tilburg

Goes

Maastricht

Groenlo

Zwolle

Leeuwarden

Amsterdam

Egmond aan Zee

Gròòtgragtegat

Oeteldonk

Lampegat

De naam verwijst naar de gloeilampenfabriek in de stad

Kruikenstad

Vroeger plasten de inwoners van deze stad in kruiken. Die urine werd in de textielindustrie gebruikt om wol mee te wassen.

Grolle

Sassendonk

Mestreech

Jutterdonk

Hanzehat

Galgendonck

Waarom verkleedt men zich

tijdens Carnaval?

1. Om onherkenbaar te zijn
2. Om iedereen gelijkwaardig te laten zijn
3. Om de ander angst aan te jagen
4. Om de sociale rollen om te keren

Carnaval

Maak jouw outfit voor carnaval! 

Sleep de verschillende items naar jouw figuurtje.

Noem 3 dingen die jij geleerd hebt deze les.

Onze school zou carnaval moeten vieren!

Welke vraag heb jij nog over carnaval?

Carnaval

Alaaf!