Dag van de Slaap

• Burgerschap
• Biologie
• +2
• Middelbare school
• Praktijkonderwijs
• Speciaal Onderwijs
• MBO
• ISK
• Basisschool

Introductie

Veel jongeren lijden aan slaaptekort. Hoe komt dat en wat kan je er tegen doen? Op 15 maart is het de Dag van de Slaap. Speciaal voor deze dag maakte LessonUp deze interactieve les.

Instructies

Deze les is informatief in te zetten als starter tijdens een mentorles (30 minuten), maar biedt ook de mogelijkheid een compleet lesuur aan het thema Slapen te besteden (+45 minuten). 

Geheel naar eigen inzicht kunnen slides verwijderd worden en kies je die opdrachten uit de les die aansluiten bij jouw leerlingen.

Veel plezier en... slaap lekker!

Zoek je meer kant-en-klare lessen? Ga dan naar ons LessonUp Inspiratie-kanaal!

Een goede nachtrust: De sleutel tot succes

Dag 

15 maart

SLAAP

van de

Een goede nachtrust: De sleutel tot succes

Poll

Quizvraag

Woordweb

Hotspot

Sleepvraag

Open vraag

Legenda 

Leerdoel

Aan het einde van de les weet je waarom een goede nachtrust belangrijk is, ken je actieve opdrachten over slapen en heb je tips om beter te slapen.

Leerdoelen

Kan je uitleggen waarom goed slapen zo belangrijk is

Weet je welke factoren je slaap beïnvloeden

Weet je wat jij moet doen voor een goede nachtrust

Waarom denk je dat slaap belangrijk is?

Hoeveel uur slaap jij gemiddeld

per nacht?

0100

Hoeveel uur slaap hebben jongeren gemiddeld per nacht nodig?

1. 5-7 uur
2. 10-12 uur
3. 3-5 uur
4. 8-10 uur

Leerdoel

Aan het einde van de les weet je waarom een goede nachtrust belangrijk is, ken je actieve opdrachten over slapen en heb je tips om beter te slapen.

Wat gebeurt er tijdens je slaap?

Grote schoonmaak

Als je slaapt krimpen je hersencellen tijdelijk. Hierdoor krijgt het hersenvocht meer ruimte om afvalstoffen weg te spoelen. Door te slapen geef je 

jouw hersenen dus een goede poetsbeurt!

Opslaan van het geleerde

De hele nacht doorgaan met leren? Niet doen! Als je slaapt veranderden de verbindingen tussen je hersencellen. Je onthoudt dingen omdat tijdens je slaap die verbindingen sterker worden. 

Het verwerken van je dag

Sommige verbindingen worden als je slaapt sterker, maar andere worden juist zwakker. Dat zorgt ervoor dat je spanning afneemt. Daarom helpt een goede slaap tegen stress en emoties.

Hoeveel procent van alle jongeren slaapt te kort?

0100

42,7%

42,7%

van alle jongen slaapt te kort

Voor de docent

Bespreek met de klas:

• Hebben jullie het idee dat je te kort slaapt?
• Voel je je uitgeslapen? Waarom wel/niet?
• Wat doet het met je als je te weinig slaapt?

Hoeveel procent van alle jongeren slaapt minder dan 6 uur per nacht?

0100

19,1%

19,1%

van alle jongen slaapt minder dan 6 uur per nacht

Voor de docent

• Reken met de klas het gemiddelde aantal uur slaap in de klas uit. Wat zegt dit over het slaapgedrag van de groep?

Hoeveel procent van alle jongeren doet er langer dan een half uur over om in slaap te komen?

0100

33,7%

33,7%

van de jongeren doet er langer dan een half uur over om in slaap te vallen

Voor de docent

• Hoe lang doen de leerlingen in de klas over in slaap komen? Waar ligt dit aan?
• Wat zijn redenen dat het de leerlingen niet lukt in slaap te komen?
• Wat zou helpend kunnen zijn?

Wat is een effect van slaaptekort op de gezondheid van jongeren?

1. Stabiele emoties
2. Verminderde concentratie
3. Verbetert geheugen
4. Verhoogd energieniveau

Wat is een mogelijke oorzaak van slaapproblemen bij jongeren?

1. Voldoende daglicht
2. Stress
3. Ontspannende activiteiten
4. Regelmatige lichaamsbeweging

Door veel op een (beeld-)scherm te kijken word je extra alert. Daardoor kun je moeilijker in slaap komen. Zit je tot het laatst op een scherm, dan slaap je ongeveer een half uur minder, je valt later in slaap en wordt 's nachts vaker wakker. Overdag heb je dan vaak meer moeite om wakker te blijven. 

School, sociale strubbelingen of een te drukke agenda,. Ze veroorzaken druk en stress. Je kan het gevoel hebben veel te moeten en daardoor het overzicht verlizen. Je wordt overspoeld en dat verstoort je nachtrust. Door zorgen en drukke gedachten slaap je korter en slechter.

Zout en vet eten zorgen ervoor dat je lichaam in de actieve modus gaat. Het wil de maaltijd verbranden. Door die actieve modus slaap je slecht. Te weinig slaap zorgt voor meer eetlust. Je lijf wil het gebrek aan energie compenseren. Daardoor ga je meer eten en dus slechter slapen. Niet goed voor je rust én niet goed voor je lijf.

Het is goed om minstens 1 uur matig intensief te bewegen. Dit betekent dat je hartslag stijgt en je een beetje buiten adem raakt. Bijna 60% van de 12 tot 18-jarigen haalt dat niet. En dat is zonde, want bewegen is goed voor je hersenen én je nachtrust!

Alcohol zorgt ervoor dat je snel in slaap valt, maar je wordt 's nachts vaker wakker en bent 's morgens dus niet goed uitgerust. En sowieso, geen alcohol voor je 18e! Je hersenen zijn nog volop in ontwikkeling en je loopt eerder een alcoholvergiftiging op.

Gebruik van drugs kan je slaapritme verstoren, maar ook zorgen dat je moeilijk in slaap komt.

Cafeïne verstoort het seintje naar je hersenen dat je moet slapen. Je voelt je daardoor niet moe. Cafeïne zit in koffie, thee, energiedrank en cola, maar ook in chocolade! 

Slaaptekort bij jongeren

Door hormonen, sociale activiteiten en stress gaan jongeren later naar bed. De hormonen zorgen ervoor dat je pas laat slaperig wordt en laat wakker wordt. Maar ook laat op de avond sporten, afspraak met vrienden en een bijbaan kunnen zorgen voor een minder goede nachtrust. 

Welke factoren zorgen nog meer voor een slechtere slaap?

Klik op de hotspots en bekijk of je de factoren die je slaap negatief beïnvloeden herkent.

Voor de docent:

Maak de inhoud van deze slide bespreekbaar.

• Laat leerlingen bijvoorbeeld hun vingers opsteken bij iedere hotspot. Welke factor is in de klas het meest verantwoordelijk voor slaaptekort? Hoe zou je dit kunnen verkomen? Hoe kan je daarbij geholpen worden?
• Laat leerlingen in groepjes of tweetallen deze dia doornemen. De resultaten van het besprek kunnen klassikaal gedeeld worden.
• Zijn er in de groep nog meer redenen waardoor de slaap verstoord wordt? 
• Ervaren de leerlingen zelf nadelige gevolgen aan slaaptekort? Zo ja, wat dan?

Het slaap-waakritme raakt bij pubers verstoord. Zo komt bijvoorbeeld de aanmaak van het hormoon melatonine later op gang. Daardoor kunnen pubers last krijgen van een vertraagde slaapfase. De hersenen sturen het signaal om te gaan slapen te laat door. De jongeren vallen daardoor moeilijker in slaap. 

Wanneer de jongeren te weinig slaap krijgen, worden ze overdag slaperig en prikkelbaar. Hun geheugen en concentratie gaan achteruit en dit heeft weer gevolgen voor hun leerresultaten.

Wat kan helpen om een goede nachtrust te bevorderen?

1. Cafeïnevrije dranken
2. Middag dutjes
3. Regelmatig slaapschema
4. Lange schermtijd

Je weet wat je slaap kan verstoren.  Dus...hoe goed zorg jij voor jouw nachtrust? Welke (slaap-)gewoontes herken jij bij jezelf? 

Dek de gewoontes die jij herkent bij jezelf af met een slaapmasker. 

Kijk eens goed naar het resultaat. 

Zorg jij voor een goede nachtrust?

Vast

slaapritme

Gamen

Genoeg

buitenlucht

Social 

Media

Werk

Plannen

(Te) Laat

sporten

Rustige 

slaapkamer

Nog tot laat eten

Mobiel 

naast bed

Voor de docent

• Bespreek met de leerlingen welke gewoontes zij nog 'onbedekt' hebben. Zijn dit slaap bevorderende of slaap verstorende gewoontes?
• Zijn deze gewoontes aan te passen? Is dat makkelijk te realiseren? Waarom wel/niet?
• Wat vinden de leerlingen zelf van hun slaapgewoontes? Zien zij problemen in hun slaapgedrag?

Wat zou jij nog kunnen doen om jouw 

nachtrust te verbeteren?

Doe de Slaapcheck

Wil je weten of jouw persoonlijke slaap-gewoontes gezond zijn voor een goede nachtrust?

Doe dan de Slaapcheck en krijg meteen persoonlijke tips om jouw nachtrust te verbeteren.

Voor de docent

https://www.hersenstichting.nl/de-hersenen/handige-tools/slaapcheck/#check

Maak met elkaar een Slaapplaat

Maak met de klas jullie eigen Slaapplaat.

Een poster boordevol tips om op een leuke manier aan voldoende nachtrust te komen.

In groepjes werken jullie 1 slaaptip uit.

Zet daarvoor de volgende stappen:

Inventariseer met de klas welke tips jullie hebben voor een goede nachtrust. 

Hebben jullie geen idee? Ga dan online op zoek naar tips.

1

Beantwoord met je groepje de vragen:

1. Waarom helpt deze tip bij een betere nachtrust?
2. Wat moet je ervoor doen?
3. Zou ik deze tip opvolgen?
4. Hoe overtuig ik leeftijdsgenoten dit te gaan doen?

Deze antwoorden vormen de inhoud van jullie Slaapplaatje.

2

Maak op een half A4-tje van jullie tip een aantrekkelijk, creatief Slaapplaatje. Houd de inhoud kort en bondig. 

Blijf bedenken dat het voor leeftijdgenoten leuk moet zijn jullie tip op te volgen!

3

Alle Slaapplaatjes kunnen jullie bij elkaar plakken op een groot vel. Dit is jullie Slaapplaat.

Zitten er tips bij die voor jou ook zouden kunnen werken?

4

Maak een droomdagboek

Het is niet 100% wetenschappelijk bewezen, maar we dromen waarschijnlijk om de indrukken van de dag te verwerken. 

Maak daarom eens een droomdagboek.

   - Schrijf een week lang iedere ochtend je droom op.

   - Probeer bij iedere droom te bedenken waar deze vandaan

      kan komen.

   - De leukste, gekste, grappigste droom kan je in de klas 

      vertellen.

   - Kunnen jullie elkaars dromen verklaren*? Fantaseer er       

      lekker op los en heb vooral veel plezier met elkaars dromen!

Wil je meer weten over de betekenis van dromen?

Kijk dan op deze site!

*

Voor de docent

• Je kan er voor kiezen de leerlingen hun droom te laten tekenen of 3D te laten maken.
• De leerlingen kunnen een stripverhaal van hun droom maken.
• Maak van de dromen een filmscenario. Als de leerlingen de regisseur zijn, hoe zouden zij hun film willen laten verlopen? 
• Maak een stop motion film van een droom.
• Laat de leerlingen nadenken over het thema dat deze week centraal stond in hun droom. Kunnen ze een overkoepelend thema vinden? Snappen ze waar dat thema vandaan komt?

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Wat ga jij aanpassen aan jouw slaapgewoontes?

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

Schrijf de drie dingen op die jij voor deze les

nog niet wist. 

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

Waar zou jij graag nog meer over je nachtrust willen weten?

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

Welke vraag zou jij nog willen stellen over slapen?

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.

Een goede nachtrust: De sleutel tot succes

SLAAP

LEKKER!

Zoek je meer kant-en-klare lessen?

Ga dan naar ons

LessonUp Inspiratie-kanaal!