Hoofdstuk 9 - Wat doet de overheid?

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 3,4

Hoofdstuk 9

Wat doet de overheid?

Wat denk jij dat de overheid doet op het gebied van criminaliteit?

Wat denk jij dat de
overheid doet op het
gebied van criminaliteit?

Wat leerde ik de vorige hoofdstuk?

• het verschil tussen hoofdstraffen, bijkomende   straffen en maatregelen
  
• voorbeelden te benoemen van verschillende sancties
  
• wat de doelen van straffen zijn
  
• wat de rol van de reclassering is
  
• het verschil tussen de 3 rechterlijke instanties
  
• het verschil tussen voorwaardelijke straf en   onvoorwaardelijke straf

Terugblik vorige hoofdstuk

Wat leerde ik de vorige hoofdstuk?

• het verschil tussen hoofdstraffen, bijkomende straffen   en maatregelen
  
• voorbeelden te benoemen van verschillende sancties
  
• wat de doelen van straffen zijn
  
• wat de rol en taken van de reclassering zijn
  
• het verschil tussen de 3 rechterlijke instanties
  
• het verschil tussen voorwaardelijke straf en   onvoorwaardelijke straf  

Terugblik vorige hoofdstuk

Wat leer ik dit hoofdstuk?

• welke overheidsinstanties betrokken zijn bij het voorkomen   en bestrijden van criminaliteit 
• welke rol overheidsinstanties vervullen
• wat de vier beleidsterreinen zijn waarin verschillende   aspecten van criminaliteit en veiligheid aandacht krijgen
• het verschil tussen preventieve en repressieve aspecten van   het overheidsbeleid

Ik leer...

Wat leer ik dit hoofdstuk?

• welke overheidsinstanties betrokken zijn bij het   voorkomen en   bestrijden van criminaliteit en welke rol overheidsinstanties vervullen
• wat de vier beleidsterreinen zijn waarin verschillende   aspecten van   criminaliteit en veiligheid aandacht krijgen
  
• het verschil tussen preventieve en repressieve aspecten   van het   overheidsbeleid
• wat de verschillen zijn tussen politieke stromingen en progressieve en   conservatieve partijen
• hoe ik de effectiviteit en wenselijkheid van genomen beleidsmaatregelen kan beoordelen

Ik leer...

Overheidsinstanties

Verschillende actoren die betrokken zijn bij het voorkomen en bestrijden van criminaliteit. 

Scheiding van der machten is trias politica. 

Overheidsinstanties 

op landelijk niveau

Macht	Wetgevende macht
Actoren	Parlement: 1e en 2e kamer
Taken	Maakt wetten of wetswijzigingen. Bepaalt welke straffen er zijn en hoe hoog de straffen zijn.

Overheidsinstanties 

op landelijk niveau

Macht	Uitvoerende macht
Actoren	Regering, ambtenaren, Openbaar Ministerie (OM), officieren van justitie
Taken	De regering voert de wetten uit. Ambtenaren helpen met het uitvoeren, zij worden geholpen door OM en officieren van justitie

Overheidsinstanties 

op landelijk niveau

Macht	Rechterlijke macht
Actoren	De rechters in de rechtbanken
Taken	Rechters beoordelen en bepalen of mensen de wet hebben overtreden.

Wat is geen macht die hoort bij de Trias Politica?

Wat is geen macht die hoort bij de Trias Politica?

1. Uitvoerende macht
2. Rechterlijke macht
3. Controlerende macht
4. Wetgevende macht

Overheidsinstanties 

op lokaal niveau (gemeente)

Macht	Wetgevende macht
Actoren	Gemeenteraad
Taken	Gemeenteraad bepaalt wat strafbaar is in de gemeente. Vaststellen van overtredingen

Overheidsinstanties 

op lokaal niveau (gemeente)

Macht	Uitvoerende macht
Actoren	Burgermeester
Taken	Verantwoordelijk voor het handhaven van openbare orde in de gemeente. Driehoeksoverleg met politie en officier van justitie

Welke taak hoort bij welke actor?

Beoordelen of iemand de wet heeft overtreden

Handhaven openbare orde

Vaststellen wat strafbaar is in de gemeente

Parlement

Rechters

Burger-

meester

Gemeente-

raad

Wetswijziging maken

Beleid

Bestaat uit regels die de overheid vaststelt om bepaalde doelen te bereiken binnen een bepaalde tijd. 

Beleidsterreinen zijn verschillende gebieden waarin aspecten van criminaliteit en veiligheid aandacht krijgen.

Soorten beleidsterreinen

1. Opsporingsbeleid

2. Vervolgingsbeleid

3. Gevangenisbeleid

4.Jeugdbeleid

De politie heeft toestemming nodig voor een huiszoekingsbevel. Welk beleidsterrein herken je in deze situatie?

De politie heeft toestemming nodig voor een huiszoekingsbevel. Welk beleidsterrein herken je in deze situatie?

1. Opsporingsbeleid
2. Vervolgingsbeleid
3. Gevangenisbeleid
4. Jeugdbeleid

De officier van Justitie heeft Naut een taakstraf
gegeven. Welk beleidsterrein herken je in deze situatie?

De officier van Justitie heeft Naut een taakstraf gegeven. Welk beleidsterrein herken je in deze situatie?

1. Opsporingsbeleid
2. Vervolgingsbeleid
3. Gevangenisbeleid
4. Jeugdbeleid

Preventie

Het voorkomen van criminaliteit.

Bij lichtere, veelvoorkomende en jeugdcriminaliteit.

Repressie

Daders moeten strafrechtelijk worden vervolgd. 

Bij zware midsrijven.

Aspecten overheidsbeleid

Storm is 15 jaar en heeft een leerstraf gekregen
bij Halt. Past dit het beste bij preventie of repressie?

Storm is 15 jaar en heeft een leerstraf gekregen bij Halt. Past dit het beste bij preventie of repressie?

1. Preventie
2. Repressie

• Scholen: houden bij of leerlingen aanwezig zijn. Anders worden ouders gebeld. 
• Bedrijven: inbraken voorkomen door camera's op te hangen en goede beveiligingssystemen. 
• Organisaties: voorlichting geven
• Burgers: anti-inbraak systeem in huis, beveiligen van telefoon

Wie helpt om criminaliteit te voorkomen?

Een groep mensen met dezelfde ideeën over de samenleving. 

Stroming

Soorten stromingen

Stroming	Sociaaldemocratie
Nadruk op	Maatschappelijke oorzaken van criminaliteit
Repressie of preventie?	Preventie
Toelichting	Meer taakstraffen, betere bescherming van rechten van burgers

Soorten stromingen

Stroming	Christendemocratie
Nadruk op	Maatschappelijke oorzaken en eigen verantwoordelijkheid van burgers
Repressie of preventie?	Preventie en repressie. Verschilt binnen de stroming
Toelichting	Waarden en normen belangrijk. Scholen en gezin voor voorkomen criminaliteit.

Soorten stromingen

Stroming	LIberalisme
Nadruk op	Eigen verantwoordelijkheid van burgers
Repressie of preventie?	Repressie
Toelichting	Sneller en strenger gestraft worden. Politie en justitie meer bevoegdheden,

Welke stroming(en) zijn voor preventie in een beleidsterrein?

Welke stroming(en) zijn voor repressie in een beleidsterrein?

1. Sociaaldemocratie
2. Christendemocratie
3. Liberalisme

Ben jij het eens met de christendemocratie
dat school kan helpen om criminaliteit te voorkomen?

Ben jij het eens met de christendemocratie dat school kan helpen om criminaliteit te voorkomen?

Eens

Oneens

Effectiviteit: werkt het beleid?

• Neemt de criminaliteit toe of juist af? 
• Nemen onveiligheidsgevoelens van mensen af?
• Zijn er minder schadeclaims binnengekomen in 1 jaar?

Effectiviteit van het beleid

Wenselijkheid: zijn mensen het eens met het beleid?

• Wat willen mensen liever? Rechtsbescherming of rechtshandhaving
• Zijn mensen het eens met de visie van de politieke partijen die aan de macht zijn?

Wenselijkheid van het beleid

De laatste paar jaar daalt het aantal
woninginbraken.
Dit is te zien aan de hand van
statistieken. Is het beleid effectief of wenselijk of niet?

De laatste paar jaar daalt het aantal woninginbraken. Dit is te zien aan de hand van statistieken. Is het beleid effectief of wenselijk of niet?

1. Wel effectief
2. Niet effectief
3. Wel wenselijk
4. Niet wenselijk

00:13

Bij welke macht horen
deze twee politieagenten?

Bij welke soort macht horen deze twee politieagenten?

1. Wetgevende macht
2. Uitvoerende macht
3. Rechterlijke macht

00:21

Welke macht bepaalt dat de
bestuurder niet harder dan 120 km/h mag rijden?

Welke macht bepaalt dat de

bestuurder niet harder dan 120 km/h mag rijden?

1. Wetgevende macht
2. Uitvoerende macht
3. Rechterlijke macht

01:46

Welke actor bepaald wat de hoogte is van een bekeuring van een snelheidsovertreding?

Welke actor bepaald wat de hoogte is van een bekeuring van deze snelheidsovertreding?

1. Parlement
2. Regering
3. Rechter
4. Ambtenaar

Wat heb je geleerd deze les?

Wat heb je geleerd deze les?

Wat vind je nog lastig?

Wat vind je nog lastig?

Wat heb ik geleerd dit hoofdstuk?

Ik leerde...

• welke overheidsinstanties betrokken zijn bij het voorkomen   en bestrijden van criminaliteit 
• welke rol overheidsinstanties vervullen
• wat de vier beleidsterreinen zijn waarin verschillende   aspecten van criminaliteit en veiligheid aandacht krijgen
• het verschil tussen preventieve en repressieve aspecten van   het overheidsbeleid

Wat heb ik geleerd dit hoofdstuk?

Ik leerde...

• welke overheidsinstanties betrokken zijn bij het   voorkomen en   bestrijden van criminaliteit en welke rol overheidsinstanties vervullen
• wat de vier beleidsterreinen zijn waarin verschillende   aspecten van   criminaliteit en veiligheid aandacht krijgen
  
• het verschil tussen preventieve en repressieve aspecten   van het   overheidsbeleid
• wat de verschillen zijn tussen politieke stromingen en progressieve en   conservatieve partijen
• hoe ik de effectiviteit en wenselijkheid van genomen beleidsmaatregelen kan beoordelen

De volgende Seneca-les gaat over:

Hoe verandert criminaliteit?

Einde van de les 'Wat doet de overheid?'