IDFA filmles: Kinderen van Mavungu (PO 7-8)

• Kunstzinnige oriëntatie
• Geschiedenis
• +4
• Basisschool
• Groep 7,8

Introductie

Deze IDFA filmles over Suriname, slavernij en tradities is geschikt voor groep 7/8 van het primair onderwijs. Aan de hand van vragen en stellingen ga je met je leerlingen in gesprek over de documentaireserie 'Kinderen van Mavungu'. Slide 2 en 3 dienen behandeld te worden voorafgaand aan het kijken van de film, de rest van de slides richten zich op reflectie en verwerking achteraf. Zie voor extra achtergrondinformatie en verdieping bij deze les ook het contextblad dat naast deze introductie onder het kopje 'Werkbladen' op deze pagina te downloaden is.

Thema's:  
Suriname, slavernij, tradities

Groep  

7/8

Welkom! Deze les is onderdeel van het IDFA scholierenprogramma. Als er een icoon in beeld staat kun je erop klikken. Er zijn vragen en (kijk)opdrachten.

Jullie gaan kijken naar een film over Suriname. De antwoorden op de volgende vragen mag je opzoeken op internet.

Waar ligt Suriname? Wie wonen er in Suriname? Welke talen worden er gesproken? Wat heeft Suriname met Nederland te maken? Waar ligt het dorpje Pikin Slee?

Waar of niet waar?

• ‘Veel kinderen in Suriname gaan naar school.’  
• ‘Veel kinderen in Suriname geloven in verschillende goden en geesten.’  
• ‘Veel kinderen in Suriname hebben Instagram.’

Voorafgaand aan het kijken

• Waar ligt Suriname? Wie wonen er in Suriname? Welke talen worden er gesproken? Wat heeft Suriname met Nederland te maken? Waar ligt het dorpje Pikin Slee?
  Suriname ligt aan de noordkust van Zuid-Amerika en grenst aan Guyana, Frans-Guyana en Brazilië.
  
  De bevolking bestaat uit veel verschillende bevolkingsgroepen. De oorspronkelijke bewoners zijn de inheemsen, die tot voor kort indianen werden genoemd. Vandaag de dag leven er ook Creolen, Javanen, Hindoestanen, Chinezen, Europeanen en Moslims.
  
  De officiële taal van Suriname is Nederlands. Verder wordt er Sranantongo gesproken, Surinaams-Saramakaans (ontstaan door gevluchte tot slaaf gemaakten) en spreken de verschillende bevolkingsgroepen ook hun eigen talen.
  
  Suriname is een Nederlandse kolonie geweest.
  
  Pikin Slee ligt in het binnenland van Suriname, aan de Boven-Surinamerivier.

• Waar of niet waar? ‘Veel kinderen in Suriname gaan naar school.’ Waar!
  
  Waar of niet waar? ‘Veel kinderen in Suriname geloven in verschillende goden en geesten.’ Waar!
  
  Waar of niet waar? ‘Veel kinderen in Suriname hebben Instagram.’ Waar!

Kinderen van Mavungu, de film die jullie gaan bekijken, is een documentaire. Wat is een documentaire? Je mag het opzoeken op internet.

Wat is een speelfilm?

Wat is volgens jou een belangrijk verschil tussen een speelfilm en een documentaire?

Voorafgaand aan het kijken

• Kinderen van Mavungu, de film die jullie gaan bekijken, is een documentaire. Wat is een documentaire? Je mag het opzoeken op internet.
  Documentaire is een filmgenre waarin echte gebeurtenissen en echte mensen in beeld worden gebracht.
  
  
• Wat is een speelfilm?
  Een speelfilm is een door acteurs gespeeld verhaal dat verfilmd is.
  
  
• Wat is volgens jou een belangrijk verschil tussen een speelfilm en een documentaire?
  Anders dan speelfilms laten documentaires personen en/of gebeurtenissen zien die buiten de film echt bestaan.

Klik hier om Kinderen van Mavungu te bekijken.

Kinderen van Mavungu, Mirjam Marks, Nederland, 2023 (Tangerine Tree & VPRO)

https://www.zapp.nl/programmas/kinderen-van-mavungu

Wat vond je van de film? Leg ook uit waarom.

Welke emoties ervaarde je tijdens het kijken? Noem er minstens drie.

Welke vragen zou je aan de filmmaker en/of hoofdpersonen willen stellen? Noem er weer minstens drie.

Welke scène (welk stukje) maakte de meeste indruk op je? Waarom?

Vragen over de filmervaring

• Wat vond je van de film? Leg ook uit waarom.
  Eigen antwoorden
  
  
• Welke emoties ervaarde je tijdens het kijken? Noem er minstens drie.
  Eigen antwoorden
  
  
• Welke scène (welk stukje) maakte de meeste indruk op je? Waarom?
  Eigen antwoorden
  
  
• Welke vragen zou je aan de filmmaker en/of hoofdpersonen willen stellen? Noem er weer minstens drie.
  Eigen antwoorden

Welke verschillen heb je gezien tussen jouw leven en de levens van Yoseva, Maticha en Kenny? En welke overeenkomsten? 

Wat was er anders aan hun levens in Suriname dan je had verwacht? 

Wat lijkt je leuk aan het leven van de kinderen in de documentaire? Wat lijkt je minder leuk?

Vragen over opgroeien in verschillende landen

• Welke verschillen heb je gezien tussen jouw leven en de levens van Yoseva, Maticha en Kenny? En welke overeenkomsten?
  Eigen antwoorden
  
  
• Wat was er anders aan hun levens in Suriname dan je had verwacht?
  Eigen antwoorden
  
  
• Wat lijkt je leuk aan het leven van de kinderen in de documentaire? Wat lijkt je minder leuk?
  Eigen antwoorden

Regisseur Mirjam Marks: “Ik heb lang in Suriname gewoond en kende het dorpje Pikin Slee al goed omdat ik er in 2000 ook een film had gemaakt. De bewoners wisten dus wie ik was en ik kende hun regels en omgangsvormen. Toch was het voor de kinderen gek dat een volwassene uit Nederland hen opeens allerlei persoonlijke vragen ging stellen. Voordat we konden beginnen met filmen, moest ik hun vertrouwen winnen.”  

Mirjam werkte samen met Vinije Haabo, een Surinaamse man uit Pikin Slee. Op zijn 15e is ook hij naar de stad gegaan om verder te leren. Hij spreekt de Saramakaanse taal en kon de mensen in het dorp dus alles goed uitleggen. Tijdens het filmen vertaalde hij alles wat de kinderen zeiden via een zendertje voor Mirjam, zodat zij ook de gesprekken kon volgen.

Regisseur Mirjam Marks: “Ik heb lang in Suriname gewoond en kende het dorpje Pikin Slee al goed omdat ik er in 2000 ook een film had gemaakt. De bewoners wisten dus wie ik was en ik kende hun regels en omgangsvormen. Toch was het voor de kinderen gek dat een volwassene uit Nederland hen opeens allerlei persoonlijke vragen ging stellen. Voordat we konden beginnen met filmen, moest ik hun vertrouwen winnen.”  

Mirjam werkte samen met Vinije Haabo, een Surinaamse man uit Pikin Slee. Op zijn 15e is ook hij naar de stad gegaan om verder te leren. Hij spreekt de Saramakaanse taal en kon de mensen in het dorp dus alles goed uitleggen. Tijdens het filmen vertaalde hij alles wat de kinderen zeiden via een zendertje voor Mirjam, zodat zij ook de gesprekken kon volgen.

Als er vanmiddag iemand uit een ander land voor je deur zou staan en zou vragen of je mee wilt doen aan een documentaire, wat zou dan je eerste reactie zijn? Leg je antwoord uit.

Welke vragen zou je aan de filmmaker stellen voordat je ja zegt? Waar zou je afspraken over willen maken? Denk je dat je ouders het goed zouden vinden? Waarom wel of niet?

Zou het voor jou helpen als er wel iemand zoals Vinije bij zou zijn, die jou begrijpt, jouw cultuur kent, jouw taal spreekt en dingen goed kan uitleggen? Waarom wel of niet?

Vragen over meedoen aan een documentaire

• Als er vanmiddag iemand uit een ander land voor je deur zou staan en zou vragen of je mee wilt doen aan een documentaire, wat zou dan je eerste reactie zijn? Leg je antwoord uit.
  Eigen antwoorden
  
  
• Welke vragen zou je aan de filmmaker stellen voordat je ja zegt? Waar zou je afspraken over willen maken? Denk je dat je ouders het goed zouden vinden? Waarom wel of niet?
  Eigen antwoorden
  
  
• Zou het voor jou helpen als er wel iemand zoals Vinije bij zou zijn, die jou begrijpt, jouw cultuur kent, jouw taal spreekt en dingen goed kan uitleggen? Waarom wel of niet?
  Eigen antwoorden

Mirjam had een paar iPads meegenomen en ging samen met de kinderen uit het dorp filmpjes maken. Zo leerden de kinderen filmen en monteren, en kon Mirjam ze wat beter leren kennen: ze lette op wie van de kinderen graag grapjes maakte en wie heel verlegen of brutaal was.

Wat is volgens jou belangrijk bij het kiezen vann een hoofdpersoon voor een film? Welke kenmerken of karaktereigenschappen zijn interessant? Leg je antwoord uit.

Wat viel jou op aan Yoseva, Kenny en/of Maticha? Kun je begrijpen dat Mirjam ze heeft gekozen? Denk je dat jij zelf ook een goed hoofdpersoon zou zijn? Waarom wel of niet?

Vragen over hoofdpersonages

• Wat is volgens jou belangrijk bij het kiezen van een hoofdpersoon voor een film? Welke kenmerken of karaktereigenschappen zijn interessant? Leg je antwoord uit.
  Bijvoorbeeld: iemand moet inspirerend, opvallend en/of interessant om naar te kijken zijn, bijzondere dingen zeggen of doen, niet te verlegen zijn voor een camera, etc.
  
  
• Wat viel jou op aan Yoseva, Kenny en/of Maticha? Kun je begrijpen dat Mirjam ze heeft gekozen? Denk je dat jij zelf ook een goed hoofdpersoon zou zijn? Waarom wel of niet?
  Eigen antwoorden

Wat zijn volgens jou belangrijke thema’s in de film? Overleg met een klasgenoot.

Elke aflevering begint en eindigt, naar Surinaamse traditie, met een korte tori, een vertelling, voorgedragen door Typhoon. Kun je een reden bedenken waarom de regisseur deze verhalen in de film heeft verwerkt?

Wat herinner je je nog van de verhalen die Typhoon in de film vertelt? Welk gevoel gaven ze je? Waarom?

Herinner jij je verhalen die jou worden verteld? Dit kunnen bijvoorbeeld sprookjes zijn, of verhalen over je familiegeschiedenis of tradities. Welke lessen kun je uit deze verhalen halen?

Vragen over thema's en verhalen

• Wat zijn volgens jou belangrijke thema’s in de film? Overleg met een klasgenoot.
  Bijvoorbeeld: natuur, onderwijs, opgroeien, familie, tradities, Suriname.
  
  
• Elke aflevering begint en eindigt, naar Surinaamse traditie, met een korte tori, een vertelling, voorgedragen door Typhoon. Kun je een reden bedenken waarom de regisseur deze verhalen in de film heeft verwerkt?
  Mirjam Marks: "Dat heb ik gedaan om de kijker mee te nemen in het verhaal, en de sfeer en magie van Suriname. Zoals de oudere generatie deze magische verhalen aan de de jongere generatie vertelt, is ook mijn film een vertelling die de kijker vermaakt én waaruit je kennis en levenswijsheden kunt halen – als je dat zelf wil."
  
  
• Wat herinner je je nog van de verhalen die Typhoon in de film vertelt? Welk gevoel gaven ze je? Waarom?
  Eigen antwoorden
  
  
• Herinner jij je verhalen die jou worden verteld? Dit kunnen bijvoorbeeld sprookjes zijn, of verhalen over je familiegeschiedenis of tradities. Welke lessen kun je uit deze verhalen halen?
  Eigen antwoorden

Hier zie je de tapijtslang en wasi uit de film. Weten jullie nog wat hierover is verteld in de documentaire?

Wat vind je ervan dat deze verhalen zo belangrijk zijn voor de bewoners van Pikin Slee?

Geloof jij zelf ook in een God of iets anders? Of zijn er bepaalde voorwerpen, momenten of liedjes die voor jou een bijzondere betekenis hebben? Leg je antwoorden uit.

Vragen over geloof en spiritualiteit

• Hier zie je de tapijtslang en wasi uit de film. Weten jullie nog wat hierover is verteld in de documentaire?
  "Dit is een heilige slang. Als je hem doodt, raak je bezeten door zijn geest. Maar we leven hier samen met hem zonder dat hij ons iets aandoet."
  "Als je een wasi krijgt, ga je naar het bos om kruiden te plukken. Daarna ga je ze met water en kalk mengen om te baden." "We gebruiken deze bladeren om de ziel los te maken van de doden. [...] We scheiden het kwade van het goede."
  
  
• Wat vind je ervan dat deze verhalen zo belangrijk zijn voor de bewoners van Pikin Slee?
  Eigen antwoorden
  
  
• Geloof jij zelf ook in een God of iets anders? Of zijn er bepaalde voorwerpen, momenten of liedjes die voor jou een bijzondere betekenis hebben? Leg je antwoorden uit.
  Eigen antwoorden

Veel van de Surinaamse verhalen en tradities die je in de film ziet komen uit West-Afrika, waar de voorouders van de dorpsbewoners woonden voor ze tot slaaf werden gemaakt en over de oceaan werden gebracht. Ook Nederland deed aan slavenhandel en werd er rijk van. Vanaf het begin van de slavernij zijn er mensen geweest die wegvluchtten van de plantages. Het dorp waar Yoseva, Kenny en Maticha wonen, Pikin Slee, is ontstaan doordat tot slaaf gemaakten vluchtten van de plantages. Sommige van hen werden geholpen door vrijheidsstrijders zoals Boni en Kapitein Broos, en door de inheemsen, de mensen die al in Suriname woonden.

De antwoorden op de volgende vragen mag je opzoeken op internet.

Veel van de Surinaamse verhalen en tradities die je in de film ziet komen uit West-Afrika, waar de voorouders van de dorpsbewoners woonden voor ze tot slaaf werden gemaakt en over de oceaan werden gebracht. Ook Nederland deed aan slavenhandel en werd er rijk van. Vanaf het begin van de slavernij zijn er mensen geweest die wegvluchtten van de plantages. Het dorp waar Yoseva, Kenny en Maticha wonen, Pikin Slee, is ontstaan doordat tot slaaf gemaakten vluchtten van de plantages. Sommige van hen werden geholpen door vrijheidsstrijders zoals Boni en Kapitein Broos, en door de inheemsen, de mensen die al in Suriname woonden.

De antwoorden op de volgende vragen mag je opzoeken op internet.

Welke landen liggen er in West-Afrika?

Wat is slavernij? Waar moesten de tot slaaf gemaakten werken?

Hoeveel tot slaaf gemaakte Afrikanen zijn er in de slavernijtijd naar Suriname gebracht? Tot wanneer was er slavernij in Suriname?

Hoe zie je het slavernijverleden terug in de levens van Kenny, Yoseva en Maticha?

Vragen over het slavernijverleden

• Welke landen liggen er in West-Afrika?
  Benin, Burkina Faso, Gambia, Ghana, Guinee, Guinee-Bissau, Ivoorkust, Kaapverdië, Liberia, Mali, Mauritanië, Niger, Nigeria, Senegal, Sierra Leone en Togo.
  
  
• Wat is slavernij? Waar moesten de tot slaaf gemaakten werken?
  "Slavernij is onvrije arbeid, waarvan het resultaat geheel of gedeeltelijk moet worden afgestaan en waarbij de werker lijfelijk eigendom is van de meester" (Bron: Amnesty International). De meeste tot slaaf gemaakten werkten op plantages. Dit zijn grote velden vol met bijvoorbeeld suikerriet, koffie- en tabaksplanten.
  
  
• Hoeveel tot slaaf gemaakte Afrikanen zijn er in de slavernijtijd naar Suriname gebracht?
  Tot wanneer was er slavernij in Suriname? In de slavernijtijd zijn ongeveer 200.000 slaven naar Suriname gebracht, deels door de WIC en deels door andere slavenhandelaren. De slavernij werd 150 jaar geleden, in 1863, afgeschaft – maar de tot slaaf gemaakten in Suriname zijn dan nog niet vrij. Zij blijven tien jaar verplicht om een jaarcontract met een plantagebaas af te sluiten. (Bron: Nationaal Archief)
  
  
• Hoe zie je het slavernijverleden terug in de levens van Kenny, Yoseva en Maticha?
  Ze wonen diep in het binnenland, op een plek waar gevluchte tot slaaf gemaakten zich verstopten voor de kolonisten en handelaren. Ze spreken Nederlands, de taal van de kolonisten en handelaren.
  

De tot slaaf gemaakten werden door Europese kolonisten en handelaren niet als mensen gezien, maar als dingen. Ze werden met geweld weggehaald bij hun families, naar een vreemd land gebracht en mochten zelfs hun naam niet houden. Het enige wat ze meenamen uit hun eigen leven en land waren herinneringen, muziek, kennis van de natuur en verhalen van thuis. Dit is de reden dat de tori’s nog steeds een grote rol spelen in de levens van Yoseva, Kenny en Maticha – al weten de kinderen zelf niet zoveel van deze geschiedenis.

De tot slaaf gemaakten werden door Europese kolonisten en handelaren niet als mensen gezien, maar als dingen. Ze werden met geweld weggehaald bij hun families, naar een vreemd land gebracht en mochten zelfs hun naam niet houden. Het enige wat ze meenamen uit hun eigen leven en land waren herinneringen, muziek, kennis van de natuur en verhalen van thuis. Dit is de reden dat de tori’s nog steeds een grote rol spelen in de levens van Yoseva, Kenny en Maticha – al weten de kinderen zelf niet zoveel van deze geschiedenis.

Weet jij veel van de geschiedenis van jouw familie? Wat weet je bijvoorbeeld van jouw opa’s en oma’s? Hoe zagen hun levens eruit?

Wat weet jij van de geschiedenis van Nederland? Waar heb je dit geleerd? Wist je ook dat Nederland mee deed aan de slavernij?

Vind je het belangrijk om over de geschiedenis van jouw land of familie te leren? Waarom wel of niet? Overleg met een klasgenoot.

Wat heb jij geleerd door de documentaire Kinderen van Mavungu te kijken? Bespreek met een klasgenoot.

Vragen over geschiedenis

• Weet jij veel van de geschiedenis van jouw familie? Wat weet je bijvoorbeeld van jouw opa’s en oma’s? Hoe zagen hun levens eruit?
  Eigen antwoorden
  
  
• Wat weet jij van de geschiedenis van Nederland? Waar heb je dit geleerd? Wist je ook dat Nederland mee deed aan de slavernij?
  Eigen antwoorden
  
  
• Vind je het belangrijk om over de geschiedenis van jouw land of familie te leren? Waarom wel of niet? Overleg met een klasgenoot.
  Eigen antwoorden
  
  
• Wat heb jij geleerd door de documentaire Kinderen van Mavungu te kijken? Bespreek met een klasgenoot.
  Eigen antwoorden

Creatieve opdracht: spoken word met Typhoon!

Elke hoofdstuk van Kinderen van Mavungu begint met een Tori, ingesproken door Typhoon.

• Weet je wat een Tori is?
  Tori betekent verhaal. Vaak zit er een sterke boodschap, belangrijke kennis of een levensles in verpakt. In Suriname wordt middels Tori's kennis uit de geschiedenis overgedragen van de oudere naar de jongere generaties.
  
  
• En weet je wat spoken word is?
  Spoken word is de Engelse naam voor alle vormen van poëzie en proza op de planken: hieronder vallen bijvoorbeeld de dichtkunst, rap en zang.
  
  
• De opdracht: maak je eigen spoken word! Kies een onderwerp uit de film dat je aansprak of neem verhaal uit jouw eigen familie. Laat je inspireren door deze toffe tutorial van niemand minder dan Typhoon!
  
  
• Voor docenten: zie bijlage Spoken word – Kinderen van Mavungu.pdf voor een wat uitgebreidere opdrachtbeschrijving.

IDFA's onderwijsprogramma wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds 21, Deloitte Impact Foundation, ELJA Foundation en IDFA's Dikke Vrienden+. 

Meer film in de klas?
Ga naar idfa.nl/docschoolonline

IDFA is altijd benieuwd naar de manier waarop ons lesmateriaal in de klas is behandeld. Heb je tips en/of aanvullingen voor ons of voor andere docenten? Laat het ons weten via [e-mail]. Bedankt!

Tip voor docenten: met een gratis Docschool Online lidmaatschap krijg je toegang tot meer dan honderd documentaires en bijbehorend lesmateriaal. Lees meer en meld je aan op idfa.nl/docschoolonline