Beeldaspect Licht

• Handvaardigheid
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3,4

Beeldaspect LICHT

Beeldende vorming gt vmbo 

syllabus centraal examen 2018

Beeldaspect LICHT

Waar denk je aan bij het beeldaspect licht

Lichtval

Lichtbron

Eigen schaduw

Clair-Obscur

Kunstlicht

Licht - donker

Contrast

Lichteffecten

Lichtrichting

Meelicht

Strijklicht

Natuurlijk licht

Schaduwwerking

Slagschaduw

Tegenlicht

Zijlicht

Clair-obscur

Bij clair-obscur overdrijven schilders het contrast tussen licht en donker. Daarmee wordt een dramatisch effect bereikt. Caravaggio was de eerste schilder die het vaak toepaste. Clair-obscur ontstond in de 16e eeuw in Italië.

Lichtbron

Ooit had de mens alleen beschikking over natuurlijklicht van zon en maan. Met de mogelijkheden van vuur en kunstlicht werd het mogelijk de dag te verlengen.

Kaarslicht en gaslicht hebben een mooie, zachte en warme kleur, heel anders dan het felle, witte licht van een spotje. In het schilderij van Kamerlingh Omnes worden moeder en kind verlicht door getemperd goudgeel zonlicht, dat door het raam binnenkomt

Slagschaduw en eigen schaduw

De slagschaduw is de schaduw van een object op zijn omgeving. Het object van Giacometti is beschenen door één sterke lichtbron. Het licht komt van links en veroorzaakt scherpe, harde slagschaduw van het 'tafeltje' op het lichte voetstuk van het beeld.

De eigen schaduw is de beschaduwde kant van het object zelf, de kant die niet (of minder) beschenen wordt. Of waar geen direct licht op valt.

Licht - Donker contrast

Bij licht-donker contrast gaat het om het contrast in helderheid. Het naast elkaar gebruiken van licht en schaduw. Vooral in de schilderkunst van de barok werd een groot licht/donkercontrast heftig ingezet om een dramatisch effect te bereiken: dit wordt clair-obscur genoemd. Licht-donkercontrast wordt ook in de (zwart/wit)fotografie veel gebruikt. Er zit dan diep zwart en helder wit in de foto, in plaats van heel veel grijstinten.

Licht effecten

Licht effect die veroorzaakt worden door lichtval zijn:

• schaduw en contrasten
• plasticiteit door licht en schaduwhoog
• clair obscur
• hoog en glimlicht, glans
• sfeer

Lichtval

Door licht en schaduw op een schilderij te bekijken, kun je vaststellen uit welke richting het licht komt. Meestal overheerst in een schilderij één lichtrichting: van schuin boven (zonlicht). Maar licht kan ook uit andere richtingen komen, afhankelijk van de lichtbron. Er zijn verschillende lichtrichtingen:

Zijlicht: Zijlicht valt van opzij (links of rechts) op het tafereel. Behalve de slagschaduwen zijn ook de eigen schaduwen goed zichtbaar, wat de plasticiteit van het beeld vergroot.

Meelicht: Licht dat van voren (van achter de toeschouwer) op een tafereel valt. De slagschaduwen vallen naar achteren (van de toeschouwer af).

Strijklicht: De lichtstralen lopen bijna evenwijdig met het belichte oppervlak en lijken over het oppervlak te strijken. Hierdoor worden alle oneffenheden in het vlak zichtbaar. Strijklicht geeft lange schaduwen.

Tegenlicht: Dit heeft de neiging te verblinden (bij fotografie spreekt men van overbelichting). Bij fel tegenlicht zijn alleen silhouetten zichtbaar. De slagschaduwen vallen naar voren (naar de toeschouwer toe).

Lichtrichting

De richting waar het licht heen schijnt, vanaf de lichtbron.

Schaduwwerking

Het effect van licht. Schaduwplekken ontstaan omdat er weinig of geen licht op die plekken valt. Er worden verschillende soorten schaduw onderscheiden:

Eigen schaduw: Dit is de schaduw die ontstaat op het belichte object zelf. Het benadrukt de vorm van het object en geeft het object plasticiteit.

Kernschaduw: Is het middelste, donkerste deel van de eigen schaduw. Kernschaduw en halfschaduw worden zichtbaar op bolle vormen.

Halfschaduw: Het gedeelte tussen de kernschaduw en het verlichte gedeelte op een voorwerp.

Slagschaduw: Dit is de schaduw van een voorwerp die op een ondergrond of een andere vorm valt. Als de omgeving niet vlak is wordt de slagschaduw gebroken, en spreken we van gebroken schaduw; de schaduw verliest dan zijn herkenbare silhouet. De hoogte van de lichtbron bepaalt of er korte of langgerekte schaduwen (strijklicht) ontstaan.

Dit is ‘Het Melkmeisje’ van Johannes Vermeer.
Benoem de lichtbron in het schilderij.

In ‘Het Melkmeisje’ komt het licht van links.
Noem drie manieren hoe je dat ziet.

Hoe heet de schaduw op de grond?

Hoe noem je de schaduw op deze foto?