Nederlands Openluchtmuseum
Daar maak je geschiedenis mee
Bezoek de website
menu
Start
Lessen
Zoeken
Over
Slavernij - Veerkracht en Verzet PO 7-8

Slavernij - Veerkracht en Verzet PO 7-8

± 1637 - 1863
Veerkracht en verzet
tijdens de slavernij 
1 / 29
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisBasisschoolGroep 7,8

Les van Nederlands Openluchtmuseum

In deze les zitten 29 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 3 videos.

Introductie

Na afloop van de les: A Kennen de leerlingen meerdere vormen van verzet tijdens de slavernij - Leerlingen kennen enkele vormen van verzet van door slaaf gemaakten tijdens de periode van slavernij. - Leerlingen kennen Tula, verzetsstrijder van Curaçao. - Leerlingen weten waarom muziek een vorm van veerkracht en verzet was. B Kennen de leerlingen twee sleutelstukken, behorend bij het thema slavernij: - Een banjo, 250 jaar geleden gemaakt door een tot slaaf gemaakte in Suriname - Het boek met het verslag van de rechtszaak tegen Tula uit Curaçao

Instructies

Benodigdheden
Voor elke leerling een mobiel, tablet of laptop met internet.
Tip: zet tijdens het geven van de les de notities uit (rechtsonder de slide).
Print u de les, dan hebt u zelf de notities bij de hand. 

Opbouw van de les (40-50 minuten)
Voor meer achtergrondinformatie: zie pdf in de bijlage.

Inleiding (5 minuten)
Voor deze les wordt de basisinformatie over slavernij bekend verondersteld. Deze kennis wordt kort opgefrist door middel van een filmpje.

Kijk voor meer informatie over slavernij en Tula: https://www.canonvannederland.nl/nl/slavernij

1 Muziek als vorm van verzet (15 minuten)
We gaan tijdens deze les kijken naar verzet op twee plekken waar tot slaaf gemaakten naartoe werden vervoerd, vanuit Afrika: Suriname en Curaçao.
In Suriname staat de muziek centraal, symbool voor de veerkracht van de tot slaaf gemaakten. Ook werden geheime boodschappen verstuurd via de muziek en was het dus ook een vorm van verzet. Wereldmuseum Amsterdam heeft een banjo, zo'n 250 jaar geleden gemaakt door een tot slaaf gemaakte, als topstuk in de collectie.

2 Tula, verzetsstrijder op Curaçao (15 minuten)
Op 17 augustus 1795 legde Tula en andere tot slaaf gemaakten het werk neer. Ze wilden hun vrijheid. Er kwam een rechtszaak tegen Tula, waarna hij ter dood veroordeeld werd. Het verslag van de rechtszaak is bewaard gebleven in het Nationaal Archief. Het is bijzonder, omdat het zeldzaam is dat we woorden van tot slaaf gemaakten kunnen nalezen. Zij mochten immers niet leren lezen en schrijven en kregen geen stem.

Afsluiting (5 minuten)
Er is veel aandacht voor het slavernijverleden en er wordt gewerkt aan een slavernijmuseum. Mensen op Curaçao halen nog altijd moed uit Tula's dappere strijd voor de vrijheid. Zij herdenken ieder jaar de opstand. Wat denk jij, ken jij manieren om je te verzetten, wat zijn goede manieren om je te verzetten?

Instructies

Onderdelen in deze les

± 1637 - 1863
Veerkracht en verzet
tijdens de slavernij 

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

± 1637 - 1863
Leerdoelen
Leerstof
Interactie
Terugblik
Zelf nadenken
Afbeelding vergroten
Navigeren door de les
Symbolen die we tijdens deze les gebruiken:

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

± 1637 - 1863
Tussen de vijftiende en negentiende eeuw vervoerden Europese slavenhandelaren in totaal zo’n twaalf miljoen tot slaaf gemaakte mensen over de Atlantische Oceaan, van wie 600.000 op Nederlandse schepen.

Slide 3 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

± 1637 - 1863
In deze les ontdek je hoe tot slaaf gemaakte mensen hun veerkracht en verzet toonden op de Nederlandse plantages in Suriname en op Curaçao.

Slide 4 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De slavernij duurde bijna 400 jaar. 
Kun jij de gebeurtenissen in de tijd plaatsen?
± 1637 - 1863
-3000 v Chr.
-3000 v Chr.
tot 500 n Chr.
500-1000
1000-1500
1500-1600
1600-1700
1700-1800
1800-1900
1900-1950
1950-nu
Nederland 
schaft als
één van
de laatste landen slavernij af. 
Grootste omvang
van de
slaven-
handel. 
Columbus
arriveert in
Amerika
en maakt
meteen mensen tot slaaf. 
Nederland
begint
met
 slaven-handel.  

Slide 5 - Sleepvraag

Feitelijk begint de slavernij in 1492: Columbus ontdekt Amerika en begint direct met het toeëigenen van de ontdekte gebieden. De bewoners van het gebied (indianen) worden vermoord, verjaagd, gevangen, tot slaaf gemaakt. 
Even het geheugen opfrissen:
± 1637 - 1863

Slide 6 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Tot slaaf gemaakte mensen hadden totaal geen vrijheid. Ze werkten lange dagen in de hitte. Ze werden geslagen met de zweep, bedreigd en mishandeld. 
Toch probeerden ze zich op allerlei manieren te verzetten tegen hun Nederlandse onderdrukkers. 
± 1637 - 1863

Slide 7 - Tekstslide

Bovenste afbeelding: 
Opstand in 1774 van 5.000 totslaafgemaakten in Berbice, een kolonie op Nederlands-Guyana.  

https://www.amsterdam.nl/stadsarchief/themasites/amsterdam-slavernij/1774-verzet-kolonien/

Onderste afbeelding: 
Capoeira is een spel, een Braziliaanse vecht-dans met wortels in spelen en rituelen die werden meegebracht door de Afrikaanse bevolking in de tijd van de slavernij in Brazilië. 

https://nl.wikipedia.org/wiki/Capoeira

Welke manieren kun jij bedenken waardoor 
tot slaaf gemaakte mensen zich konden 
verzetten tegen hun onderdrukkers? 
Denk aan groot en klein verzet. 
timer
1:00

Slide 8 - Open vraag

Mogelijke antwoorden, dit deden de tot slaaf gemaakten: 
- werk neerleggen/staken
- demonstreren
- langzaam werken
- theater opvoeren met karikaturen van de slavenhouders
- werk niet goed uitvoeren
- meesmokkelen van rijstkorrels door deze in het haar te vlechten (rijst was nodig om te vluchten)
- vluchten
- behouden van het eigen geloof
- een opstand
- stelen van de slavenhouder
Verzet tegen slavernij, zo ging dat:
± 1637 - 1863

Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Welke van deze vormen van verzet heb je in het filmpje gezien? 
Wel in het filmpje gezien
± 1637 - 1863
Niet in het filmpje gezien
Zout in het eten van de slavenhouder
Een opstand organiseren
Je eigen taal spreken
Je eigen muziek maken
Stelen van de slavenhouder
Vluchten

Slide 10 - Sleepvraag

Deze slide heeft geen instructies

  Veerkracht en verzet door middel  
  van muziek, in Suriname.
  
± 1637 - 1863
NL
Suriname

Slide 11 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 12 - Video

Filmfragment 2:20 minuten.
In dit wat oudere filmpje wordt nog gesproken over 'slaven' in plaats van 'tot slaaf gemaakten'. 
± 1637 - 1863
In het volgende filmpje van School-TV Suriname zie je hoe de trommel gebruikt werd om geheime boodschappen door te geven. 

Slide 13 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Op sommige plaatsen werden trommels verboden. 
Dan werden instrumenten met snaren gemaakt, zoals deze banjo. 
± 1637 - 1863
De klankkast is gemaakt van een kalebas
Dit is een topstuk uit de collectie 
Je kunt deze banjo bekijken in Wereldmuseum Amsterdam!
250 jaar geleden gemaakt door een tot slaaf gemaakte
Komt uit Suriname
Schapenvel

Slide 14 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Veel muziek - en vooral het ritme - waar jij naar luistert, heeft een oorsprong vanuit de slavernij. 

Luister naar twee fragmenten waarbij dit goed te horen is. Het eerste fragment is de traditionele Kawina, Afro-Surinaamse muziek, ontstaan vanuit slavernij:
Krijoro Prisiri met 'Rosie Bong Na Ding Oema Ning'
(R. Watson). 
Het tweede fragment (41 seconden) is een modern nummer: Ronnie Flex met 'Plek Als Dit'. 

  

± 1637 - 1863

Slide 15 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Rosie Bong Na Ding Oema Ning
± 1637 - 1863

Slide 16 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 17 - Video

Deze slide heeft geen instructies


Tekst
Tekst
Tekst
Tekst
Er is geen goed of fout: hoorde je dat de muziek/beat op elkaar leek? 
JA
NEE
BEETJE

Slide 18 - Poll

Deze slide heeft geen instructies

  Verzet op Curaçao, verzetsstrijder  
  Tula
  
± 1637 - 1863
NL
Curaçao

Slide 19 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

± 1637 - 1863
Ook naar Curaçao werden mensen gebracht vanuit West-Afrika. Ze moesten daar als slaaf werken. 
Ook zij kwamen in verzet. 
De beroemdste verzetsstrijder van Curaçao is Tula. 

Slide 20 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Tula, verzetsheld
± 1637 - 1863

Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

± 1637 - 1863
De grijze vlek laat zien dat het papier hersteld is met Japans papier. 
Tula zegt: 'Wij zoeken niemand kwaad te doen, maar zoeken onze vrijheid.'
Er kwam een rechtszaak tegen Tula. Het verslag daarvan ligt in het Nationaal Archief in Den Haag. 
Het is zeer zeldzaam dat we de woorden van tot slaaf gemaakten kennen. Ze mochten immers niet leren lezen en schrijven. 
Het boek is meer dan 200 jaar oud. 
Het boek is zo kwetsbaar dat er een nagemaakt boek is om in te kijken. 
Dit is een topstuk uit de collectie van het Nationaal Archief
Beestjes hebben het papier aangevreten. 

Slide 22 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies


In het verslag staat dat Tula tijdens de rechtszaak heeft gezegd dat hij koning van Curaçao wil worden. Waarom denk je dat hij dit heeft gezegd? 
timer
1:00

Slide 23 - Open vraag

De kans is groot dat Tula heeft gezegd dat hij koning van Curaçao wil worden omdat hij gemarteld werd en de onderdrukkers dit van hem wilden horen. 
± 1637 - 1863
Het volgende filmpje van het Jeugdjournaal (23 oktober 2023) 
gaat over Tula. 

Slide 24 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 25 - Video

Fragment duur 2:31 minuten. 
Elk jaar wordt op 17 augustus de opstand op Curaçao herdacht. Tot op de dag van vandaag halen mensen moed uit Tula's dappere strijd voor vrijheid. Dit nationale monument staat op het eiland Curaçao. 
± 1637 - 1863

Slide 26 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies


Kinderarbeid

  • Goedkope arbeidskrachten
  • Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan
  • Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen
  • Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines
Draai aan het rad. 
Geef je mening. 

Slide 27 - Tekstslide

Het rad wordt door de leerkracht op het centrale scherm gedraaid, waarna een leerling de vraag die verschijnt beantwoordt. 

Tekst
Tekst
Tekst
Tekst
Je weet nu meer over veerkracht en verzet tijdens de slavernij.  
Wat vond je van deze les? 
😒🙁😐🙂😃

Slide 28 - Poll

Deze slide heeft geen instructies


Aardappeloproer
1917



Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug
± 1637 - 1863
Bezoek en bekijk:

 
www.nationaalarchief.nl

Slide 29 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies