lesplan
De Romeinse Limes, VO
Wil je met dit lesplan aan de slag? Klik op de knop hieronder om een eigen kopie te maken in 'Mijn Lessen'. Vervolgens kun je de lessen aanpassen naar jouw wensen.
Canonvenster: De Romeinse Limes
Voortgezet onderwijs onderbouw
Deze les is ontwikkeld door twee van de deelnemende organisaties binnen het Canonnetwerk van de Canon van Nederland: Rijksmuseum van Oudheden in Leiden en Museum Het Valkhof in Nijmegen.
https://www.canonvannederland.nl/nl/page/136920/canonmusea
https://www.canonvannederland.nl/nl/page/136920/canonmusea
OPROEP: wat vindt u van deze les?
Hebt u de les gegeven, wat waren uw bevindingen?
Hebt u de les niet gegeven, waarom niet?
Al uw tips en adviezen zijn welkom bij Anne Burgers: a.burgers@openluchtmuseum.nl.
Lesdoelen
Na afloop van de les:
- weten de leerlingen wat de Romeinse Limes is.
- weten de leerlingen dat er in dit gebied een multiculturele samenleving was met mensen verschillende landen en culturen.
- hebben de leerlingen ontdekt hoe deze culturen elkaar onderling beïnvloedden, zoals dat ook tegenwoordig het geval is.
Het thema Romeinse Limes is onderdeel van de Canon van Nederland: de vijftig belangrijkste gebeurtenissen, personen en onderwerpen uit de geschiedenis van Nederland. www.canonvannederland.nl
Benodigdheden voor deze les
Voor elke leerling een mobiel, tablet of laptop met internet.
Tip: zet tijdens het geven van de les de notities uit (rechtsonder de slide).
Print u de les, dan hebt u zelf de notities bij de hand.
Opbouw van de les (50 minuten)
Hieronder vindt u beknopte informatie bij de verschillende onderdelen van de les.
Inleiding (10 minuten) - slide 1 t/m 6
Vraag de leerlingen wat ze zelf al weten over de Romeinen.
Bespreek de antwoorden en bekijk daarna het introductiefilmpje (na slide 5).
Hier zien we wanneer en hoe de Romeinse Limes tot stand is gekomen. Het filmpje geeft ook een eerste indruk van de Romeinse samenleving als multiculturele samenleving, waarin mensen leefden die uit alle windstreken afkomstig waren.
De Romeinse Limes (10 minuten) - slide 7 t/m 13
Het Romeinse Rijk begint in Rome, Italië. Om gebieden te veroveren moeten de Romeinen goed georganiseerd zijn. Hun legers zijn ingedeeld in overzichtelijke eenheden, zoals legioenen.
Julius Caesar beschrijft als eerste ons land en zijn bewoners. In zijn boek de Bello Gallico vertelt hij over de oorlogen die hij voert met de Germanen, die wonen in Nederland.
Hoeveel moed en vechtlust de stammen ook hebben, tegen de perfect georganiseerde en getrainde legers van de Romeinen kunnen ze niet op! De Romeinen winnen bijna elke veldslag. Hun opmars is niet te stuiten.
Of toch? De Germaanse stammen verzetten zich tegen de komst van de Romeinen. De Romeinen komen niet verder, de grens is bereikt.
Het Romeinse rijk, een multiculturele samenleving (15 minuten) - slide 14 t/m 21
Wat gebeurt er in ons land wanneer de Romeinen zich hier vestigen?
De Romeinen treffen in het gebied rondom de Limes het Bataafse volk aan, een West-Germaanse stam die hier woont.
De Romeinen treffen in het gebied rondom de Limes het Bataafse volk aan, een West-Germaanse stam die hier woont.
In 69 na Chr. is er een grote Bataafse opstand, onder leiding van de Julius Civilis – die ze verliezen. Daarna leven Bataven en Romeinen over het algemeen vreedzaam bij elkaar en drijven handel met elkaar.
De volken uit veroverde gebieden nemen na verloop van tijd veel aspecten van de Romeinse cultuur over. Dit heet Romanisering. Het fragment uit Klokhuis vertellen twee 'Bataven' wat de Romeinen aan voorwerpen, techniek en cultuur meebrachten. Bataafse mannen kwamen ook in dienst van het Romeinse leger.
Behalve de Bataven die hier al wonen, komen mensen uit allerlei gebieden hierheen (lopen!). Elk met hun eigen geschiedenis. Soldaten uit alle windstreken trekken naar de Rijn om forten en wachttorens op de zuidoever te bouwen en te bemensen. Een Romeins kamp bestaat uit 5.000 soldaten en dan komen er nog zo’n 3 tot 4 duizend mensen mee: handelaren, ambachtslieden zoals hoefsmeden en pottenbakkers, slaven, vrouwen en kinderen.
Ze laten alles wat ze kennen achter, soms uit vrije wil, maar vaak ook gedwongen.
Archeologische vondsten als bewijs van een multiculturele en tolerante samenleving (10 minuten) - slide 22 t/m 26
Er zijn veel archeologische vondsten gedaan waaruit blijkt dat er sprake is van een multiculturele samenleving. Zo laat bijvoorbeeld het militair diploma van een Bataaf zien hoe Bataven dienst namen in het Romeinse leger, waarbij ze na 25 jaar de Romeinse nationaliteit en een stukje grond kregen.
Aan de stijl en vervaardiging van voorwerpen die zijn gevonden, is ook te zien dat de herkomst in verder gelegen gebieden en landen ligt.
De conclusie: de Romeinen zijn de baas, maar blijken ook tolerant. Eigen feestdagen, goden, kleding, eten, 40 verschillende talen: het is geen probleem, zo lang trouw aan Rome bovenaan staat.
Aan de stijl en vervaardiging van voorwerpen die zijn gevonden, is ook te zien dat de herkomst in verder gelegen gebieden en landen ligt.
De conclusie: de Romeinen zijn de baas, maar blijken ook tolerant. Eigen feestdagen, goden, kleding, eten, 40 verschillende talen: het is geen probleem, zo lang trouw aan Rome bovenaan staat.
Vragenrad
Over je eigen situatie. Hoe is jouw eigen ervaring met emigratie en het overnemen van elementen van andere culturen? Bijvoorbeeld:
- 'Wat zou je meenemen als je zou emigreren?'
- 'Noem eten dat wij níet hebben overgenomen uit een andere cultuur?'
- 'Ken jij iemand die naar een ander land is geëmigreerd?'
- 'Wat zou je het moeilijkst vinden als je moest emigreren?'
Over je eigen situatie. Hoe is jouw eigen ervaring met emigratie en het overnemen van elementen van andere culturen? Bijvoorbeeld:
- 'Wat zou je meenemen als je zou emigreren?'
- 'Noem eten dat wij níet hebben overgenomen uit een andere cultuur?'
- 'Ken jij iemand die naar een ander land is geëmigreerd?'
- 'Wat zou je het moeilijkst vinden als je moest emigreren?'