Kinderboekenweek 2021 - De dirigent

• Muziek
• Nederlands
• Basisschool
• Groep 7,8

Introductie

In de tweede les over de beroepen in het orkest zoomen we in op het vak van de dirigent. Wie is de dirigent eigenlijk en wat doet een dirigent? Hoe zorgt de dirigent ervoor dat iedereen tegelijk speelt? De leerlingen gaan hier zelf ook mee aan de slag.

5-8

2

De dirigent

Tip!

Klik op het notitie icoontje rechtsonder de slide voor meer informatie en lesinstructies.

Wat heb je de vorige les geleerd?

Toelichting 

Voer een klassengesprek aan de hand van de vraag. Vraag ook of ze concrete voorbeelden hebben van wat ze hebben geleerd. 

Even opfrissen

Je ziet hier een orkestopstelling. Sleep de bijbehorende instrumentgroepen naar de juiste plek in het orkest. 

Toelichting

Lees eerst de hotspot met de leerlingen.

Laat de leerlingen met hun device de instrumentgroepen naar de juiste plek in het orkest schuiven. 

Hebben je leerlingen geen devices? Doe deze opdracht dan klassikaal. 

Welke instrumentgroepen zie je op de verschillende foto's?
Sleep de foto's naar de juiste instrumentgroep.

Strijkers

Hout-blazers

Koper-blazers

Slagwerk

Toelichting
Druk op het vraagteken voor de uitleg van deze sleepopdracht.

Bekijk na het laten zien van de antwoorden de instrumenten op foto's. 
Welke instrumenten zien zij? Tot welke instrumentengroep behoren deze?

De dirigent

In deze les maken we kennis met de dirigent. Je hebt de dirigent vast wel eens zien 'zwaaien'. De dirigent is als het ware de 'baas van het orkest'. Dit is Otto Tausk, de chef-dirigent van Phion. Maar wat doet zo'n dirigent nou eigenlijk? En waar gebruikt hij dat stokje nou voor? 

Toelichting 

Klik op de hotspot en lees de tekst voor.

De vorige les heb je geleerd over de verschillende plaatsen van de musici. Kun je onze dirigent ook vinden? 

Dirigent

Toelichting slide 5
De leerlingen zien hier de musici van Phion op het podium zitten. 

Bij deze sleepvraag slepen de leerlingen het woord 'dirigent' naar de plek waar de dirigent staat.

De dirigent

Ik ben Otto Tausk en chef-dirigent van het orkest. De dirigent is de leider van het orkest. Ik ben bij toeval dirigent geworden. Ik was al eerste violist, dus musicus, in een orkest. En toen een keer een dirigent ziek was, moest ik onverwachts het orkest dirigeren. Dat leek mij wel wat. Ik ben dat gaan doen en ik vond het zo leuk. Ik ging steeds vaker dirigeren en minder viool spelen. En zo ben ik dirigent geworden.

In  het filmpje op de volgende dia dirigeer ik Phion. Ze spelen een speciale kerstgroet. Herken je het lied? 

Toelichting 

Klik op de hotspot en lees de uitleg. Kijk hierna de video uit de link.

Toelichting 
In dit filmpje wordt uitgelegd hoe een dirigent dirigeert. 

Vraag aan het eind van dit filmpje aan de leerlingen of zij dat wat in het filmpje is uitgelegd ook bij het dirigeren van Otto Tausk zagen. Wat wel en wat niet?

De partituur

Hiernaast zie je de bladmuziek voor de dirigent. Elke notenbalk (elke regel) is een ander instrument. Hij /zij moet alle verschillende partijen van boven naar beneden tegelijkertijd lezen!

Toelichting 

In een partituur staan de instrumenten altijd in dezelfde volgorde. Alle instrumenten in deze partituur op een rij. Herkennen leerlingen instrumenten op deze partituur? 

De volgende instrumenten staan er bij volledige bezetting op:

- piccolo

- 2 fluiten

- 2 hobo's

- 2 klarinetten
- 2 fagotten

- 4 hoorns

- 2 trompetten

- 2 trombones en tuba

- pauken

- 1e violen
- 2e violen
- altviolen

- celli
- contrabassen

Uit het filmpje blijkt dat de dirigent dus (veel) meer doet dan alleen zijn/haar handen bewegen.

Druk op de hotspots om te zien waar een dirigent zoal op moet letten!

Oogcontact en de mimiek (gezichtsuitdrukking, expressie) zijn heel belangrijk.

Dynamiek: grote gebaren zorgen dat het volume sterker wordt, kleine gebaren maakt het geluid zachter.

Tempo: een korte opslag (korte snelle beweging aan het begin) zorgt dat iedereen sneller speelt en natuurlijk volgt iedereen het tempo van de slagen.

Toelichting 

Lees de hotspots van boven naar onder.

Zelf proberen!

Ga maar eens om de beurt voor de klas staan en kijk of je alle leerlingen op hetzelfde moment kan laten klappen. Probeer net als een echte dirigent 'maat te slaan'. Kun je ze tegelijk laten starten en stoppen? Let hierbij op de taken van de dirigent die je hebt geleerd op de vorige slides.

Gaat dit goed? Super! Probeer nu eens of je verschillen kan aanbrengen in de 'dynamiek'. Kijk maar eens of je ze harder en zachter kan laten spelen.

Als dit goed gaat kunnen we er een schepje bovenop doen. Verdeel de klas maar eens in drie verschillende instrumentgroepen. Bijvoorbeeld: een groepje kinderen klapt met de handen, de ander stampt met de voeten en de laatste knippen met de vingers. Laat de groepjes om de beurt beginnen en let ook hier op de dynamiek!

Toelichting

Dirigeer je klas!

Een aantal tips:

Tegelijkertijd beginnen:

• Hou je handen op buikhoogte,
• Beweeg ze tegelijkertijd omhoog; op het moment dat je je handen tegelijkertijd als het ware naar beneden laat vallen en ze op de hoogte zijn zoals je oorspronkelijk stond, geven de leerlingen als het goed is de eerste stamp of klap
• Dit zal waarschijnlijk niet in een keer spatgelijk gaan.
• Doe dit een paar keer.
• De dirigent moet oefenen, maar de leerlingen natuurlijk ook. Concentreren, goed kijken, op elkaar letten en stampen.

Dynamiek 

• Verschillen in dynamiek (volume) kun je aanbrengen met je handen maar ook met je gezicht, zoals in het filmpje van het klokhuis. 
• Grote gebaren zorgen voor meer volume en kleiner gebaren voor een zachter volume.

Zou jij dirigent willen worden?
Leg mondeling uit waarom.

Ja, lijkt met leuk!

Nee, lijkt me niet leuk!

Toelichting 

Laat de kinderen de poll invullen en vraag ze daarna om hun mening toe te lichten.

Wat heb je geleerd over de dirigent?

Afsluiting

Toelichting 

Voer een klassengesprek over de vraag